Nederlandse vinding gaat
O
Het wordt steeds vaker erg warm en dus stijgt
de verkoop van airco's. Maar de apparaten zijn
energieslurpers. Een Nederlands bedrijf heeft
een revolutionair alternatief in de maak: een
stekkerloze airco die koelt met geluidsgolven.
'Als de
instelling
niet deugt,
werkt het
niet'
22
Invoer warmte
bijvoorbeeld
restwarmte
uit industrie
Uitvoer koude lucht
In een pand in Enschede,
verstopt in de hoek van een
doorsneebedrijventerrein,
werkt SoundEnergy aan de
toekomst. Buiten, voor het
gebouw, staat een kant-en-
klare koelunit, met een
witte container als behuizing. In
het hart zit een zogeheten
Theac-25. Binnen wordt gewerkt
aan meer van deze machines, die
de concurrentie aangaan met de
traditionele, energieslurpende
airco's. Over heel de wereld zijn nu
al 1,6 miljard traditionele airco's in
bedrijf. Dat aantal zal, mede dank
zij de verwachte mondiale tempe
ratuurstijgingen, in 2050 zijn op
gelopen tot 5,6 miljard. Dat aantal
geeft de uitdaging aan, waarvoor
ze in Enschede staan.
SoundEnergy heeft al enkele
machines geleverd, in Dubai en in
Mali. ,,Er staan er nu weer zes op
stapel. In Nederland krijgt de grote
koffiebranderij Mocca d'Or in
Zwolle de primeur. In december'',
zegt Herbert Berkhout (51), ceo
van SoundEnergy. Berkhout glimt
van trots, want de 'geluidskoeler'
krijgt daarmee de kans om zich te
bewijzen als de alternatieve, mi
lieubewuste airconditioning.
Een airco zonder stekker? Hoe
dan? Berkhout: ,,Onze machine zet
warmte om in geluidsgolven en
die worden vervolgens omgezet in
kou. Zonder de schadelijke cfk's
(chloorfluorkoolstofverbindin-
gen) die in de gewone airco zitten.
Zonder de uitstoot van CO2. Onze
technologie is 100 procent duur
zaam. Er is nauwelijks verbruik
van energie. Met onze installatie is
een enorme besparing mogelijk op
de energierekening.''
Warmtewisselaars
Het apparaat bestaat uit vier met
buizen aan elkaar verbonden cilin
ders, warmtewisselaars (zie info-
graphic). ,,De eerste twee wisse
laars maken van warmte geluids
golven, de laatste twee zijn iden-
tiek maar wel omgekeerd aange
sloten en die maken daardoor van
de geluidsgolven weer kou'', aldus
de directeur van SoundEnergy.
,,Alles draait daarbij om de juiste
afstelling. Als die niet deugt, werkt
het niet.''
Het brein achter de stekkerloze
airco is Kees de Blok. Hij werkte
bijna dertig jaar bij KPN Research
en al zijn vrije tijd ging sinds de ja
ren 80 op aan zijn 'opdracht' om
warmte via geluid om te zetten in
koelte. In 2000 zegde De Blok KPN
vaarwel en kreeg hij alle tijd voor
zijn ontwerp. In 2015 zette hij met
Herbert Berkhout en Pawel
Owczarek het bedrijf Sound-
Energy op.
,,Ik kwam Kees tegen toen ik ar
chitect was. Zijn airco verkeerde
toen nog in de academische fase
maar ik zag er meteen een grote
praktische toekomst in. Sinds 2013
zijn we samen aan de slag. De
moeilijkheidsgraad bij de ontwik
keling schuilde erin daarin dat drie
vakgebieden in elkaar moesten
worden gepast: thermodynamica,
akoestiek, en aerodynamica. Met
thermodynamica (hoe gedraagt
gas zich ten opzichte van tempera
tuur en druk) zie je heel goed wat
je aan het doen bent, maar met
akoestiek denk je in golven en fre
quenties en dan zie je dus niet wat
je doet. En dan krijg je er ook nog
eens aerodynamica bij. De geluids
golven bewegen zich door de bui
zen met het gas argon en dat
vraagt onderzoek naar de invloed
van de beweging op het materiaal
en omgekeerd.''
Berkhout roemt de kracht van
Kees de Blok. ,,Hij dacht verder
dan de al bestaande computerbe
rekeningen en de software over dit
basisidee. Hij wilde alles in de
praktijk nameten. Meten is weten.
Met een regenpijpje, een weer-
standje, een drukmetertje. Daar
mee deed hij een cruciale stap: hij
paste het theoretische model aan
en ontwikkelde een unieke code
om deze machine echt te kunnen
maken. Toen Kees op een confe
rentie in 2001 zijn prototype liet
zien, keken anderen ernaar alsof
het om een raket ging. Het was de
eerste keer dat iemand er een had
gemaakt.''
Korte lijnen
Zonder precies het geheim van de
smid te verklappen, spreekt Berk
hout van een overzichtelijk pro
duct dat uit relatief weinig onder
delen bestaat. Er zit geen enkel be
wegend onderdeel in. Het 800 kilo
zware apparaat is mede daardoor
erg stil. Een trilling is het enige dat
je hoort. De traditionele airco
maakt veel meer lawaai. ,,De
waarde ervan is ongeveer gelijk
aan die van een middenklassen-
auto en die heeft zo'n tienduizend
unieke componenten. Omdat onze
machines overzichtelijk zijn, zijn
de apparaten handig te maken. Dat
kan in elke stad. Daarmee heb je
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 2019 GO
A
Omgevingstemperatuur
Het temperatuur
verschil aan weers
zijden van de buis
veroorzaakt een
drukgolf richting
In de volgende
buis brengt deze
trilling juist een
koeling teweeg
De airco die geen stroom
HANS VAN ZON
Herbert Berkhout.
FOTO ANNINA ROMITA
