Mesch
'Hoe heette die
zwarte soldaat
dan? - Ja, dat weet
ik niet meer, zei
mijn moeder'
Operatie Market Garden, het front
Kennis en kunde in
het oorlogswereldje
4
zeggen, „jammer dat het zwart is.'' Vanaf
haar puberteit misbruikt de man zijn stief
dochter. Moeder zit zwijgend aan tafel, naast
een volle asbak. Een lichtpuntje na veel mis
kramen is de geboorte van haar halfbroertje
Harrie, Rosy is dan al 18. ,,Ik had je kunnen
afstaan'', hoort Rosy haar moeder zeggen.
,,Harrie was haar nieuwe liefde, ik was maar
een ongewenst, zwart kind.''
Incompleet
Rosy gaat als gespecialiseerd gezinsverzorg
ster aan de slag in 'asociale gezinnen'. 'Hoi aw
kut', hoort ze de kinderen zeggen als de voor
deur opengaat. Ze herkent in hen haar eigen
liefdeloze opvoeding. Rosy trouwt jong met
Conny, haar grote liefde, musicus. Optre
dens door het land zijn bevrijdend. ,,Uitein-
delijk zat ik met alles wat ik in mijn rugzak
had in no time met vier kinderen. Vijf, mijn
eerste kind werd doodgeboren.
,,Op een avond had ik te veel pillen geno
men en belandde ik in het ziekenhuis. Eerst
maar een slaapkuur, ze spoten me plat.'' Op
haar ziekbed wordt ze verzorgd door ene
Huub, 'iemand die donker was. Die kleur,
dat was ik!' Over hem zegt ze: ,,Ik heb men
sen leren kennen met dezelfde geschiedenis.
Toen ik hem dertig jaar later weer zag, vlogen
we elkaar om de nek. Ik had met hem nog zo
veel te bespreken.
,,Dat verhaal over de Surinamer heb ik heel
lang geloofd. Pas zo'n vijf, zes jaar voor ze
stierf, met beginnende dementie, een wijn
tje op, riep mijn moeder mij apart. 'Je vader
was een zwarte soldaat. Die heeft me geno
men, ik was gelijk zwanger', zei ze. Hoe
heette die dan? 'Ja, dat weet ik niet meer.'''
Heeft Rosy iets gedaan met haar Ameri
kaanse familie? ,,Ik heb veel gezocht, maar
geen enkel aanknopingspunt gevonden. Het
heeft altijd incompleet gevoeld, maar nu niet
meer zo. Van binnen voel je dat je totaal an
ders bent; ik heb die kant niet kunnen spie
gelen. Ik had wel de hunkering, maar heb het
verlangen niet meer. Ik ben geen oorlogs
kindje, ik ben een bevrijdingskindje.''
18 SEPTEMBER 1944
19 SEPTEMBER
JANNEKE KENNIS
(34), JUUP VAN
DEN HEUVEL (15)
Anderhalf jaar geleden kwam Juup
van den Heuvel bij een snuffelstage van
school terecht in Museum Overloon.
Daar heeft hij al van alles gedaan. ,,In de
keuken gewerkt, toiletten schoonge
maakt.'' Maar hij staat vooral op de mu-
seumvloer. „Bezoekers informatie ge
ven en de voertuigen schoonmaken'',
vertelt hij glunderend. Die laatste cate
gorie varieert van motoren en fietsen
tot immense tanks. ,,Daar gaat best wat
tijd in zitten'', aldus de kundige vrij
williger die inmiddels precies weet hoe
je elk soort oppervlak van stof ontdoet.
Het ziet er spic en span uit.
Zijn collega Janneke (34) heeft een
achtergrond in marketing en doet de
pr voor het museum. ,,Mijn opa is als
dwangarbeider naar Duitsland gede
porteerd", vertelt ze. Ze heeft hem
nooit gekend, haar moeder vertelde
zijn verhaal. Ze groeide op met wat ze
'voeding' over de Tweede Wereldoor
log noemt. ,,Ik ben gecharmeerd van
persoonlijke verhalen'', zegt ze. ,,Of het
nu van iemand is die in Normandië aan
land kwam of iemand die de Holocaust
overleefde.''
Het is een kant van de oorlog die
vooral vrouwen interessant vinden,
denkt ze. ,,Mannen hebben meer met
de voertuigen en het tactische.'' Soms
is het voor een vrouw lastig in het 'oor
logswereldje'. ,,Zonder het negatief te
bedoelen, je hebt de schijn een beetje
tegen. Het zijn toch vaak de mannen
die de kennis en kunde in pacht heb
ben, het gaat vaak over voertuigen en
tactische strijd.''
Maar ze hoeft zich niet zo nodig te
bewijzen. ,,Ik wil me inzetten voor
de veteranen en de erkenning en waar
dering voor wat ze hebben gedaan.''
'Van binnen voel je dat je totaal anders
bent', zegt Rosy (74). foto koen verheijden
De Amerikaanse 101ste
Luchtlandingsdivisie
bevrijdt Eindhoven, het
eerste grote succes van
Operatie Market Garden.
Rond Nijmegen en Arnhem
wordt zwaar gevochten.
De Luftwaffe slaat
terug en bombardeert
's avonds het centrum
van Eindhoven. Britse
legervoertuigen, geladen
met munitie en brandstof,
exploderen. 227 burgers
komen om.
20 SEPTEMBER
De geallieerden steken de
Waal over, veroveren de
bruggen bij Nijmegen en
bevrijden de stad. Ze zijn
te laat om op te rukken
naar Arnhem: daar verlie
zen de Britten de strijd
om de brug over de Rijn.
21 SEPTEMBER
Terwijl luitenant-kolonel
John Frost en een deel
van de Britse luchtlan
dingstroepen zich overge
ven in Arnhem, wordt aan
de andere kant van het
land Oost-Zeeuws-
Vlaanderen
bevrijd.
23 SEPTEMBER
De Wehrmacht beveelt
de evacuatie van Arn
hem. Tienduizenden ont
vluchten de stad.
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 2019
24 SEPTEMBER
Het is duidelijk: Market
Garden is een verloren
zaak. Tijdens de Confe
rentie van Valburg beslui
ten de Britten toch tot
een wanhoopsoffensief.
Dit valt in het water en een
snelle doorstoot naar
Duitsland blijft hiermee
definitief uit.
26 SEPTEMBER
Om uit handen te blijven
van de vijand steken ruim
2000 geallieerde Market
Garden-militairen
's nachts de Rijn over
naar veilig gebied.
1 OKTOBER
Als vergelding voor een
aanslag houden de Duit
sers een razzia in het
Gelderse Putten. 659
mannen worden afgevoerd
naar concentratiekampen;
slechts 48 keren terug.
Janneke Kennis doet er de marketing en helpt exposities inrichten.
Juup van den Heuvel werkt in Museum Overloon als suppoost en schoonmaker.
