14
Russische krant brengt film over bloedige gijzeling van vijftien jaar geleden
Maakten de
terroristen een
bestorming van de
school in Beslan
onontkoombaar, of
lokte het Russische
leger die uit? Een film
van Novaja Gazeta
stelt het laatste.
Bij de gijzelingsactie in
de school in het Zuid-
Russische Beslan in
september 2004, stond
vernietiging van de
terroristen voorop, niet het redden
van de gijzelaars. Russische troe
pen zijn bovendien met zwaar ge
schut en uit eigen beweging de be
storming van de school begonnen.
Daarbij kwamen 334 mensen om,
onder wie 186 kinderen. Onder
handelingen heeft het Kremlin
nooit gewild.
Dat is het beeld dat oprijst uit de
film School nummer 1, die de Russi
sche onderzoekskrant Novaja
Gazeta online heeft gezet. Zondag
was het precies vijftien jaar gele
den dat Tsjetsjeense en Ingoesjeti-
sche rebellen de drie dagen du
rende gijzelingsactie begonnen. Ze
eisten vooral de terugtrekking van
Russische troepen uit Tsjetsjenië.
De officiële versie van de autori
teiten luidt nog altijd dat de terro
risten op de derde dag zijn begon
nen met het detoneren van hun
explosieven. Daardoor is het dak
van de sportzaal ingestort, wat de
meeste slachtoffers veroorzaakte.
Het Russische leger zou toen geen
andere optie meer hebben gehad
dan de bestorming in te zetten,
ondanks dat de familieleden van
de gijzelaars daar van meet af aan
fel op tegen waren. De leider van
de crisisstaf had hun destijds be
zworen dat er geen bestormings
plannen waren.
De documentaire van Novaja
Gazeta laat zien dat de zaak anders
ligt. Meerdere ooggetuigen verkla
ren in de film dat granaten de
sportzaal al penetreerden voordat
de terroristen hun bommen lieten
afgaan. ,,Ze schoten op de school
met een verschrikkelijk spervuur.
Zo is het en niet anders, de ramen
versplinterden'', vertelt Ella Kesa-
jeva, die bij de tragedie een neefje
verloor. Ze is nu vicevoorzitter van
de organisatie Stem van Beslan,
die vijftien jaar na dato nog altijd
aandacht vraagt voor het werke
lijke verhaal van de gijzeling.
Kesajeva vertelt dat de beschie
ting - onder meer met tanks -
twee uur duurde. ,,Ik heb het met
eigen ogen gezien. Iedereen heeft
het gezien.'' Toen ze het later een
generaal voorlegde, zei die alleen
maar: ,,Je liegt.''
Oud-Doemalid Joeri Saveljev,
Ze hebben
twee uur
gewacht,
zodathetdak
zou instorten
en het bewijs
materiaal zou
verdwijnen
een ballistisch en explosievenex-
pert, bevestigt dat. Hij vertelt in de
film dat op een flatgebouw tegen
over de school vijf vlammenwer
pers en granaatwerpers van het
Russische leger zijn aangetroffen.
De Russische legerstaf beweert
dat die wapens alleen zijn ingezet
toen de bestorming al voorbij was.
Vuurballen
Tijdens het proces tegen de enige
gevangengenomen terrorist, zo
toont de film, spraken echter tien
tallen getuigen de officiële chro
nologie van de bestorming tegen:
niet de bom in het basketbalnet
van de sportzaal ging als eerste af,
daarvoor al vlogen er van buitenaf
enorme vuurballen door het dak
van de sportzaal, die explosies ver
oorzaakten.
Volgens Saveljev kunnen die
projectielen alleen maar naar bin
nen zijn geschoten vanaf het dak
van het flatgebouw tegenover de
school. Hij zegt dat de brandweer
niet meteen werd toegelaten. ,,Ze
hebben twee uur gewacht, zodat
het dak zou instorten en het be
wijsmateriaal zou verdwijnen.''
Een veelzeggend gegeven in de
film is ook dat de meeste doden
zijn gevallen in vertrekken waar
de terroristen geen explosieven
hadden geplaatst, zoals in de kan
tine van de school. Het gebouw is
de dag dat de gijzeling was afgelo
pen, direct gesloopt.
Volgens de filmmakers hebben
de autoriteiten nooit serieus wil
len onderhandelen met de terro
risten. Oud-hoofdredacteur Dmi
tri Moeratov van Novaja Gazeta
vertelt dat de in 1996 tot Tsjets
jeense president verkozen Aslan
Maschadov bereid was met de ter
roristen te gaan praten. Hij zat
evenwel ondergedoken sinds in
1999 Rusland de tweede oorlog in
Tsjetsjenië was begonnen en was
bang dat de Russen hem zouden
arresteren of vermoorden als hij
naar Beslan zou gaan.
Maschadov - door het Russische
leger gedood in 2005 - wilde vol
gens Moeratov alleen komen als er
twee journalisten met hem zou
den meegaan: Anna Politkovskaja
van Novaja Gazeta en Andrej
Babitski van Radio Svoboda ('Vrij
heid'). Beiden waren veel in
Tsjetsjenië geweest. De autoritei
ten arresteerden Babitski onder
vage voorwendselen al op de
luchthaven in Moskou. Polit-
kovskaja - in oktober 2006 dood
geschoten - werd onderweg in het
vliegtuig vergiftigd. Ze overleefde,
maar kon niet verder naar Beslan.
Maschadov haakte daardoor af, on
derhandelingen kwamen er niet.
Hogerhand
Voor oud-president Roeslan Aoes-
jev van de Kaukasische republiek
Ingoesjetië, die erin slaagde 26
moeders en hun zuigelingen vrij
te krijgen, is het duidelijk dat Mos
kou niet wilde dat Maschadov zou
komen onderhandelen. ,,Wie had
dat dwarsgezeten? Hij zou zonder
troepen en ongewapend zijn geko
men. Het besluit hem te negeren
kwam van hogerhand.''
Volgens Novaja-journaliste Je-
lena Milasjina hebben de autori
teiten van meet af aan moedwillig
het aantal gijzelaars gebagatelli
seerd: 341 in plaats van de onge
veer duizend die in werkelijkheid
vastzaten. ,,Als dat grote aantal van
meet af aan bekend was gemaakt,
zouden de autoriteiten niet meer
de mogelijkheid tot bestorming
hebben gehad. Zo'n groot aantal
kinderen laat dat niet toe. Dat be
grijpt iedereen.''
dinsdag 3 september 2019
Drama in Beslan onnodig?
Joost Bosman
Moskou
-Joeri Saveljev,
oud-Doemalid en
explosievenexpert
Een vrouw legt afgelopen zondag bloemen
neer bij een herdenking in Beslan.
Foto's van de slachtoffers die vijftien jaar ge
leden omkwamen bij de gijzeling. fotos reuters
M Een Russi
sche soldaat
en een vrouw
dragen in
2004 baby's
de school uit
nadat de gij
zelnemers
hadden toege
staan dat 26
zuigelingen en
hun moeders
de school
mochten ver
laten. foto epa
