Familie wil Sandra waardig kunnen begraven
II
4
Jan Ottens stelt zijn verzameling oorlogstechnologie tentoon
,,Kind, nu ga je wat meemaken", zegt
Kars Ottens tegen zoon Jan, vlak na de
bevrijding van hun woonplaats Pij-
nacker. ,,Hij haalde een radio tevoor
schijn. Die had hij drie jaar daarvoor
onder de grond begraven. Iedereen
moest zijn radio inleveren, alleen voor
het bezit ervan kreeg je al de dood
straf. 'Over mijn lijk', had mijn vader
gezegd. Hij leverde een soortgelijke
doos in bij de bezetter, verzwaard met
keien." Het ondergrondse bestaan
doet de radio geen goed. Door het
vocht komt er geen geluid uit. „Alleen
het lampje brandde. Toen hij gerepa
reerd was, kwam er een stem uit. En
muziek. Ik was geïntrigeerd. Daar is
mijn passie voor technologie ont
staan."
De nu 78-jarige Jan Ottens expo
seert zijn verzameling communicatie-
en navigatiesystemen uit de oorlog in
Museum Hulst. Hij is een kind van de
oorlog. ,,Hoe tijdens de Hongerwinter
een vrouw plots dood neerviel, staat
op mijn netvlies gebrand." Hij maakte
de heropbouw van Rotterdam mee,
waar hij tijdens het spelen tussen res
ten van gebouwen een schuilkelder
ontdekte. ,,Toen ik het luik opende,
vielen er drie geraamtes uit." Jan kent
ook nog het verhaal van een 16-jarige
jongen uit zijn dorp, die verzetskrant-
jes bezorgde. Per ongeluk ook bij een
NSB'er. ,,Die jongen is doodgeschoten
op het dorpsplein."
Telefoonlijnen
Al die gruwel was nooit gestopt zon
der technologie. Zoals de allereerste
mobiele telefoon, gebouwd door de
Amerikanen. Die was cruciaal bij de
bevrijding, weet Ottens. Het gaf de
Amerikanen een enorm voordeel ten
opzichte van de Duitsers, die nog
Sandra (31) kwam onlangs hoog
zwanger vanuit Nigeria naar Goes
om een nieuw leven te beginnen
met haar man Randy. Maar op za
terdag 13 juli werd ze, net bevallen
van een dochter, niet meer wak
ker. Ze had nog geen verblijfsver
gunning, zorgverzekering en haar
Nigeriaanse reisverzekering zal
lang niet alle kosten kunnen dek-
ken. Geld voor de begrafenis, die
waarschijnlijk volgende week zal
plaatsvinden, is er niet.
,,Ze verdient een waardig af
scheid", vindt schoonzus Nienke
de Klerk, die een inzamelingsactie
is gestart. ,,We kunnen haar toch
niet door de gemeente laten be
graven zonder dienst?"
Het is zaterdagmorgen 13 juli.
Sandra en Randy wonen net een
week samen in hun eigen apparte
mentje in Goes. Als Randy wakker
wordt hoort hij een oppervlakkige
ademhaling bij zijn vrouw. Hij
voelt aan haar rechterarm. Die is al
koud. Hij belt zijn vader en stief
moeder. Ze beginnen meteen met
reanimeren. Ook een ambulance,
brandweer en traumahelikopter
zijn snel ter plaatse. Maar de hulp
mag niet meer baten. Sandra, in
mei bevallen van dochter Elena, is
overleden.
De familie komt in een achtbaan
terecht. Sandra en Randy waren
weliswaar in december in Nigeria
getrouwd en met Pasen naar Ne
derland verhuisd, maar veel zaken
zijn nog niet geregeld. Dat komt
onder meer door de mysterieuze
klachten waar Sandra al maanden
mee kampt, waardoor ze dodelijk
vermoeid is en nauwelijks voor
haar dochtertje kan zorgen. ,,Ze
had ook nog geen verblijfsvergun
ning", vertelt schoonzus Nienke.
Nienke maakte met Pasen voor
het eerst kennis met Sandra en ze
hadden meteen een klik. ,,We heb
ben dezelfde leeftijd, allebei 31 jaar.
