incidenten met vluchtelingen en allochtonen
Geweld van rechts en links
15
(AUSLANDER
■RausTüIB
heid. Dan krijg je een soort dicta
tuur in Saksen. Ik maak me grote,
grote zorgen.''
Een partij die tekeer gaat tegen
buitenlanders als winnaar van de
verkiezingen: hoe is dat, gezien het
asgrauwe oorlogsverleden van het
land, toch mogelijk? Het idee doet
veel Duitsers gruwen. ,,Ik geloof
ook niet dat de AfD uiteindelijk zo
groot blijft'', zegt Thomas Bockel-
mann. „Vooral ouderen stemmen
erop. Jongeren willen een positief
verhaal horen dat toekomst heeft.''
Hoe verder j e vanaf Grimma naar
het oosten rijdt, hoe beter de AfD er
in de peilingen voor staat. Dicht bij
de Poolse grens vind je bijvoor
beeld Bautzen. In dat stadje viel een
groep van tachtig jongeren in 2016
een groep jonge asielzoekers aan,
waarna een massale vechtpartij
ontstond. Een invloedrijke bouw
ondernemer - ook gul donateur
van de AfD - sponsort er de bewe
ging Wir Sind Deutschland. Die
geeft het lokale tijdschrift Denkste
mit?! uit, waarin complottheorieën
- zoals: de regering-Merkel heeft als
doel migranten de macht te laten
overnemen - vrij baan krijgen.
Wij nemen de afslag Dresden, de
stad waar anti-islambeweging
Pegida sinds 2014 elke maandag
avond een demonstratie houdt op
de Alte Markt in het centrum. Dres
den is daarmee symbool van (ex
treem-) rechts geworden, moet Su-
sann Rinke tot haar spijt erkennen.
De twintiger, die actief is in het
welzijnswerk, ziet haar stad veran
deren. ,,Er is meer openlijk racisme.
Veel mensen met een buitenlandse
achtergrond zijn bang, dat merk ik
echt. Sommigen trekken al weg,
bijvoorbeeld naar Berlijn.''
Om te laten zien dat lang niet ie
dereen in Dresden Pegida en de
AfD steunt, organiseert Rinke sa
men met anderen een grote
demonstratie, 'Unteilbar'
(ondeelbaar). Die wordt
gehouden op 24 augus
tus, een week voor de
verkiezingen. ,,We heb
ben al 25.000 aanmel
dingen. Allemaal men
sen die het niet eens
zijn met wat er gebeurt.''
De wekelijkse samenkomst van
Pegida trekt een paar uur later zo'n
vijfhonderd mensen. Vooral man
nen, vooral 50-plus. Ook hier veel
AfD. Demonstranten dragen bor
den bij zich waarin ze oproepen op
de partij te stemmen, zodat 'recht
en orde terugkeert'. Halverwege de
bijeenkomst krijgt een parlements
lid van de partij het woord. 'AfD!
AfD' en 'Widerstand! Widerstand!'
(verzet), scandeert het plein.
De demonstranten hebben daar
voor al een stortvloed aan xenofobe
teksten over zich heen gekregen.
,,De omvolking is in volle gang!'',
buldert Pegida-aanvoerder Lutz
Bachmann, als hij memoreert dat
moslims in Duitsland meer kinde
ren krijgen dan de autochtone
Duitser. De aanwezigen joelen zo
hard ze kunnen.
Ordehandhavers
De Pegida-aanhangers worden om
ringd door hun eigen ordehandha
vers, stevige mannen met een witte
band met daarop het woord Ordner
om de meestal imposante biceps.
Een ouder echtpaar - ze willen hun
naam niet geven - zegt hier te zijn
'om op te komen voor de toekomst
van hun kleinkinderen'. ,,Maar we
zijn geen fascisten.'' Een andere
man, ook op leeftijd, wil geen vra
gen van de pers beantwoorden -
het advies dat demonstranten van
Pegida standaard krijgen. ,,Pers is
hier taboe'', zegt hij. ,,Je bent niet
welkom, ga weg!''
Terug naar Kassel. Daar voert het
stadstheater vanaf september - dat
was al gepland voor de aanslag op
Lübcke - een stuk op over tien
moorden tussen 2000 en 2007 ge
pleegd door neonazistische terreur
groep NSU. ,,Ik sta zelf op het po
dium'', zegt Thomas Bockelmann.
