Landelijke start in Terneuzen
Column Tessa de Loo
In september 1944, 75 jaar geleden, begon de bevrijding van Nederland.
Deze eerste van twee speciale bijlagen volgt het spoor van de bevrijders
tot in januari 1945, de bevrijding van Auschwitz.
Vrijheid is
leven zonder
angst, zonder
dreiging,
zondergevaar
'Herdenken is geen
overbodige luxe'
Langeafstandslopen
Zuidelijk
Nederland vrij
ogen ten noorden van de lijn Moerdijk-
Nijmegen: nee, Nederland is niet in zijn
geheel bevrijd in 1945. Dat begon al in 1944
in Limburg, Brabant en Zeeland, nu 75 jaar
geleden.
De start van de viering 75 jaar vrijheid is op
zaterdag 31 augustus in Terneuzen in Zeeuws-
Vlaanderen. Op en rond de Westerschelde
vond in het najaar van 1944 een slag plaats
waarbij meer dan 10.000 personen het leven
lieten. Niet zo bekend als de Slag om Arnhem,
wel cruciaal voor het verdere verloop van de
oorlog. Doel was de vrije toegang tot de kades
van Antwerpen en die kwam er, tegen de
hoogste prijs.
Het programma in Terneuzen wordt bijge
woond door koning Willem-Alexander, konin
gin Maxima en het Belgische koningspaar, pre
mier Mark Rutte en hoge vertegenwoordigers
van de landen die in Nederland strijd leverden.
Minstens zo belangrijk: buitenlandse vetera-
nen die hier hebben gevochten zijn aanwezig
als eregast. Het is misschien de laatste keer dat
ze bij zo'n evenement aanwezig kunnen zijn.
,,Die ouderen zijn er straks niet meer om het
na te vertellen", zegt Victoria van Krieken van
Liberation Route Europe. ,,Het is aan ons, de
volgende generatie, om daarmee verder te
gaan. De verhalen moeten bewaard blijven en
worden doorverteld."
Vandaar ook deze bijlage. Het herdenkingsjaar
loopt door tot oktober volgend jaar.
ijn moeder zat
vol herinnerin
gen aan de oor
log, het volgende
verhaal was er een
van. Het was december 1942.
Een vriend van haar, voor het
gemak noem ik hem Paul, zat
met zijn vrouw en kinderen
aan tafel. Alle ogen waren ge
richt op de smeedijzeren pan in
het midden, die bijna tot aan de
rand gevuld was met een rijk
gevulde groentesoep. De keu
ken geurde naar de smeuïge
stukken rundvlees die erin dre
ven. Buiten stond een gure
wind, die het vuur in de potka
chel hoog deed oplaaien.
Dit waren voor Paul de dier
bare momenten van het leven.
Even geen politiek, geen angst,
geen potentiële gevaren. Een
pauze voor de zenuwen, een
moment van totale ontspan
ning te midden van de familie.
Iets dat nog niet zo lang geleden
heel gewoon had geleken.
De borden werden gevuld en
ze vielen hongerig aan. Op het
zelfde moment werd er onge
duldig op de deur geklopt. Paul
trok zijn wenkbrauwen op. Wie
kon dat zijn? Bij zulk weer? Hij
legde zijn lepel neer en stond
op om de deur open te doen.
Daar stond zijn buurman met
een verontruste, dwingende
blik in zijn ogen.
,,Ze komen ons halen'',
bracht hij hijgend uit.
,,Kom binnen'', zei Paul, ,,en
vertel rustig wat er aan de hand
is.''
Maar de buurman bleef op de
- C
drempel staan. ,,Wie beweert
dat ze ons komen halen'', vroeg
Paul sceptisch. ,,Niemand kent
onze echte namen, niemand
weet waar wij wonen.''
,,Het gerucht doet de ronde.
Morgen voor dag en dauw pak
ken ze alle leden van onze ver
zetsgroep op.''
Paul zuchtte. ,,Dit soort ge
ruchten strooien de moffen
rond, om ons geen ogenblik
rust te gunnen. Ga lekker naar
huis en vergeet die kletspraat.''
De volgende ochtend werden
alle leden van de verzetsgroep
voor dag en dauw van hun bed
gelicht en afgevoerd.
Tijdens een oorlog kan onze
vrijheid zomaar, ieder wille
keurig moment, veranderen in
haar tegendeel. Gedwongen
zijn om te vluchten en alles
achter te laten is zwaar. Som
migen blijven, anderen vertrek
ken. Toen en nu. Leven in vrij
heid betekent leven zonder
angst, zonder dreiging, zonder
gevaar - leven in vertrouwen.
Deze bijlage gaat daarover.
Laten we er zuinig op zijn.
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 2019
75 JAAR VRIJHEID
HERDENKEN EN VIEREN
Het is misschien even knipperen met de
Meer info: programma 75 jaar vrijheid, P14
- -•>
yf A,
f
FILM SLAG OM DE SCHELDE
Ze had er maar vaag van gehoord.
