Redden rijke Zeeuwen 'Notre Dame' in Graauw?
10 ZEELAND
r mm
Een follie is een
bouwwerk, vaak
verrassend van
vorm en niet
bedoeld om in te
wonen, maar om de
verbeelding te
prikkelen.
EEN BUNDER KUNST FOLLIES
f
HÉfw
Monnikenwerk
if#i
^«fea v.-~'
H stamt uit de 18de
eeuw waar in roman
tische landschapstui
nen nepruïnes en
kluizenaarsgrotten werden ge
plaatst. Elf kunstenaars pakken op
'Een Bunder Kunst' dat gegeven
op. Daarbij maken ze optimaal ge
bruik van de locatie. Zoals Jeroen
van Westen met Nexus, een bouw
werk van strobalen en houtplaten.
Hij refereert aan de bijna verdwe
nen muren van strobalen die na de
oogst op het land stonden om op
gehaald te worden. Ook het laby
rint is een inspiratiebron. In zijn
follie stap je het duister binnen,
kom je op de tast terecht in een
ruimte waarin een rond gaatje wat
licht binnen strooit. Is er nog een
andere ruimte daarbinnen? Die
vraag moet u zelf maar beant
woorden. Wel verklap ik dat als je
weer naar buiten komt, het stro als
goud lijkt te stralen. Een bezoek
aan Nexus kun je gerust een spiri
tuele ervaring noemen.
Stam
Het kunstenaarsduo Monika
Dahlberg en André Smits gaat vol
gend jaar naar het geboortedorp
van Dahlberg: Kericho in Kenia.
Daar woont de Kipsigis-stam die
het leven als heilig en cyclisch ziet
en de zon als een opperwezen er-
vaart. Haar verbeelding van dat
wezen staat op een in een heuvel
uitgegraven gebouwtje waarin
Smits op onnavolgbare wijze de
reis heeft uitgetekend.
Ook Ramon de Nennie speelt
met een fantasievolle bijdrage in
op oude mythen. Een uit dage
lijkse voorwerpen samengestelde
'vader' en 'zoon' kijken als ver-
dwaalde goden neer op de
vreemde wereld die hen omringt.
Het is niet verwonderlijk dat bo
men in enkele werken een belang
rijke rol spelen. Bianca Runge
bouwde van follie een enorme
boomstronk. Door een lage,
nauwe opening kun je er naar bin
nen. Je komt in een gouden ruimte
terecht. Die zou je kunnen zien als
kapel voor alle bomen die er ge
weest zijn, nog komen en die on
verantwoord worden gekapt.
Een actueel onderwerp, dat Judy
Hooymeyer met haar van wol ge
maakte bomen op een andere ma
nier belicht. Als geslacht vee han
gen boomstronken in een bouwsel
van fijn gaas, op de grond nog wat
takken. Het beeld vaag: een herin
nering, een angstdroom.
Ruïne
Vincent van Limpergen blijft
dichtbij de oorspronkelijke follie.
Hij maakte een bizarre gotische
ruïne op schaal en plaatste die in
een vitrine op de grens van het
dichte bos en het weidse akker
landschap.
Op diezelfde grens staat ook de
speelse bijdrage die Kees Wijker
vorig jaar presenteerde en die
naadloos aansluit bij het thema
van 2019.
Er is meer. In twee containers
kun je geluids- en lichtervaringen
meemaken. En ik ben zeer onder
de indruk van de bijdragen die
drie scholen voor voortgezet on
derwijs aan het project leverden.
Een scala aan fantasierijke bouw
sels, elk met een eigen verhaal,
staat goed opgesteld sokkels van
betonijzer.
Vooral de bijdrage van 'Ostrea',
gemaakt in de lessen van kunste
naar/docent Ton Lamper valt op.
Hij leverde ook de meest bijzon
dere bijdrage aan de dertig van
creativiteit sprankelende kijkdo
zen in de grote ronde tent die als
ontvangstruimte dient. Uit etspla
ten bouwde hij een interactief
bouwsel waarin hij menselijke
deugden en ondeugden samen
bracht.
Het is vrijdagmiddag, Graauw
ligt er schijnbaar verlaten
bij. Langs de Dorpsstraat
verkoopt Martje Vlaamse wafels.
