V
f|j|
Antwerpen herdenkt
9
JODENVERVOLGING STADSWANDELING
Antwerpen heeft
een nieuwe
stadswandeling in
het kadervan 75
jaar bevrijding.
Zuiderburen
I et de Jodenbuurt als
decor, vertelt gids
Marc Looze het ver
haal van de Joden-
I vervolging in Ant
werpen tijdens de Tweede We
reldoorlog. ,,Hier in de Somer
straat zijn de razzia's begonnen",
vertelt gids Marc Looze vlak na het
vertrek vanaf het centraal station
van Antwerpen. ,,In de avond van
15 augustus 1942 vielen de Ge
stapo, SS'ers en Feldgendarmen de
Jodenbuurt voor het eerst binnen.
Ze stampten de deuren in en
sleepten de mensen aan hun haren
naar buiten om ze per camion af te
voeren naar de Dossinkazerne in
Mechelen. Daar wachtten de nazi's
tot ze duizend Joden bij elkaar
hadden en dan werden ze in de
goederentrein naar Polen ge
stuurd", vertelt Looze, terwijl hij
druk met zijn armen zwaait.
,,De Duitsers hadden eerst ge
probeerd om de Joden vrijwillig
op een trein naar Polen te krijgen,
Ze stampten de deuren
in en sleepten de
mensen naar buiten
door ze wijs te maken dat daar veel
werk was. Maar toen ook jonge
kinderen en bejaarden een Arbeits-
einsatz Befehl (bevel tot dwangar
beid, red.) kregen, viel bij de Joden
de frank: dit was foute boel. Nie
mand meldde zich nog vrijwillig
aan." Een aantal gezinnen wachtte
het onheil niet af en vluchtte naar
andere landen. Zo ook een gezin
dat verderop in de straat woonde.
Verraden
Looze stopt bij twee struikelste
nen die herinneren aan de twee
kinderen die de Tweede Wereld
oorlog niet hebben overleefd: Max
en Herman Teitelbaum. In zijn
snelhechter zoekt hij naar een foto
van de broers om het verhaal te il
lustreren. ,,Dit gezin vluchtte bij
voorbeeld naar Frankrijk. De kin
deren werden op zomerkamp ge
stuurd in de hoop dat ze veilig
zouden zijn. Maar samen met der
tig anderen werden ze verraden en
gepakt." De jongens zijn op tien
en twaalfjarige leeftijd omgeko
men in Auschwitz.
BEVRIJDINGSDAGEN
Het is het eerste persoonlijke
verhaal van de nieuwe stadswan
deling De Jodenvervolging in Ant
werpen tijdens WOU in het kader
van 75 jaar Bevrijding. Achter bijna
elk huis in de buurt schuilt een
aangrijpend verhaal. Bijvoorbeeld
van een jongen die tijdens de raz
zia wegkroop in een kast, zijn hele
familie verloor, in een weeshuis
terechtkwam en zo de oorlog
overleefde. Van een meisje dat on
derdook in een kelder van de bak
kerij, de klopjacht zag en hier later
de memoire Jaren van Angst over
schreef. En van een vrouw die
zichzelf lang in leven hield door
ogenschijnlijk voor de Duitsers te
werken, maar stiekem eten rond
deelde in de barakken, berichten
doorgaf aan familieleden die niet
meer samen waren en uiteindelijk
werd geëxecuteerd.
Orthodoxe gemeenschap
Stuk voor stuk verhalen die des te
meer indruk maken, doordat ze
worden verteld in het heden
daagse Antwerpen. Waar Joden
weer vrij rondlopen en hun religie
niet meer onder stoelen of banken
hoeven te steken. En dat doen ze
ook niet. Sterker nog: ze zijn zich
enkel traditioneler gaan gedragen.
In Antwerpen leeft één van de
grootste orthodoxe en streng-or-
thodoxe gemeenschappen van Eu
ropa. Met eigen scholen, verzor
gingshuizen, badhuizen en koos
jere bakkerijen, slagerijen en res
taurants. Ze kleden zich volgens
de religieuze voorschriften en
spreken hun eigen taal.
Ook dat is volgens Looze alle
maal terug te brengen naar de ge
beurtenissen in de Tweede We
reldoorlog. ,,Toen de overlevenden
van de kampen na de bevrijding
op de trein werden gezet naar
Brussel, maakten zij een enorme
crisis door. Ze wisten niet of hun
familie nog leefde, of hun huis er
nog stond en of er eigendommen
bewaard waren gebleven. Alleen
de Belgische Joden kregen van de
overheid hulp om weer iets op te
bouwen. De rest kon het uitzoe
ken. Vanaf dat moment heeft de
Joodse gemeenschap geconclu
deerd: wij kunnen niets van de
buitenwereld verwachten, dus
zullen het zelf moeten doen."
dinsdag 3 september 2019
GO
Hier zijn de razzia's begonnen
In de rubriek Zuiderburen
werpen we wekelijks een blik
over de Belgische grens.
Deze week: stadswandeling
'De Jodenvervolging in Ant
werpen tijdens WOII'.
Elodie Kint
-Marc Looze, gids
V
Gids Marc Looze in de Somerstraat met een foto van de familie Teitelbaum. fotos camile schelstraete
Dit weekend viert Antwerpen
haar 'Bevrijdingsdagen' met een
groot aantal activiteiten door de
hele binnenstad. Zo rijdt er za
terdag een militaire colonne van
Boom naar Antwerpen, is er een
Bevrijdingsdorp op de Schelde-
kaaien en een demonstratie van
schepen en vliegtuigen op en
boven de Schelde rondom het
MAS. 's Avonds vindt op de
Groenplaats het Bal van de Be
vrijding plaats.
Zondag is er een herdenkings
plechtigheid in het Stadspark,
wordt er een fietstocht gehou
den voor jongeren om de slacht
offers te herdenken en zijn de
schepen, vliegtuigen en het be
vrijdingsdorp nog te bezichtigen.
Vrijdag wordt de tijdelijke ten
toonstelling Vreugde en verdriet,
Antwerpen bevrijd (1944-1945) in
het Felixarchief geopend, die
ook daarna nog te bezichtigen
is.
Gedenkplaat voor Mala Zimetbaum.
t U r-%
i 1 ..A \-
In Antwerpen wonen nog steeds veel Joden.
De wandeling is te boeken via
Visit Antwerp. U kunt de tour ook
digitaal bekijken met de Antwerp
Museum App. www.antwerpen-
herdenkt.be/wandelingen