Nu is Paula van der Oest (1965)
scriptschrijver en producent van
een publieksfilm over de Slag om
de Schelde. De film komt in het na
jaar van 2020 in de bioscoop, een
late afsluiting van de viering 75 jaar
vrijheid. „Herdenken is zeker geen
overbodige luxe'', zegt de filmmaak
ster. „Helaas leven we in een tijd
dat er weer veel sterke mannen op
staan. Amerika, Rusland, Hongarije,
Italië, Engeland: het is belangrijk dat
we wijzen op het gevaar van popu
lisme. Alles lijkt te schuiven.
„Onlangs las ik een artikel waarin
de vraag werd gesteld: kunnen we
weer op de terugweg zijn van de
mocratie? Dat stemt wel tot naden
ken. Herdenken moet niet alleen
voor oude mensen zijn. Juist jonge
ren moet je de actualiteit van het
strijden voor vrijheid bijbrengen."
EUROPE REMEMBERS
Liberation Route Europe (LRE) is
een internationale herdenkings
route, die mijlpalen van de bevrij
ding met elkaar verbindt. Met de
speciale Rough Guide Travel the
Liberation Route
Europe volg je
het spoor van de
jiffiTOi:j bevrijders. Een
•I wandelroute van
Zuid-Engeland
naar Berlijn is in
de maak. Victoria
van Krieken van de
LRE: ,,Er zijn zoveel speciale plek
ken met geschiedenis. Ga ernaar
toe, want het is belangrijk dat de
verhalen levend én relevant blijven.
Je kunt er parallellen uit trekken
naar nu. Naar je eigen roots: hoe
kijk jij tegen vrijheid aan?"
Info: europeremembers.com
DE PERSGROEP.
Dit jaar en in 2020 viert Nederland 75 jaar bevrijding - en
dat we sindsdien in vrijheid leven. Ter gelegenheid daarvan
publiceren alle kranten van de Persgroep Nederland deze
speciale bijlage, gemaakt in samenwerking met Nationaal
Comité 4 en 5 mei en de Stichting coördinatie 75 jaar
vrijheid. Voorjaar 2020 volgt een tweede bijlage.
7
Aan deze bijlage werkten mee:
Özcan Akyol, Jan van Damme,
Dominique Elshout, Joni van
Essen, Joris Gerritsen, John
Graat, Zohra Habiboellah
(vormgeving), Henk van Ingen,
Marco Krijnsen, Nicolai Lensen,
Henk Marseille (art-direction),
Caspar Pisters, Sven Remijnsen,
Egbert Jan Riethof (eindredactie),
Joris Roes, Hanny Roskamp,
Ab van der Sluis, Frank Timmers,
Matthijs Torenbeek en Wilco
Willemsen (fotoredactie),
Koos de Wilt (samenstelling)
en Rob Wissink. Met dank aan:
Gerben van den Berg, Leonie
Durlinger, Hans Gramberg,
Mieke Kirkels en Maureen Peters.
De Persgroep Nederland
Na de landing van
geallieerde troepen in
Normandië is het zaak
zo snel mogelijk op te
rukken naar Berlijn.
Het tijdspad naar een
vrij Nederland, tot
27 januari 1945.
4 SEPTEMBER 1944
De geallieerde troepen zijn
vanuit Frankrijk België
binnengetrokken en
bevrijden Antwerpen.
Ze krijgen de haven in
handen, die van groot
strategisch belang is voor
de aanvoer van oorlogs-
materieel.
5 SEPTEMBER
Dolle Dinsdag. Wanneer
de radio meldt dat na
Antwerpen ook Breda is
bevrijd, trekt een golf van
euforie over het land.
Duitsers en NSB'ers
slaan halsoverkop op de
vlucht. Het bericht klopt
echter niet.
11 SEPTEMBER
Tientallen Britse bom
menwerpers bestoken
Breskens, waar Duitse
militairen de Wester-
schelde over willen steken
om zich in Noord-Brabant
te kunnen hergroeperen.
Een groot deel van het
dorp wordt verwoest, 184
burgers vinden de dood.
12 SEPTEMBER
De Amerikaanse 30ste
Infanteriedivisie steekt
in Zuid-Limburg de
grens over. Mesch
wordt als eerste dorp
in Nederland bevrijd.
14 SEPTEMBER
De Amerikanen nemen
ook Maastricht in, de
eerste Nederlandse stad
die op de Duitsers wordt
heroverd.
17 SEPTEMBER
Het begin van Market
Garden, een van de
grootste geallieerde
luchtlandingsoperaties
in de Tweede Wereld
oorlog. De Nederlandse
regering roept NS-per-
soneel op om het werk
neer te leggen. De
Spoorwegstaking krijgt
grote gevolgen voor de
voedselvoorziening in
het westen.
