Kom niet aan
het wapen van
de Amerikaan
4
In Nederland groeit, net als in de VS, extreemrechts.
Deskundigen vrezen dat dat ook hier tot geweld zou
kunnen leiden. Ze willen meer onderzoek om te kijken hoe
openlijk racisme beter bestreden kan worden.
VERENIGDE STATEN SCHIETPARTIJEN
tin afgelegen
gebieden kan de
politie bij acute
noodsituaties
nooit op tijd zijn
De VS telt meer wapens dan
mensen - een beetje zoals Neder
land meer fietsen dan inwoners
heeft. Wapens zijn deel van een
cultuur, een identiteit waarin
onafhankelijkheid en individua
lisme centraal staan. Ze zijn een
symbool van de vrijheid en de
moed die Amerikanen bezingen
in hun volkslied.
Dit alles ontstond eeuwen ge
leden. Vroege immigranten, ko
lonisten uit Europa, trokken de
leegte en de wildernis in op zoek
naar goud, grond en kansen. Be
scherming, tegen wilde dieren of
de oorspronkelijke volkeren, daar
moesten ze zelf voor zorgen.
In sommige delen van de VS is
dat nog steeds zo: de politie kan
in afgelegen gebieden bij acute
situaties nooit op tijd zijn. Ook
zijn er beren en poema's. Zo'n
twee derde van de Amerikanen
noemt bescherming als belang
rijke reden om een wapen in huis
te hebben. Vaak gebruiken ze het
ook om te jagen, of om te schie
ten voor de sport.
Amerikanen vormen 4,4 pro
cent van de wereldbevolking,
maar hebben zo'n 42 procent van
alle wapens in de wereld in bezit,
schatte Adam Lankford, hoogle
raar aan de universiteit van Ala
bama; ongeveer 120 op elke 100
Amerikanen. Het verschil met
Nederlanders en hun fietsen: in
de VS zijn de wapens in handen
van een relatief kleine groep, bo
vengemiddeld vaak witte man
nen. Zo'n 42 procent van de
Amerikanen woont in een huis
waar een wapen voorhanden is,
volgens een peiling uit 2017, maar
30 procent heeft zelf een wapen,
vaak meer dan één.
Het recht op wapenbezit is ver
ankerd in het Tweede Amende
ment van de Amerikaanse grond
wet. De tekst is voor interpretatie
vatbaar is. Fanatieke voorstanders
lezen erin dat elke beperking in
strijd is met de grondwet, ook
een antecedentonderzoek of een
verplichte vergunning. Voor
vechters van strengere regels wij
zen juist op de passage waarin
wordt gesproken van een 'goed
gereguleerde militie', waaruit zij
afleiden dat destijds niet bedoeld
is dat iedereen een persoonlijk
oorlogsarsenaal mag verzamelen.
Toen, in 1791, was het gebruike
lijke wapen een musket. Aan een
automatisch geweer met gigama-
gazijn dat je niet hoeft te herla
den had niemand nog gedacht.
Tussen 1994 en 2004 waren
half-automatische geweren nog
tijdelijk verboden. Het is dankzij
onder meer de wapenlobby nooit
gelukt een nieuwe versie hiervan
aan te nemen.
President Donald Trump
brengt het vastgelopen wapende-
bat iets in beweging. Zo riep hij
in een tweet op tot betere antece
dentenonderzoek. In een speech
hield hij het bij wetgeving om
wapens af te kunnen nemen van
mensen die een gevaar vormen.
Hij beklaagde zich vooral over ra
dicalisering online, 'gruwelijke
videogames' en stipte racisme en
de ideologie van witte superiori
teit aan. „Mentale gezondheid en
haat halen de trekker over, niet
het wapen", zei hij.
Het is een argument dat voor
standers van vrij wapenbezit va
ker gebruiken. Maar alle ge
noemde zaken bestaan in Europa
ook. Toch zijn massaschietpar
tijen nergens anders routine, en
geen ontwikkeld land kent zo
veel vuurwapendoden als de VS
De enige variabele die dat kan
verklaren, komt telkens uit on
derzoek, is het voorhanden zijn
van wapens. Meer vuurwapens
betekent meer vuurwapendoden.
kent geen uitgebreide traditie van
extreemrechts geweld. De laatste
grote schietpartijen in ons land,
die in Alphen aan den Rijn in 2011
en in Utrecht in maart van dit jaar,
hadden een ander motief. Geweld
uit rechtse hoek bleef de laatste ja
ren beperkt tot bijvoorbeeld een
aanslag met molotovcocktails bij
een moskee in Enschede en het
plaatsen van een vuurwerkbom
bij een Somalisch gezin. Vergelijk
dat met Duitsland, waar in 2016
1600 geweldsincidenten met
een extreemrechtse achtergrond
plaatsvonden. Of dus met de Ver
enigde Staten, waar de schietpartij
in El Paso van zaterdag de jongste
is in een inmiddels lange rij schut
ters die zich lieten inspireren door
rassenhaat.
Dat wil niet zeggen dat er in Ne
derland niets aan de hand is. De
Algemene Inlichtingen- en Veilig
heidsdienst (AIVD) constateert in
een vorig jaar uitgebracht rapport
Zou dit ook in Nederland kunnen
gebeuren? Het is een vraag die on
herroepelijk opborrelt als aan de
overkant van de Atlantische Oce
aan iemand geïnspireerd door
rechts-radicale ideeën een geweer
leeg schiet op straat, in een disco
theek of een winkelcentrum.
Om te beginnen: Nederland
dinsdag 6 augustus 2019
GO
Wapens zijn diep verankerd in
de Amerikaanse cultuur. Daar
door is het moeilijk iets tegen
buitensporig vuurwapenge
weld te ondernemen.
Karlijn van Houwelingen
New York
Versnipperd
extreemrechts
broeit hier
vooral online
Wapens in
een winkel van
Dick's Spor
ting Goods. In
de VS (372
miljoen inwo
ners) zijn 393
miljoen wa
pens in om
loop.
FOTO REUTERS
Chris van Mersbergen
Carla van der Wal
Amsterdam
