'Mijn Indische schoonfamilie
bleek een familie vol geheimen,
waarvan ik soms een vlaag
opving'
O)
m
vuldig aan de oppervlakte. Over lastige of
ongemakkelijke onderwerpen sprak je niet
en als het al gebeurde, dan fluisterend. Mijn
Indische schoonfamilie bleek een familie
vol geheimen, waarvan ik soms een vlaag
opving, als een fluistering of een losse op
merking die ik niet kon plaatsen.
Mijn schoonouders vertelden graag over
daar en toen, in Nederlands-Indië, maar
bespraken alleen de mooie en grappige din
gen: de natuur, de uitjes, de feestjes, hun
kindertijd. Over wat ze hadden meege
maakt in en vlak na de oorlog, zwegen ze.
Mijn ongenaakbare, oersterke schoonvader
- hij had een keer een lastige, dronken
schoonzoon van zeker 100 kilo bij wijze van
terechtwijzing aan de kapstok gehangen -
was een oud-KNIL militair die in het Jap
penkamp had gezeten en na de oorlog had
gevochten tegen Indonesische guerrilla's.
Tegen zijn kinderen zweeg hij daarover,
maar mij nam hij soms in vertrouwen: 'Die
Ambonees pakte zijn klewang en sloeg in
één keer, tjop, de kop van die jongen af.'
Mijn zorgzame, zichzelf wegcijferende
schoonmoeder had ook het nodige voor
haar kiezen gekregen, maar verborg haar
ervaringen en gevoelens behendig achter
een lieve glimlach of een berustend schou
derophalen: 'Soedah, laat maar.' En dan
verdween ze snel weer de keuken in om
iets lekkers te maken.
'lezen': een wegdraaiende blik, een bijna
onmerkbaar schouderophalen, een vaag
antwoord.
Dat 'lezen' is een vaardigheid die ik me
in de loop der jaren redelijk heb eigen
gemaakt, maar het blijft lastig. Mijn aan
getrouwde (Hollandse) schoonzusters en
zwagers kijken elkaar geregeld veelbeteke
nend aan: daar gaan we weer! Rekening
houden met elkaars gevoelens is een eigen
schap waarmee de hedendaagse Neder
landse samenleving zeker haar voordeel
zou kunnen doen. Toch blijven er ook din
gen onbesproken waarvan het goed zou
zijn als ze wel worden gezegd. Om misver
standen weg te nemen, de lucht te klaren.
Overigens zijn mijn Indische schoonzus
sen en zwagers in de loop van de tijd ope
ner geworden. Zo vertellen ze nu bijvoor
beeld af en toe over die strenge vader die
zijn gezin met (letterlijk) harde hand
leidde. En ja, ze hebben allemaal te maken
gehad met subtiele of openlijke discrimi
natie en uitsluiting. Daardoor bezie ik som
migen van hen na al die jaren met andere
ogen en begrijp ik beter waarom ze zijn zo
als ze zijn.
Het besef dat ik, jongen van de gestampte
pot, deel uitmaak van dat geheel en dat ik,
als het er op aankomt, nooit alleen zal staan,
is voor mij onbetaalbaar. En dus neem ik de
mindere kanten van mijn Indische familie
('Wil hij nou wel of niet?') en de soms wat
knellende familiebanden ('Wat?! Zien we
ze morgen nou alweer?!') graag op de koop
toe.
En voor de rest: soedah, laat maar.
Mijn Indische familie heeft zich dat zwij
gen eigen gemaakt. Geroddeld wordt er
gretig over elkaars rare fratsen en hilarische
tekortkomingen, maar wat iemand voelt,
wil of juist niet wil kun je vaak alleen
Fotomomenten
Boven: Johan Nebbelings schoonouders
op hun 50ste trouwdag. Links: familie
bezoek; het meisje met het rokje trouwt
later met Johan. Rechts: samen op de
Scheveningse Pier, in 1976.