Blijkbaar genoeg om er wekelijks
terug te keren. Mijn bestemming
ligt verderop: de Maria Hemel-
vaartskerk. Een vriend, die actief is
voor de Stichting Oude Zeeuwse
Kerken, heeft mij een bezoek aan
geraden. In het portaal scharrelt
mijn gastheer, Jac de Baar rond. Hij
kostert nog in deze kerk die in 2016
is gesloten. Hij opent de deur naar
de kerk. En dan? Ik ben met stom
heid geslagen. De Baar doet er ook
het zwijgen toe. Ik geef mijn ogen
de kost. Als ik de kans krijg loop ik
in binnen- en buitenland kerken
binnen. Maar zelden was ik zo ver-
rast als in Graauw. Ik vond de kerk
er van buiten maar gewoontjes uit
zien. Toren en bakstenen kruiskerk
- zo vind je er dertien in een dozijn.
Maar als ik binnen kijk, besef ik hoe
uniek de kerk is. Het is een under
statement als ik zeg dat er véél te
zien is. Het lijkt wel een museale
opstelling met beelden, vaandels,
crucifix, altaar en fresco's.
Frans De Vos
Bovendien is deze kerk volledig be
schilderd. De plafonds, de wanden,
kortom alles. En reuze verfijnd, qua
kleuren en patronen. Dit is het
werk van Frans De Vos (1880-1936),
een Belgische vluchteling, schilder
en circusdirecteur. Hij kwam tij
dens de Eerste Wereldoorlog naar
Nederland en maakte ook de
fresco's van de Maria ten hemelop-
neming en de bekering van Saulus.
De Baar kan smakelijk over De Vos
en zijn werk vertellen.
Maar verder blijkt vooral zijn res
pect en liefde voor de kerk, waar
deze zeventiger zich over bekom
mert. In de formele beschrijving
van het rijksmonument 507900
luidt de conclusie: Kerk van alge
meen belang vanwege cultuurhis
torische en architectuurhistorische
waarden van niet alleen exterieur
maar met name het interieur als
rijk voorbeeld van 19de- en vroeg
20ste-eeuwse kerkdecoratie en in
richtingen; als zodanig van zeld-
zaamheidswaarde. In de periode
van 1962-1965 heeft er een omwen
teling plaatsgevonden in de
Rooms-Katholieke kerk. De gebou
wen werden sterk versoberd. Rijke
decoraties zoals in Graauw nog te
zien zijn, werden uit veel kerken
verwijderd. ,,Deze kerk", zo stelt De
Baar, ,,heeft de katholieke beelden
storm in de tijd van het Tweede Va
ticaans Concilie doorstaan." Ik loop
verward rond in een bezienswaar
dige kerk die in onbruik is geraakt
en stiekem vervalt. Muren verto
nen scheuren, doordat het veen in
deze droge tijden inklinkt.
Ik kan er met mijn hoofd niet bij
dat de boel zachtjesaan vergaat.
Pastoor Wiertz is als voorzitter van
het parochiebestuur makkelijk ge
beld. ,,Het gaat in onze parochie
niet zozeer om gebouwen, het gaat
erom wat we nodig hebben voor
ons geloof. Onze corebusiness is
het doorgeven daarvan. Als het om
gebouwen gaat, moeten we niet
sentimenteel zijn. Bovendien, er
staat toch niemand op die er een
paar miljoen in stopt om de kerk
bouwkundig weer in goede staat te
krijgen?" Ik opper dat volgens de
Quote 500 er elf zeer rijke Zeeuwen
zijn, onder wie een aantal Zeeuws
Vlamingen van wie er vast wel en
kele katholieke roots hebben. En
het kan verbeelding zijn, maar door
de telefoon klinkt de pastoor
ineens enthousiaster. ,,Ja, als je dat
voor elkaar zou kunnen krijgen."
zaterdag 24 augustus 2019
GO
Een tuin vol verrassingen
Nico Out
Recensie
,T 8
vsrr.^f®1fe ;.-:v
-Hj _j—. ■i-wJFvElT*
.^v r '-n.tf- \5|j ET v«
':--i
71.7
Nexus is een bouwwerk van strobalen en houtplaten gemaakt
door Jeroen van Westen.
Het werk van het kunstenaarsduo Monika Dahlberg en André
Smits. FOTO'S NICO OUT
Tot en met 15 september. 'Een
Bunder Follies'. Landschapstuin
Allemekinders, Panhoeveweg, 's
Heer Arendskerke. Vrijdag tot en
met zondag 13.00 - 17.00 uur.
Daarnaast concerten, picknick en
meer. Zie ook op de website
eenbunderkunst.nl
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
