NIEUWS 13
INTERVIEW HUIB MODDERKOLK
Journalist Huib
Modderkolk
ontleedt de wereld
van de digitale
spionage. Zijn
nieuwe boek gaat
over Russische
sabotage, de branie
van de AIVD en
zolderkamerhackers.
AIVD-mol speelde een rol bij het
startschot van de 'cyberoorlog'
HET IS OORLOG
Belgacom-hack is daarvan misschien
wel de treffendste illustratie. In 2013
blijkt dat de grootste Belgische
telefoonmaatschappij is gehackt.
Door de Britten, zo blijkt later, hun
bondgenoten. Het motief is even
simpel als cynisch: Belgacom regelt
het telefoonverkeer voor honderden
bedrijven en instellingen over de
hele wereld, van de NAVO in Brussel
tot ondernemingen in het Midden
Oosten. Als je wil meeluisteren, moet
je bij Belgacom zijn: ,,Dat gaat heel
geraffineerd. Ze keken eerst wie de
systeembeheerders zijn, door hun
websitebezoek te scannen. Via hen
kwamen ze binnen.''
,,Wij doen net zo hard mee. Het is
een wapenwedloop zonder regels.
Over atoomwapens hebben we
tal van afspraken gemaakt, maar
online heeft iedereen vrij spel. Onze
diensten worden beschouwd als
betrouwbaar, inventief, goed in het
rekruteren van bronnen. En de AIVD
is zeer bedreven in het hacken, al
zo'n twintig jaar. Het gekke is alleen
dat wanneer andere landen een
stapje verder gaan, we zeggen: ho, ho,
dit gaat te ver.''
Zo blijkt nu dat een AIVD-mol het
verwoestende Stuxnet-virus implan
teerde in het netwerk van de Iraanse
nucleaire centrifuges (zie kader). En
het waren AIVD'ers die live konden
meekijken met de Russische hack
van de Amerikaanse Democratische
Partij in 2015. ,,De Amerikanen lieten
IRAN
Er zijn sporen
gevondenvan
Russische
virussen in de
besturing van
de Ooster-
scheldekering
taart en bloemen bezorgen bij de
AIVD in Zoetermeer.''
,,Er zijn sporen gevonden van Rus
sische virussen in de besturing van
de Oosterscheldekering, vertelde een
bron. Ik kreeg dat niet bevestigd,
maar technisch zijn ze ertoe in staat.
Stel je voor: hackers nemen de bestu
ring over, zetten een energiecentrale
stil. Je legt een land lam.''
,,We hebben de digitalisering
omarmd. We delen van alles, mailen,
appen, zitten op Facebook. Dat is
mooi, maar we maken onszelf ook
kwetsbaar.''
,,Misschien heb je een slimme ener
giemeter in huis. Die registreert
je verbruik, handig natuurlijk. We
hebben onze smartphones, een
bewakingscamera bij de voordeur.
We weten alles van die apparaten,
maar wat er gebeurt met onze gege
vens weet niemand. Het is niet zo
lastig om daar kleine verbeteringen
in aan te brengen, bijvoorbeeld met
een wachtwoordmanager. En in
plaats van Google kun je ook andere
zoekmachines gebruiken, zoals
DuckDuckGo of Startpage.''
,,De afgelopen jaren heeft het kabinet
meer geïnvesteerd in digitale bevei
liging, maar hackers gaan ook steeds
verder. Als het de Russen niet lukt
op afstand de OPCW te hacken, dan
komen ze gewoon naar Nederland.
Daarbij komen diensten steeds vaker
klem te zitten. Stel dat de AIVD bin
nen is bij de Iraanse hackers en ziet
dat ze de VN aanvallen: dat kan de
AIVD eigenlijk niet delen, omdat de
dienst daarmee direct de eigen infor
matiepositie verspeelt.''
