16 ZEELAND
Veertig jaar geleden lag de scheepsbouw in Nederland op z'n gat. Het miljardendebacle rond Rijn-
Schelde -Verolme leek het einde van een tijdperk. Anno nu rolt het ene na het andere bijzondere schip van
Nederlandse makelij van stapel. Alle grote RSV-werven bestaan nog en zijn - opvallend genoeg - weer in
handen van één onderneming: Damen. Het bedrijf is vlaggendrager in een maakindustrie die zich opnieuw
uitvindt. Een interview met CEO René Berkvens van Damen Shipyards Group.
et een spin.'' René Berkvens be
wondert de Isle of Jura aan de
kade van scheepswerf Damen in
Gorinchem. Schilders leggen de
laatste hand aan het werkschip.
Op iedere hoek van het dek staan
kranen gemonteerd, als poten
van een dier. Dat eigen karakter maakt voor de 63-
jarige topman 'bootjes zo leuk'. ,,Een schip heeft
een naam, het wordt gedoopt, het is zelfstandig,
het heeft een logboek. Het heeft een verhaal. Het
leeft 20, 30, soms wel 40 jaar.'' Zelf werkt hij drie
decennia bij de scheepsbouwer, de laatste twaalf
jaar als CEO. Een periode waarin de industrie in
Nederland een opvallende ontwikkeling door
maakte. Toen hij begon, ging het over de teloor
gang, nu gaat het over de toekomst.
,,De Isle of Jura hebben we ontworpen voor een
Schotse ondernemer die zowel windmolens op
zee installeert als bassins voor kweekzalm. Die
kranen heeft hij voor allebei de activiteiten nodig.
Dit is het tweede schip dat hij bij ons bestelt.''
Het zijn dit soort speciale schepen waarvoor re
ders tegenwoordig bij Damen uitkomen. Het be
drijf heeft naam gemaakt met de Wavemaster, een
woon- en werkschip voor offshore-medewerkers
die dankzij allerlei technische snufjes zo van boord
naar windmolens kunnen lopen. Ook bij ruige zee.
Het bevoorradingsschip Sea Axe heeft dankzij de
bijzondere bijlboeg een eigen Wikipedia-pagina.
Zo'n markante hoge, brandstofbesparende boeg
('Bijna tien procent minder') kreeg de kabellegger
Nexus ook, maar nog opvallender is de gigantische
haspel op het dek. En met de Sendo Liner heeft Da-
men het eerste emissieloze binnenvaartschip ge
bouwd.
Op dit moment werkt het bedrijf aan prestigi
euze bestellingen als elektrisch aangedreven sleep
boten voor de haven van Auckland in Nieuw-Zee-
land, zeven ferry's op batterijen voor Kopenhagen
en het grootste en duurste schip voor diamantwin
ning. Dat speurt straks de zeebodem voor de kust
van Namibië af naar het edelsteen.
Falen
Damen heeft een jaaromzet van 1,6 miljard euro.
De scheepsbouwer hanteert zelf liever de term
productiewaarde en die ligt iets boven de twee
miljard euro. Bij de 37 werven over de hele wereld
werken meer dan 12.000 mensen. 4200 zijn in
dienst bij de 17 Damen-vestigingen in Nederland.
Bijna geruisloos heeft het bedrijf alle grote wer
ven verworven die samen ooit het roemruchte
scheepsbouwconcern Rijn-Schelde-Verolme
vormden. Niet iets om aan de grote klok te hangen,
vindt Berkvens, want 'RSV' heeft een beroerde
We moeten
schepen
bedenken en
maken die over
15 jaarnog
modern zijn
naam. Het was een fusiebedrijf van noodlijdende
scheepswerven dat eind zestiger jaren onder druk
van de overheid was ontstaan. Ondanks miljarden
staatssteun ging het concern met 18.000 werkne
mers in 1983 failliet. De parlementaire enquête die
volgde, legde niet alleen het falen van de overheid
bloot, maar ook de zieltogende toestand van de
scheepsbouw. Zuid-Korea en Japan waren Neder
land voorbij gestreefd.
Hoe een familiebedrijf uit Gorinchem in deze
puinhoop tot bloei kwam? ,,De uitbreiding was
geen doel op zich. Het waren kansen die we moes
ten pakken. We hadden geluk. Wij hebben ook
moeten reorganiseren, maar strategisch waren al
die uitbreidingen belangrijk.''