Ze kwam hoogzwanger vanuit Ni-
geria om samen met mijn stief
broer te beginnen aan een leven
hier in Nederland. En ik was ook
in verwachting." De bevalling bij
Sandra verloopt verre van vlekke-
loos. ,,Haar bloeddruk was veel te
hoog, ze werd daarvoor ook opge
nomen in het ziekenhuis in Goes.
De bevalling moest worden opge
wekt en op 19 mei beviel ze van
Elena. Bijna twee weken lag ze in
het ziekenhuis, maar de hoge
bloeddruk en andere klachten ble
ven. Ze mocht met een lading me
dicijnen naar huis. Maar van die
medicijnen werd ze alleen maar
zieker. Net toen ze eindelijk hun
eigen appartementje hadden, is ze
overleden." Sandra ligt in het mor
tuarium in Goes. Terug naar Nige
ria wilde de familie niet, uit angst
voor represailles omdat ze het land
verliet voor een blanke man.
Doneren kan via https://getfun-
ded.nl/campagne/6774-uit-
vaart-voor-sandra
Hoe tijdens de
Hongerwinter
een vrouw plots
op straat dood
neerviel, staat
op mijn netvlies
gebrand
zeulden met radiosets van een
kilo of 50. „Ze werden uit een
vliegtuig gedropt en moesten
elkaar snel terugvinden. Dat
kon dankzij de eerste handy.
Die is later uitgebouwd tot
jouw mobieltje."
Een van Ottens pronkstuk
ken is een Enigma-machine, die
hij zelf heeft nagebouwd. Het
ontcijferen van Enigma, een in
genieus communicatiemiddel
van de nazi's, was van doorslag
gevende betekenis in de oorlog. Adolf
Hitler was begin jaren 30 al bezig met
een nieuwe oorlog. ,,Hij wist dat de
Duitsers tijdens de Eerste Wereldoor
log steeds vast liepen in de loopgraven.
Hij wilde dat zijn leger zich snel zou
verplaatsen en kon communiceren.
Geen telefoonlijnen meer uitrollen,
dat duurde veel te lang en was te
kwetsbaar."
Toen hij eenmaal aan de macht
kwam, legde Hitler beslag op de
Enigma-machine, die banken ge
bruikten om bedrijfsgeheimen door te
seinen. De machine werd ge
perfectioneerd en kon miljoe
nen codes versturen. Poolse
verzetsgroepen confisqueerden
een exemplaar en brachten het
naar Engeland. „Op Bletchly
Park (het hoofdkwartier van de
Britse codekrakers, red.) kon
den ze de berichten decoderen.
Zo wisten de geallieerden waar
Duitse onderzeeërs zich be
vonden. De Duitse U-boten
werden steeds vaker uitgeschakeld en
de aanvoer van wapens en goederen
vanuit Amerika en Canada naar Enge
land was gewaarborgd."
Het bleek beslissend voor de invasie
in Normandië. ,,Alle technologische
ontwikkelen hebben bijgedragen aan
het beëindigen van die afgrijselijke
oorlog."
donderdag 25 juli 2019
'Die radio wekte mijn interesse'
Een schijfje suikerbiet, een lepeltje
stroop en een lepeltje vet. Het was
het rantsoen van de 4-jarige Jan
Ottens tijdens de Hongerwinter.
De Terholenaar is geïntrigeerd
door de Tweede Wereldoorlog en
verzamelt communicatiemiddelen
uit 1940-1945. Die exposeert hij nu
in Hulst.
Bob Maes
Hulst
Sandra (31) uit Goes overleed
deze maand vlak na de geboorte
van haar dochter, maar geld
voor de begrafenis is er niet.
Een crowdfundactie brengt daar
verandering in. De teller stond
gisteravond op bijna 6000 euro.
Maurice Steketee
Goes
Wl
Sandra vlak voor haar trou
wen in december vorig jaar.
Jan Ottens bij zijn
verzameling in Mu
seum Hulst.
FOTO BOAZ TIMMERMANS
-Jan Ottens
De Enigma-machine.
FOTO OORLOGSMUSEUM OVERLOON
