Dagboek beschrijft Stavenisse in 1944
7
YERSEKE ONVEILIG TIJDENS SPITS
Na drie botsingen in
negen dagen tijd,
vindt wethouder Jaap
Sinke dat het kruispunt
van de afslag Yerseke
met de Oude Rijksweg
bij Kruiningen snel
veiliger moet worden
gemaakt.
Sommige mensen rij
den er speciaal voor
om of stappen expres
eerder in de auto. Alles
om te voorkomen dat
je bij het nemen van afslag 33 na de
Vlaketunnel stil komt te staan op
de vluchtstrook. Of dat je na lang
wachten in de file met samenge
knepen billen de drukke Oude
Rijksweg over moet steken. Dat
gaat ook weleens mis. Eind augus
tus gebeurden op dit kruispunt
drie ongelukken. Verkeerswethou
der Jaap Sinke windt er geen doek
jes meer om: ,,Heel Reimerswaal
schreeuwt om een oplossing."
Het frustrerende voor Sinke is
dat hij helemaal niets te zeggen
heeft over één van de gevaarlijkste
kruispunten in zijn gemeente. ,,De
A58 is van Rijkswaterstaat en de
Oude Rijksweg van de provincie.
Er gaat geen gelegenheid voorbij
zonder dat ik dit probleem bij hen
aankaart", verzekert hij. De wet
houder vraagt al jaren aandacht
voor de situatie. Het leidde tot een
onderzoek met camera's in 2017.
Later beloofde de provincie het
kruispunt op te nemen in de plan
nen voor de aanpak van de Zand
dijk tussen de A58 en Yerseke.
Onveiliger
In de tussentijd is de situatie vol
gens Sinke alleen maar onveiliger
geworden. ,,Door de reconstructie
van het kruispunt Zanddijk/Oude
Rijksweg rijdt het verkeer nu
vloeiend door. In het verleden
moest je nog weleens wachten op
een vrachtauto van de andere
kant, waardoor er meer ruimte
tussen de auto's was. Dat gaf meer
gelegenheid om in te voegen vanaf
de snelweg." De situatie is mede
door de ongelukken van de afgelo
pen week een hoofdpijndossier
geworden, vindt Sinke. ,,Het geeft
een heel onveilig gevoel om daar
in de spits te rijden. Iedereen her
kent dat langzamerhand."
Sinke vindt dat er op korte ter-
Ergaatgeen
gelegenheid voorbij
zonder dat ik
dit probleem bij
hen aankaart
mijn (tijdelijke) maatregelen moe
ten worden getroffen. Ook wan
neer de provincie later dit jaar
kiest voor een 'poldertracé' als ver
vanging van de Zanddijk. In zo'n
scenario komen er namelijk ook
nieuwe op- en afritten naar de
A58. Johan van Velzen van de
dorpsraad Kruiningen is het met
hem eens. ,,We hebben daar een
groot probleem, waar nu een op
lossing voor nodig is. Een rotonde
bijvoorbeeld." Wim Cornelisse
van de dorpsraad Yerseke denkt
dat een dubbele voorsorteerstrook
beter en sneller uit te voeren is.
Eventueel in combinatie met stop
lichten op de Oude Rijksweg.
,,Maar daarvoor moet wel het fiets
pad worden verlegd naar de an
dere kant van de weg."
De provincie Zeeland laat weten
het kruispunt van afrit 33 met de
Oude Rijksweg vooruitlopend op
een totaaloplossing voor de Zand
dijk aan te willen pakken. Hoe de
kruising veiliger kan worden ge
maakt, is nog niet duidelijk. ,,We
zijn momenteel in overleg met
Rijkswaterstaat over de aard van
de oplossing en de financiering",
laat de woordvoerder van gedepu
teerde Harry van der Maas weten.
'Hij jaagt de Armeense bezetter de
stuipen op het lijf als hij de sluis bij Sta
venisse opendraait en de onderwater
gezette Thools polders leeglopen'.
Het is één van de passages uit de
dagboeken van Stavenissenaar J oost
Nortier, die tijdens de inundatie van
Tholen op het eiland verblijft. Ge
meentearchivaris Fred van den Kie-
boom krijgt het verhaal via Nortiers
kleinkinderen in handen.
Zes schriften zijn het. Van gemid
deld dertig bladzijden. Gemeente
archivaris Fred van den Kieboom
heeft ze gekregen van een familielid
van de inmiddels overleden Nortier.
,,In Canada heeft een man van de
kleinkinderen van Nortier een po
ging tot reconstructie van de dag
boeken gedaan. Die kwam gaande
weg tot de conclusie dat de dag
boeken beter tot zijn recht komen in
het archief. Zodoende heb ik ze in
de avonduren uitgewerkt tot een
leesbaar geheel."
De dagboeken gaan hoofdzakelijk
over de laatste jaren van de oorlog.
Na de verovering van Antwerpen,
in september 1944, wordt de gealli
eerde dreiging in Zeeland groter. Ter
verdediging geeft de Duitse
Wehrmacht opdracht om de eilan
den Schouwen-Duiveland, Sint
Philipsland en Tholen onder water
te zetten. En is het met de gebrek
kige aanvoer van voedsel afzien.
Op Tholen worden bijna alle in
woners geëvacueerd. Stavenisse
naar Joost Nortier is een van de wei
nigen die blijft. Hij werkt bij wat we
nu kennen als het waterschap. Zijn
gezin krijgt onderdak bij een
schoonzus in Wassenaar. Dagelijks
schrijft Nortier in zijn dagboek wat
hij beleeft. Een van de meest tot de
verbeelding sprekende passage is
van 5 september 1944; Dolle Dins
dag.
Allerlei geruchten doen de ronde.
De radio bericht dat geallieerde
troepen Breda hebben bevrijd. Dat
Bergen op Zoom snel volgt. In Tho-
len gaan die dag de vlaggen en
oranje vaandels uit. In de veronder
stelling dat de bevrijding nabij is.
Wat veel mensen niet weten is dat
de geallieerde troepen veel te klein
zijn om heel het land te bevrijden.
Paniek
Onder de Duitsers en NSB'ers
breekt massaal paniek uit. Ook in
Stavenisse, waar Armenen het voor
het zeggen hebben. Nortier heeft
die dag de vlag niet uitgehangen.
Maar de sluis opengedraaid. In hoog
tempo lopen de polders als een bad
kuip leeg. Eind van de middag is het
waterpeil zestig centimeter gezakt.
Als de Armenen dat ontdekken,
dreigen ze met het vermoorden van
alle Stavenissenaren. Nortier ont
kent in alle toonaarden. En hij komt
daarmee weg. In de maanden erna
beschrijft hij de luchtaanvallen op
schepen tussen Tholen en Schou-
wen-Duiveland en de doden die da
gelijks aanspoelen.
Waterschade
De dagboeken van Nortier zijn op
een paar bladzijden na compleet.
Soms moeilijk leesbaar door water
schade, ontstaan tijdens de Ramp
van 1953. Desondanks heeft ge
meentearchivaris Van den Kie-
boom een groot deel van het ver
haal kunnen vertalen naar een lees
bare variant. Die ligt nu in het
Thools archief en is op aanvraag in
te zien.
donderdag 5 september 2019
Joeri Wisse
Kruiningen
In de avondspits wordt de eenbaansafrit van de A58 op de Oude Rijksweg bij Kruiningen vaak als tweebaansrijstrook gebruikt.
FOTO MARCELLE DAVIDSE
-Jaap Sinke, wethouder
Timo van de Kasteele
Stavenisse
M Gemeen-
I tearchiva-
ris Fred
van den
Kieboom