Berkvens maakt voortdurend voorbehouden als
hij de reeks overnames beschrijft. Hoe opmerkelijk
de opmars van Damen ook is, zegt hij, laat duide
lijk zijn dat het ook niet altijd makkelijk is.
Scheepsbouw is volgens hem lastige handel, de
concurrentie is groot, de markt krimpt en de ex
pansie van Damen is niet per se uit luxe. Begin
tachtiger jaren had het bedrijf goede klanten aan
de baggeraars uit de buurt, die hadden ontdekt dat
bij de werf om de hoek efficiënter werd gewerkt
dan bij de grote jongens. Eén voor één nam Damen
kwakkelende werven over, waardoor het bedrijf
behalve werkschepen en patrouilleboten ook vis
sersschepen, jachten, slepers, binnenvaartschepen,
veerboten en kustvaarders ging bouwen en repare
ren. Van alle voormalige RSV-werven is alleen de
RDM-werf niet in Damen-handen gekomen. Het
is nu een terrein van het Havenbedrijf Rotterdam
met scholen en uitvindersbedrijven.
Berkvens is gestoken in een blauw pak op een
lichtblauw overhemd, zonder stropdas. Hij doet
z'n verhaal ontspannen in de zithoek van z'n kan
toor. Hij roemt het uitzicht over de Merwede. Dat
heeft hij een paar dagen moeten missen vanwege
een zakenreis naar Israël waarover hij - na enig
aarzelen - niks wil zeggen. Hij is deze morgen ge
land. ,,Die afwisseling maakt het leuk.'' Of hij alle
37 werven geregeld bezoekt? ,,Nee. We verdelen ze
onder de bestuurders. Als het goed gaat, is onze
komst niet zo nodig.'' Het is zo'n opmerking waar
bij de jongensachtige glimlach doorbreekt bij de
zorgvuldig formulerende bestuurder.
Cruiseschepen
Belangrijk was het inlijven van de Schelde-werf in
Vlissingen in 2000, zegt Berkvens, omdat Damen
daarmee de kennis voor de - prestigieuze - bouw
van marineschepen in huis haalde. Met Wilton-
Fijenoord in de Rotterdamse haven en de Amster
damse NDSM heeft ze een belangrijke positie ver
worven in de reparatiemarkt aan de Noordzee.
,,Een van de drukste vaargebieden van de wereld.''
In 2017 kwam daar het Verolme-dok bij. De Sin
gaporese eigenaar van het grootste droogdok van
Europa zag er geen brood meer in, omdat door de
lage olieprijs opdrachten uit de offshore-industrie
opdroogden en de grote werkschepen hun onder-
houdsbeurtjes oversloegen. De cruiseschepen ble
ven ook nog eens weg na een aanvaring met de In
spectie SZW. ,,Dat was het moment om aan te
kloppen of we het mochten overnemen. De op
drachten uit de olie- en gasmarkt trekken wel weer
bij en daar komt het onderhoud van de installatie
schepen voor windmolens op zee bij. Wat betreft
de cruiseschepen hebben we nog wel wat op te los
sen.''
De discussie over de cruiseschepen is volgens
Berkvens één van de voorbeelden van hoe lastig
scheepsbouw is. ,,Bij groot onderhoud nemen
cruiserederijen en trouwens ook offshorebedrijven
éigen personeel mee die Mn boord klussen doen.
Dat doen ze allemaal, overal op de wereld.'' Op de
Oasis of the Seas zaten er 124 die volgens de in
spectie een Nederlandse werkvergunning hadden
moeten hebben. De rederij kreeg een boete van
bijna een miljoen euro. ,,Dat is vijfjaar geleden.
Sindsdien is Nederland niet meer de logische plek
voor cruiserederijen en lopen we deze interessante
klanten mis.''
Volgens de scheepsbouwer is de inspectie te
streng in de leer. ,,We zijn met de overheid, de
branche en de vakbonden in gesprek. Dat verloopt
moeizaam, maar ik hoop dat we er dit jaar uit ko
men. We moeten tot een vergelijk komen aan
welke regels we met z'n allen moeten voldoen om
niet in de problemen te komen.'' Nog zo'n dossier
zaterdag 31 augustus 2019
GO
De opmars van een
scheepsbouwer
Leon van Heel
-René Berkvens
René Berkvens bij
het werkschip Isle of
Jura aan de kade van
scheepswerf Damen
in Gorinchem.
FOTO COR DE KOCK
