'Suiker is uiterst nuttig. Alleen
de enorme hoeveelheden die
wij eten, maakt het gevaarlijk'
17
Tot op zekere hoogte, erkent hij,
heeft hij makkelijk praten. Pijl
kent nauwelijks zwaarlijvigheid
in de familie en mist zodoende
aanleg. ,,Hoe ik in het dagelijks le
ven naar mensen kijk? Ik ben niet
zo gedeformeerd dat ik steeds
denk: die is te dik. Maar soms, op
vakantie, kun je er niet omheen.
Veel mensen zijn simpelweg veel
te zwaar.''
Volgens Pijl is het tijd voor een
ingrijpende verandering in de ge
zondheidszorg. ,,Onze zorg wor
telt in de 19de eeuw. Toen waren
infecties en ongelukken de be
langrijkste gezondheidsproble
men. Als je een infectie hebt, krijg
je een pil, overkomt je een onge
luk, dan word je geopereerd. Daar
mee zijn de problemen vaak opge
lost. Dat was en is nog steeds zo.
De aard van de ziektes is de afgelo
pen eeuw echter dramatisch ver
anderd. Er zijn veel en zeer com
plexe aandoeningen bijgekomen,
vooral veroorzaakt door onze wel
vaart en manier van leven. Men
sen hebben nog steeds de illusie
dat ze hun problemen kunnen op
lossen door naar de dokter te gaan.
Maar het probleem begint thuis
en daar moet de oplossing worden
gevonden. Mensen moeten ver
antwoordelijkheid krijgen voor
hun eigen gezondheid. En die ver
antwoordelijkheid nemen.''
Daar ligt volgens hem ook een
taak voor de overheid. ,,Het is ont
zettend moeilijk, zo niet onmoge
lijk, gezond te leven in een onge
zonde omgeving. Hoe richten we
onze voedselmarkt in? Hoe bou
wen we de steden van de toe
komst? In nagenoeg elk kantoor
pand neemt de lift de centrale
plaats in, dat moet de trap worden.
Traplopen helpt echt, het is bewe
zen. De obesitasepidemie onder
kinderen groeit de laatste decen
nia gigantisch. Waar ik vroeger
naar school liep of fietste, buiten
voetbalde, daar zit nu een com
plete generatie de ganse dag ach
ter het computerscherm. Met alle
gevolgen van dien.''
In de supermarkten staat de
consument bloot aan tal van ver
leidingen, zegt hij. ,,Een concern
als Albert Heijn is echt wel van
goede wil, maar als AH alle suiker
producten uit de schappen haalt,
verkast iedereen voor zoetigheid
naar de Jumbo, waar ze de rest van
hun boodschappen ook doen. In
die zin houden supermarkten el
kaar in een wurggreep.''
Ook is Pijl voorstander van een
lesmodule op de basisschool.
,,Noem het voedings- en bewe
gingsleer. Of gezondheidsles. Be
gin bij kinderen en, uiteraard, hun
ouders. Het is toch te bizar voor
woorden dat kinderen wel moe
ten rekenen, maar niet leren hoe
ze met hun lijf moeten omgaan?!''
van te overtuigen dat ze niet ma
teloos moeten toegeven aan hun
oerdriften. ,,We weten van type 2
dat het een samenspel is tussen
erfelijke aanleg, wat je eet en hoe
veel je beweegt. Diabetes type 2 is
echter niet één enkele aandoe
ning, maar een groep afwijkingen.
Van de mensen die deze variant
krijgen, is het overgrote deel te
zwaar. Het overgewicht zorgt
voor een chronisch ontstekings
proces in het lichaam. Geen ont
steking met roodheid, pijn en pus,
maar een sudderend proces dat op
lange termijn de insulineprodu-
cerende cellen beschadigt. Dat
zelfde ontstekingsproces maakt
dat de insuline minder goed
werkt. We sluiten niet uit dat die
chronische ontsteking ook de oor
zaak is van hart- en vaatziekten,
kanker en zelfs depressie.''
Je kunt dat proces tot rust bren
gen met goede voeding, bewe
ging, vermindering van stress, ge
zonde slaap en gewichtsverlies,
stelt Pijl. „Dikwijls kunnen men
sen dan met minder medicijnen
toe of zelfs helemaal zonder.''