Met angst? ,,Nee. Ik weiger bang te
zijn. Ik wil geen beveiliging voor de
deur. Ik wil daar staan in de geest
van Walter: met Zivilcourage. Het is
mijn plicht op te staan voor een
vrije samenleving, en tegen ra
cisme. Nu Walter er niet meer is,
moeten wij nóg een stukje moedi
ger zijn.''
spanning en dreigend geweld. Vo
rige week besmeurden linkse acti
visten het stadhuis in Grimma,
waar Hocke een bijeenkomst van
zijn partijgenoten in buurdeelstaat
Saksen zou bijwonen, met poep.
Averechts
,,Een criminele en immorele actie'',
zegt Matthias Berger, burgemeester
van het stadje, zittend aan de grote
tafel in zijn werkkamer. ,,De AfD
had keurig een ruimte gehuurd. Als
partijen al geen politieke bijeen
komsten meer mogen organiseren,
in wat voor land leven we dan? Wat
is de volgende stap?''
Begrijp Berger (51) niet verkeerd:
met de ideeën van de AfD heeft hij
weinig op. Sommige vertegen
woordigers, zoals Hocke, noemt hij
zelfs 'extreem gevaarlijk'. Maar hij
stelt ook: de partij negeren werkt
averechts. ,,Ik ken de AfD-stem-
mers. Dat zijn meestal geen men
sen met extreemrechtse ideeën.
Het zijn teleurgestelde mensen, die
al sinds het vallen van de Muur te
vergeefs wachten op daden van de
deelstaatregering die hun leven be
ter maken. Dan maar AfD, denken
ze. Wat je moet doen: met die kie
zers praten. Kijken wat je als over
heid béter voor ze kunt doen. Ze het
idee geven dat ze invloed hebben.''
Berger is partijloos burgemeester.
Hij bekijkt de politieke staat waarin
Saksen en de rest van Oost-Duits-
land verkeren met afgrijzen. De
'oude' partijen CDU en SPD, die
steeds minder een verhaal hebben
dat kiezers aanspreekt. Links- en
rechts-radicalen, die elkaar met ge
weld bestrijden. Aanslagen op par
tijkantoren en huizen van politici
komen in de voormalige DDR gere
geld voor. Onlangs werd de vakan
tiewoning waarin een AfD-politi-
cus lag te slapen in brand gestoken.
In dat ontvlambare politieke kli
maat zou de AfD er dus zomaar
eens met de verkiezingszege van
door kunnen gaan. ,,Wat er dan ge
beurt? Ik heb geen idee, ik ben echt
radeloos'', zegt Berger. „Niemand
wil met de AfD regeren. Je krijgt
een minderheidsregering met de
CDU, of een vlees-noch-vis-
coalitie. Dat speelt
de AfD alleen
maar in de kaart.
Misschien be
halen ze bij de
verkiezingen
over vijfjaar
wel een
absolute
meerder-
GO ZATERDAG 17 AUGUSTUS 2019
verder weg dan ooit
Een rechts-extremisti-
sche politieke moord
mag een unicum zijn,
geweld van rechter
zijde is dat in Duitsland
zeker niet. Volgens
Duitse media zijn de
laatste dertig jaar 169
mensen door rechts-ex-
tremisten om het leven
gebracht; de overheid
houdt het op 83. Doden
door links-extremistisch
geweld zijn sinds de op
heffing van de Rote
Armee Fraktion (die 34
moorden op haar gewe
ten heeft) vrij zeldzaam.
De laatste jaren zijn
meer dan duizend
rechts-extremistische
gewelddadigheden per
jaar geteld, met een
dieptepunt in 2016
(1600). In 2017 woon
den er 24.000 rechts-
extremisten in Duits
land, aldus regeringscij-
fers. Een meerderheid
van hen (12.700) ver
klaarde zich bereid
geweld te gebruiken.
Ook het aantal links-
extremistische geweld
dadigheden overstijgt
de duizend. Hierbij is
relatief vaak sprake van
huis- of lokaalvrede
breuk.
Matthias Berger,
burgemeester van
Grimma: ,,Je moet
met de teleurge
stelde kiezers pra
ten. Kijken wat je als
overheid béter kunt
doen.''
