Sommige mensen zijn te conditioneren voor de aanmaak van hormonen Volgende week: 17 geneesmiddel. Na een paar dagen kregen ze het drankje zonder het medicijn en bleek hun lichaam hetzelfde stofje aan te maken als toen ze het medicijn kregen. Het lichaam leert dus op een bepaalde manier te reageren als het her haaldelijk een sterke prikkel krijgt. Conditionering. Alleen neemt het effect na verloop van tijd weer af en moet je weer echt medicijn toedienen om het pla cebo-effect weer op gang te brengen.'' ,,We weten nog niet of het voor specifieke ziektes werkt. We kun nen dus zeker niet zomaar zieke patiënten minder medicijnen geven. Maar het principe dat je lichaam bepaalde stoffen zelf kan aanmaken onder bepaalde om standigheden, onderzoeken we wel verder. Ieder mens met een chronische aandoening wil zijn dosis medicijnen verminderen. Door slimmer gebruik te maken van het placebo-effect in de ge zondheidszorg, zou dat moeten kunnen.'' ,,Je lichaam kan door conditione ring de werking van een medicijn mogelijk kopiëren en maakt zelf stofjes aan. Als je lichaam bijvoor- beeld verwacht dat een medicijn pijn verlicht, kan het zelf al endo gene pijnstillers aanmaken. Maar let op: het werkt alleen als je lichaam eerder heeft ervaren dat een bepaald medicijn werkt.'' Klopt het dat het placebo-ef fect is ontdekt door een arts die in de oorlog gewonde soldaten moest opereren en geen mor fine meer had? En dat hij toen een patiënt een zoutoplossing gaf wat ook bleek te werken? ,,Ik weet niet of dat verhaal klopt. Maar als het klopt, is dat een vorm van maatschappelijke conditione ring. Ik kan niet zeggen: deze vaas maakt u beter. Dan denkt u: u bent gek. Maar als ik zeg: deze spuit maakt u beter, kan het wél werken. Want u heeft al ervaring met werkende spuiten. Zomaar zeggen: denk positief en je wordt beter, is echt onzin. En het opval lende is: het placebo-effect werkt ook wanneer ik u als arts vooraf uitleg dat ik de medicijnen af bouw. Door uit te leggen hoe het effect werkt, heb je nog steeds een verwachting dat een behandeling succes kan hebben. Dat is de kern.'' ,,Daar is nog geen onderzoek naar gedaan. Er zijn wel al placebo operaties gedaan. Mensen met knie-artrose hebben ze alleen opengemaakt en weer dichtge- maakt. Ik heb daar ethische be denkingen bij, maar wat bleek: patiënten die waren 'nepgeope- reerd' herstelden net zo goed. Dat wil niet zeggen dat je mensen zomaar minder medicijnen kan geven. Maar theoretisch zou het mogelijk moeten zijn. Alleen moeten we daar veel meer onder zoek naar doen.'' ,,Ik zou willen dat we optimaal gebruik maken van wat we weten over placebo's. Dat kan op vier manieren. Ten eerste moeten we meer rekening houden met de houding van een patiënt. We we ten bijvoorbeeld dat veel mensen hun medicijnen, zoals bloeddruk remmers, niet altijd nemen om dat ze denken: waarom is dat no dig? Als je als patiënt niet achter een behandeling staat, kun je be ter met je arts bespreken of je niet even kunt wachten met die medi cijnen of dat er een andere behan deling is.'' Diabetoloog Hanno Pijl waarschuwt: diabetes type 2, veroorzaakt door een ongezonde levensstijl, neemt epidemische vormen aan. ,,Artsen moeten in hun commu nicatie meer rekening houden met de kracht van het placebo-ef fect. Lastig in een tijd waarin ze steeds minder tijd hebben voor patiënten, ik weet het. Maar ook in beperkte tijd kun je investeren in het vertrouwen van de patiënt. Bijvoorbeeld door te gaan zitten tijdens het praten. Door oogcon tact te maken en niet op je scherm te staren. En bovenal: door simpel uit te leggen hoe een behandeling werkt. Bijvoorbeeld: uw immuun systeem gaat door dit medicijn meer witte bloedcellen aanmaken en die doen dit of dat. Als een patiënt begrijpt waarom hij een bepaalde behandeling krijgt, is de kans groter dat hij erachter staat en hij ook positiever is over het effect. En andersom: vraag patiën ten wat ze van de risico's en bij werkingen op een specifiek mo ment willen horen en ga niet alle bijwerkingen tot in detail bespre ken, want dan gaan mensen die bijwerkingen ook eerder verto nen.'' Zijn we hypochonders? ,,Niet per se. Maar we hebben wel de neiging negatieve informatie beter te onthouden dan positieve. Houd daar rekening mee als arts. Daarom bepleit ik ook een derde verandering: richt ziekenhuizen anders in. Wanneer je als kind een negatieve ervaring hebt in het zie kenhuis, kun je op latere leeftijd alleen al bij het binnenkomen van het gebouw en het ruiken van de ziekenhuisgeur onwel worden. Je lichaam associeert dat met ziekte. Het helpt als we ziekenhuizen veel prettiger inrichten en ze bij voorbeeld gezondheidscentrum noemen. En het vierde wat ik be nadruk is: probeer door onder zoek naar conditionering uitein delijk het medicijngebruik te ver lagen. Dat is het meest span nende.'' ,,Dat is het grootste struikelblok in onze onderzoeken: er zijn grote onderlinge verschillen. Sommige mensen zijn te conditioneren voor de aanmaak van bepaalde hormonen. Bij anderen werkt het helemaal niet. Er zijn aanwijzin gen dat genetische factoren een rol spelen, of omdat iemand pessi mistischer is van aard. Maar echt overtuigend bewijs voor een van deze veronderstellingen is nog niet gevonden. Mogelijk gaat het om een combinatie van factoren. Daarom blijf ik benadrukken dat we voorzichtig moeten zijn met het klinisch toepassen van het placebo-effect.'' GO ZATERDAG 17 AUGUSTUS 2019 FOTO PIM RAS Werkt dat bij alle ziektes? Maar dat kan dus alleen met medicijnen waarvan de werking kan worden overgenomen door stoffen die het lichaam zelf kan aanmaken? Maar zou het ook werken bij ernstige ziektes als kanker? Wat zou u willen veranderen in de gezondheidszorg? En ten tweede? Maar de ene patiënt is van na ture optimistischer dan de an der.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2019 | | pagina 65