De datum van toen 4 augustus 1944
8 NIEUWS
Op 4 augustus 1944 werd Anne Frank opgepakt op haar onderduikadres in Amster
dam. Een half jaar later bezweek ze in Bergen-Belsen. Terug naar die fatale dag, morgen
75 jaar geleden, die een 15-jarig meisje tot hét symbool van de Jodenvervolging maakte.
Als je weet wat je
komt doen, heb je
maar 20 minuten
nodig, niet 2 uur
grai
Dat de zon vrijdagoch
tend 4 augustus 1944,
het begin van een
stralende zomerdag,
gewoon scheen, is
een beeld dat even
surrealistisch als on
verdraaglijk is. Wie aan de Tweede
Wereldoorlog en aan de bezetting
van Nederland denkt, denkt in
zwart-wit. Die denkt aan asgrijze
wolken en motregen. Aan voortdu
rende angst, ontreddering en gebrek.
Aan uitgestorven straten met de
echo's van stampende Duitse laar
zen. Aan vervolging, verzet en repre
sailles. Een blauwe lucht, kwette
rende vogels, een waterijsje op de
bon, de zon die in het water van een
Amsterdamse gracht weerkaatst; in
dat decor is eenvoudigweg geen plek
voor drama.
Maar op die augustusdag werden
tien mensen - acht Joodse onderdui
kers en twee helpers - aan de Prin
sengracht 263 in Amsterdam opge
pakt en weggevoerd. Onder hen
Anne Frank, het Joodse meisje wier
dagboek ruim 30 miljoen keer is ge
drukt in meer dan zeventig talen. En
wier schuilplaats het Achterhuis, nu
ingebed in het Anne Frank Huis, jaar
lijks ruim 1,2 miljoen bezoekers trekt.
Als ze nog zou leven zou ze - af
gaande op haar vroegrijpe observa
ties en formuleringen en aan de hand
van herinneringen van mensen die
haar kenden - ongetwijfeld een char
mante oude dame van 90 zijn. Wijs,
scherp en humorvol. Wellicht een
succesrijk schrijfster ook; haar grote
droom, die ze geregeld toever
trouwde aan Kitty, haar fictieve
vriendinnetje.
Symbool
Bovendien zou haar dagboek, dat ze
voor haar dertiende verjaardag kreeg,
niet zijn geëindigd op 1 augustus
1944, drie dagen voor haar arrestatie.
Want ze had de onweerstaanbare be
hoefte haar wereld in het Achterhuis,
begrensd door een aantal bedompte,
geblindeerde kamers, aan het papier
toe te vertrouwen.
Maar Anne Frank, symbool van de
Jodenvervolging tijdens de Tweede
Wereldoorlog, stierf op 15-jarige leef-
tijd in het Duitse concentratiekamp
Bergen-Belsen. Aan uitputting of
vlektyfus of beide; we weten het niet.
De dag waarop ze overleed is even
min bekend. We moeten het doen
met 'februari 1945'. Op 15 april be
vrijdden de Britten het Duitse kamp.
Er is veel gezegd en geschreven
over die fatale dag waarop de bewo
ners van het Achterhuis werden ont
dekt. Toeval? Verraad? Nonchalance
van de onderduikers wellicht? Een
gecoördineerde actie van de Duitse
Sicherheitspolizei?
De officiële weerwaarneming op 4
augustus 1944 te Amsterdam meldde
23, 3 graden. Het zal broeierig zijn ge
weest in het Achterhuis, want het
was een warme zomer. Anne Frank
maakte geregeld melding van de
temperatuur. Bij bloedwarm weer
schreef ze dat 'de boter smelt en de
melk bederft'.
De meest gestelde vraag van de be
zoekers van het Anne Frank Huis
luidt: wie verraadde haar? De be
hoefte aan een gewetenloze dader,
verantwoordelijk voor het droeve lot
dat Edith en Otto Frank, hun doch
ters Margot en Anne, Hermann en
Auguste van Pels, hun zoon Peter en
de tandarts Fritz Pfeffer wachtte,
blijft onverminderd groot. Alleen
Otto Frank overleefde de oorlog.
,,Wat we zeker weten van die dag",
zegt historicus en onderzoeker Gert-
jan Broek, verbonden aan de Anne
Frank Stichting, ,,is dat drie politie
mannen het huis aan de Prinsen
gracht 263 tussen half elf en elf uur
's ochtends binnenkwamen. En dat
deze beambten, de Oostenrijkse SS'er
Karl Silberbauer, Willem Grooten-
dorst en Gezinus Gringhuis, ruim
twee uur later vertrokken met tien
arrestanten, onder wie de acht Joodse
onderduikers uit het Achterhuis."
Broek publiceerde in 2016 het
ÜC-
zaterdag 3 augustus 2019
GO
oe het Achterhuis
werd leeg geveegd
Arno Gelder
Anne Frank beschreef in haar dagboek de wereld van het Achter
huis, gevestigd in het kantoor van de onderneming die haar vader ja
renlang op de Amsterdamse Prinsengracht runde. fotos anp
Amsterdam
—Gertjan Broek, onderzoeker
Het dagboek
van Anne Frank
is in meer dan ze
ventig talen ver
schenen. foto afp
De acht onder
duikers in het
Achterhuis.