,,Ik begrijp dat je niets deelt over
lopende operaties, maar ik vind dat
gehackte bedrijven best opener kun
nen zijn. Bij Rheinmetall, een Duits
defensiebedrijf met een vestiging in
Ede, bleek dat Chinese hackers daar
tijdenlang in het netwerk waren ge
weest. Ze konden allerlei gevoelige
militaire informatie stelen. Een stille
ramp! Erover communiceren doen
bedrijven amper, terwijl we juist
allemaal leren van zulke inbraken.''
,,Nee! Zij hebben niets aan mij, ik
praat veel te veel.''
Het gebeurt drie keer
op rij. Een luide toon
verstoort de pogingen
tot telefonisch con
tact met Huib Mod
derkolk. Een keihard
'tsssrrrrrrr' klinkt. Pas bij poging vier
is er een normale verbinding. Wordt
hij afgeluisterd? ,,Nou, als ze het goed
doen, zou je niets horen.''
Twee jaar schreef Modderkolk (37)
aan het boek over de schaduwkanten
van het internet. Het is oorlog, maar
niemand die het ziet kwam gisteren
uit. De verhalen over beruchte hacks
en geheime operaties kwamen tot
stand na urenlange sessies met bron
nen bij snelwegrestaurants - zonder
telefoon op zak, de koffie betaalde hij
cash - zodat hij stukje bij beetje de
puzzel kon leggen.
Dat maakt Modderkolk misschien
een doelwit voor geheime diensten.
Dus hij is waakzaam, ook de ochtend
van ons gesprek in Amsterdam. ,,Die
kerel achter ons, met dat petje. Hij
heeft z'n laptop precies zo staan dat
hij ons kan filmen. Maar goed: dat zal
beroepsdeformatie zijn.''
Hoofdstuk na hoofdstuk schetst hij
een zorgwekkend toekomstbeeld,
angstaanjagend soms: ,,Ik weet dat
het een beladen term is, maar het is
oorlog. Niet in de zin dat er nu doden
vallen, maar als je kijkt naar hoe
digitale wapens worden ingezet. Die
escalatie gaat alleen maar verder.
Neem de Russen, die in juni 2017 in
Oekraïne met het NotPetya-virus
hele bedrijven lamlegden,
met als bijkomende schade
grote problemen tot in de g
Rotterdamse haven. Zie hoe
Chinese hackers bedrijven als
ASML op de korrel nemen, de
Russen bij de Organisatie
voor het Verbod op Chemi
sche Wapens (OPCW) in
Den Haag. En Iraanse hackers
hebben het voorzien op onze
technische universiteiten."
Het is onduidelijk wie pre
cies je vrienden en vijanden
zijn in de virtuele wereld. De
woensdag 4 september 2019
'De Russen kunnen
zo ons land lamleggen'
Huib Modderkolk
dompelde zich onder
in de wereld van digi
tale spionage. foto
MARCO OKHUIZEN
Wat is de rol van de Nederlandse
diensten in deze oorlog?
Niels Klaassen
MAAR NIEMAND DIE HET ZIET
Waar zijn kwaadwillenden allemaal
toe in staat?
Hoe zijn we op dit punt terecht
gekomen?
Wat kun je daartegen doen?
Maar daarmee houd je de vijanden
niet buiten de Oosterschelde-
kering.
Hoe kom je uit die klem?
Nu het boek af is: heeft u ambities
om zelf bij de AIVD te gaan?
De Nederlandse geheime dienst
AIVD speelde ruim tien jaar gele
den een cruciale rol bij het platleg
gen van het Iraanse nucleaire pro
gramma, onthult Huib Modderkolk
in zijn boek Het is oorlog, maar
niemand die het ziet. Een door de
AIVD gerekruteerde monteur kreeg
toegang tot de fabriek in Natanz in
Iran, waar uranium werd verrijkt. De
mol implanteerde het Stuxnet-virus.
De Amerikanen hadden de Neder
landse dienst om hulp gevraagd,
omdat de AIVD in deze zaak beter
Amsterdam
onder de radar kan werken dan de
Israëliërs en de VS.
De Iraanse president Ahmadi-
nejad inspecteert in 2008 de
fabriek in Natanz. foto epa
