75 jaar na de arrestaties op de Prinsengracht 263 II 9 Ongetwijfeld hebben mensen haar en anderen opgemerkt zaterdag 3 augustus 2019 acht Joden gerekend." Dat het Achterhuis werd ontdekt, is volgens Broek geen verrassing. ,,Is het gek dat het twee geroutineerde Amsterdamse agenten, die vaker een grachtenpand hebben doorzocht, op valt dat ze op de eerste etage hele maal naar achteren kunnen doorlo pen. Maar op de tweede verdieping niet." Hoe de onderduikers (Broek: ,,Het kan niet anders dat ze door de dunne wanden hoorden wat er zich af speelde") die vreselijke uren beleef den, is een kwestie van gissen. De angst moet onbeschrijfelijk zijn ge weest. Broek: ,,Otto Frank zei in 1979 dat hij over bepaalde dingen niet meer kon of wilde praten. Over zijn emotie toen de onderduikers uit hun schuilplaats werden gehaald. En dat hij van zijn gezin in Auschwitz werd gescheiden. Omdat de SD-man Sil- —David Barnouw, auteur berbauer niet geloofde dat zij allen ruim twee jaar in het Achterhuis hadden verbleven, toonde Otto Frank de groeistreepjes op de muur die hij van zijn dochters Margot en Anne bijhield. Ook moesten de aan wezigen hun waardevolle spullen af geven. Otto Frank schudde daarbij de tas leeg waarin de dagboekaanteke ningen van Anne zaten. Die bleven op de vloer achter. ,,We weten van haar vader dat Anne in de trein naar het doorgangs kamp Westerbork, ze vertrok 8 au gustus uit Amsterdam, bijna opge wekt was. Ze kon uit het treinraam pje de buitenwereld zien. En in Wes- terbork zou ze nieuwe mensen ont moeten." Beleefd groeten Nog altijd komen bij de Anne Frank Stichting op gezette tijden anonieme briefjes binnen van mensen met wenken en suggesties over het ver raad van Anne Frank. ,,Ik kijk daar al tijd naar, anoniem of niet." Er zijn ook verhalen van mensen die beweren te hebben gezien dat Otto Frank, voor hij in de gevange- nenwagen stapte, galant zijn hoed af nam. Broek: ,,Ik vermoed dat hij wel wat anders aan zijn hoofd had dan het beleefd groeten van de buren. Menselijke herinneringen zijn niet onfeilbaar." In 2017 is een coldcaseteam opge richt onder leiding van de gepensio neerde FBI-agent Vince Pankoke. Dat wil met gebruik van de modernste forensische methoden, waaronder kunstmatige intelligentie, klaarheid in de zaak brengen. David Barnouw: ,,Ik denk dat we het nooit te weten komen. Dat het iedereen nog zo intens bezighoudt, heeft te maken met de wereldwijde populariteit van Anne Frank. Je hebt mensen die eenvoudigweg alles van hun idool willen weten." Onderzoeksverslag inzake verraad en arrestatie van de onderduikers in het Achterhuis, de recentste navorsing rond de arrestatie van de onderdui kers. Daarin kiest hij, anders dan het gangbare perspectief van het ver raad, het perspectief van de inval. Waarom vond die plaats? Op basis van welke informatie? En: waar kwam die informatie vandaan? ,,Toen Otto Frank in 1945 uit Auschwitz terugkeerde, schreef hij aan familie dat hij wilde uitvinden 'wie ons heeft verraden'. Dat was be paald geen gekke gedachte, dat ge beurde in de oorlogsjaren veel. En zo nam men in de naoorlogse jaren aan dat er verraad in het spel was." Kwetsbaar Maar wie onderdook, maakte ge dwongen deel uit van een illegale wereld met zaken als de zwarte markt, fraude met distributiebon nen en persoonsbewijzen. ,,Je was simpelweg kwetsbaar voor opspo ring; het gevaar kwam niet uitslui tend van Jodenjagers en NSB-buren. Bovendien gebeurde er op nummer 263 meer dan het verbergen van Jo den. In 1944 werden twee vertegen woordigers wegens handel in distri butiebonnen gepakt. Beiden werk ten voor de NV Handelsvereeniging Gies Co, het bedrijf van Otto Frank, gevestigd aan de Prinsen gracht 263. Ik vermoed dat de Sicher- heidsdienst al aan dit adres snuf felde." In haar dagboek noteert Anne Frank op 14 maart 1944: 'Daar onze bonnenleveraars opgepakt zijn heb ben wij, behalve onze vijf zwarte le vensmiddelenkaarten, geen bonnen en geen vet.' Op 23 maart kon ze op gelucht ademhalen. 'Hier rolt alles weer een beetje. Onze bonnenman nen zijn uit de gevangenis ontslagen, gelukkig.' Ook David Barnouw, voormalig onderzoeker van het Niod en auteur van het boek Wie verraadde Anne Frank? (2003), heeft weinig op met de vele speculaties rond louter ver raad. Hij twijfelt, evenals als Broek, sterk aan het verhaal van het 'tele foontje' dat bij de Sicherheidsdienst zou zijn binnengekomen met de (anonieme) mededeling over Joodse onderduikers. ,,Anne Frank schrijft dat ze vaak naar buiten kijkt. Je ziet dan een zee van ramen. Ongetwij feld hebben mensen haar en anderen opgemerkt. Hoe gaat zoiets? Iemand vertelt het achteloos tegen een ander en die vertelt het te goeder trouw door. En er hoefde maar één ver keerde tussen te zitten Huiszoeking Ook vraagt hij zich of de onderdui kers in het Achterhuis de bevrijding hadden gehaald met de Hongerwin ter in het verschiet. ,,Zij waren af hankelijk van derden voor hun voed sel." Voor Broek is toeval het sleutel woord bij de arrestaties. Het grach tenhuis werd twee uur uitgekamd. Het geschrokken personeel ver moedde aanvankelijk huiszoeking. ,,Maar als je weet wat je komt doen, heb je geen twee uur, maar 20 minu ten nodig." Ook moest extra ver voerd geregeld worden om de arres tanten af te voeren. ,,Er was niet op EDITH FRANK OTTO FRANK MARGOT ANNE FRANK FRANK AUGUSTE VAN PELS HERMANN VAN PELS FRITZ PFEFFER PETER VAN PELS

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2019 | | pagina 9