Er is ook een groep type 2-pa-
tiënten die nauwelijks overge
wicht heeft. Bij deze patiënten is
meestal iets mis met de cellen die
insuline produceren, zegt de
hoogleraar. „Eigenlijk weten we
niet goed waarom die cellen het
opgeven. Ik vermoed dat niet ie-
De biologische drive om zo veel
mogelijk rust te pakken, is evolu
tionair bepaald. Datzelfde geldt
voor alles opeten wat voor je neus
staat - ook zo'n oeroude reflex.''
Van oudsher, zegt hij, kent de
mens een sterke voorkeur voor vet
en vooral zoet. ,,Zoet, suiker dus,
is in natuurlijke voedingsmidde
len extreem zeldzaam. Je treft het
alleen aan in honing en rijp fruit.
Suiker wordt in de darmen ge
makkelijk gesplitst in glucosemo-
leculen en is essentiële brandstof
voor onze hersenen. Dus: als de
oermens rijp fruit en honing
vond, moest hij er zo veel moge
lijk van opeten.''
De industriële revolutie gaf ons
de techniek suiker uit suikerbie
ten te halen en overal in te stop
pen. ,,En dat doen we. Simpelweg
omdat we het zo lekker vinden.
70 procent van wat de industrie
aan voedsel bewerkt, bevat in
mindere of meerdere mate suiker.
Deels uit oogpunt van conserve
ring, maar vooral omdat het heer
lijk is. En dus goed verkoopt.''
Pijl is het niet eens met de men
sen die suiker als gif kwalificeren.
,,Suiker is een uiterst nuttige voe
dingsstof. Alleen - de gigantische
hoeveelheden die wij tot ons ne
men, maakt het gevaarlijk.'' Het is
onze genetisch bepaalde voorkeur
voor suiker, stelt Pijl, die het ook
zo moeilijk maakt om mensen er-
dereen bij de geboorte hetzelfde
aantal insulineproducerende cel
len meekrijgt. Als je met relatief
weinig cellen begint en er in de
loop van je leven cellen kapotgaan
door ouderdom, krijg je op een
zeker moment problemen met de
insulineproductie. En met te wei
nig insuline krijg je je stofwisse
ling nooit op orde.
,,Je kunt dus niet per definitie
stellen: ik heb diabetes type 2 en
kan er dus vanaf komen. Dat kan
alleen wanneer je insulineprodu-
cerende cellen voldoende insuline
kunnen maken. Zo niet, dan gaat
het niet zonder medicijnen. Al
kun je nog veel bereiken door de
juiste dingen te eten, regelmatig
te slapen en goed te bewegen.
,,Nu er de hype is dat je door
leefstijl van type 2 kunt afkomen,
krijg ik geregeld mensen op mijn
spreekuur die wanhopig zijn.
'Dokter, ik doe enorm mijn best,
maar ik kom niet van de pillen af.'
Dat is natuurlijk frustrerend,
maar het komt naar alle waar
schijnlijkheid doordat de produc
tie van insuline tekortschiet.''
Pijl verdeelt zijn tijd tussen on
derzoek en patiëntenzorg. Als au
teur van de boeken Diabetes type
2? Maak jezelf beter en Diabetes
type 2? Het kookboek geniet hij
naam en faam in zijn werkveld.
,,Ik zie mensen uit heel het land
en poog alle aanvragen zo veel
mogelijk te honoreren. Menselij
kerwijs lukt dat niet. We worden
overspoeld. Ik heb al negen maan
den geen nieuwe patiënten kun
nen aannemen.''
Desastreuze gevolgen
Hij constateert dat hij 'dikwijls te
aardig' is tijdens een consult om
zijn worstelende patiënten enigs
zins aan te sporen. Maar soms
moet hij melden dat 'hij niets
meer voor hun diabetes kan bete
kenen'. ,,Er komen zelfs artsen op
mijn spreekuur die het zelf niet
voor elkaar boksen. Niet alleen
gezond eten, ook beweging blijkt
voor hen een probleem. De gevol
gen kunnen desastreus zijn: am
putaties, injecties in je ogen om
dat het misgaat met je netvlies...
Eerlijk gezegd voel ik me op die
momenten een Don Quichot, al
duurt dat gelukkig niet lang. Ook
al omdat ik niet de illusie heb dat
ik degene ben die mensen beter
maakt. Dat moeten ze zelf doen.
Gezondheid is niet gratuit - je
moet er werk voor verzetten.''
GO ZATERDAG 24 AUGUSTUS 2019
FOTO MARCO OKHUIZEN
