7
Onderzoekers van het Herseninstituut Nederland
hebben het mysterie ontrafeld waarom slechte slapers de
volgende ochtend vaak beroerd wakker worden en
rusteloos blijven. Boosdoener: de REM-slaap, de fase
waarin we hevig dromen en nare ervaringen verwerken.
SLAPELOOSHEID ONDERZOEK
ie ruzie heeft met
zijn partner, heeft
doorgaans de vol
gende dag een
beetje spijt. Waar
maakten we ons in vredesnaam druk
om? Maar de rust die een goed
nachtje slapen hen geeft, geldt lang
niet voor iedereen. Nederland telt 1,7
miljoen slapelozen, die de volgende
ochtend de emoties van gisteren nog
even sterk - en soms nog heviger -
voelen.
Onderzoekers van het Herseninsti-
tuut Nederland, die hun bevindin
gen vandaag presenteren in het voor
aanstaande tijdschrift Current Bio
logy, vonden de verklaring hiervoor
in hersenscans. Zij legden dertig
goede en slechte slapers 's avonds in
een mri-scanner en maakten hen
flink van streek. Niet door een ste
vige ruzie te schoppen zoals thuis,
maar door een confronterend ge
luidsfragment af te spelen.
Vals
Eerder in het onderzoek hadden de
wetenschappers gevraagd of de deel
nemers wilden meezingen met het
Wilhelmus, Stille Nacht of Gloria in ex-
celsis Deo, waarbij hun karaoke werd
overstemd door andere zangers. De
deelnemers hadden daardoor niet
door dat ze vals in de microfoon toe
terden. Tótdat de opnames van alleen
hun eigen stem werden afgespeeld in
de mri-scanner. ,,Reken maar dat
zo'n opname je van slag maakt. Ik
was zelf het eerste proefkonijn. Het
zweet stond in mijn handen toen ik
mezelf hoorde", vertelt 'slaapprofes-
sor' Eus van Someren. Op de hersen
scans was te zien hoe de amygdala,
het zenuwcentrum van de emoties,
aansprong. Om overdag goed te kun
nen functioneren, moet die storm in
het hoofd gaan liggen. Bij de goede
slapers hielp slaap daarbij: de nare er
varing kreeg 's nachts letterlijk een
ander plekje in het brein. Toen de on
derzoekers de volgende dag opnieuw
het fragment afspeelden, haalden de
deelnemers hun schouders op. Ze
zongen vals, nou en?
Maar bij de slechte slapers ge
beurde het tegenovergestelde. Zij
raakten 's ochtends, toen het frag
ment werd herhaald, opnieuw van
streek, sommigen zelfs nóg meer dan
eerst. Op hun hersenscan was te zien
dat de storm niet ging liggen. ,,Slape-
lozen zijn vaak in een toestand waar
bij het net lijkt of ze enorm geschrok
ken zijn van iets. Ze zijn overdag heel
alert, onrustig en hebben een ver
hoogde hartslag'', legt Van Someren
uit, die het onderzoek samen uit
voerde met Rick Wassing.
We proberen
te ontdekken
welke
mensen
ondanksde
slechte nacht
redelijk
de dag
doorkomen
rijke stap verder, stelt Van Someren.
,,We weten nu beter wat er mis gaat
in het hoofd van slapelozen. Nu kun
nen we op zoek naar een medicijn dat
de REM-slaap positief beïnvloedt.''
De REM-slaap treedt vooral laat in de
nacht op, na een uurtje of vijf a zes
slaap. In die tijdspanne moet het me
dicijn zijn werk doen. ,,We moeten
dus een medicijn ontwikkelen dat
heel langzaam oplost in de maag en
pas na 5 a 6 uur zijn werk doet.'' Niet
alleen slapelozen zouden hiermee
zijn geholpen, ook andere mensen
met een psychische stoornis hebben
hier mogelijk baat bij. De slaappro-
fessor: ,,Mensen met een posttrau
matische stress-stoornis nemen hun
traumatische ervaring mee naar de
volgende dag. Voor mensen met een
angststoornis is dat hun grootste
vrees, mensen met een depressie ne
men hun wanhoop mee en chroni
sche slapelozen hun spanning. Be
handelen van de rusteloze REM-
slaap zou kunnen helpen die emoties
over de nacht heen een betere plek te
geven in het brein."
Slapelozen gezocht
Maar eerst is vervolgonderzoek nodig
onder een grotere groep slechte sla
pers. Het Herseninstituut zoekt 180
mensen, die zeker drie keer per week
ontevreden zijn over hun slaap. Denk
aan: moeilijk in slaap komen, 's
nachts lang wakker liggen, voor de
wekker wakker worden en de slaap
niet meer kunnen vatten. Van hen
wordt ten minste één keer een her
senscan en een slaap-EEG gemaakt.
Daarnaast worden zij een jaar lang
elke drie maanden bevraagd over
hun slaap en gemoedstoestand. ,,Zo
proberen we te ontdekken welke
mensen, ondanks de slechte nacht,
redelijk de dag doorkomen. Zij heb
ben het geheime wapen in handen."
Iedereen kan een periode hebben van
slecht slapen, bijvoorbeeld door
stressvolle gebeurtenissen. Wie een
genetische aanleg voor slapeloosheid
heeft, heeft er waarschijnlijk langer
last van. Ook ouder worden heeft he
laas invloed op onze nachtrust. Dan
wordt de slaap brozer, waardoor we
's nachts iets onrustiger zijn.
Palestijn per
abuis gedood
VS: grote acties
tegen illegalen
Test nieuwe
autotaks
Fantasie
Het verschil zat 'm in de REM-slaap,
voluit Rapid Eye Movement, een fase
's nachts waarin we de levendig
ste dromen hebben en onze dag -
gecombineerd met fantasieën -
als een film weer voor ons afspe
len. Die film helpt ons normaal
gesproken om emotionele ge
beurtenissen te verwerken. De
slechte slapers hadden een onder
broken REM-slaap.
Ondanks alle moderne technieken
begrijpen slaaponderzoekers
hooguit een paar procent
van wat zich 's nachts in
ons hoofd afspeelt,
maar nu zijn we ein
delijk een belang-
vrijdag 12 juli 2019
GO
Met een
rotgevoel
uit bed
estapt?
Dit is waarom
FOTO SHUTTERSTOCK
Hanneke van Houwelingen
Amsterdam
W
- Slaapprofessor
Eus van Someren
GAZA Israëlische militairen
hebben per ongeluk in de
buurt van Beit Hanoun een
Palestijn doodgeschoten
die zij voor een terrorist
hielden. Het bleek echter
te gaan om een 28-jarige
Palestijnse veiligheidsfunc
tionaris die juist probeerde
om Palestijnen weg te hou
den bij de grens met Israël.
Het Israëlische leger heeft
in een verklaring toegege
ven dat het om een fout
ging. Het zag de man ten
onrechte aan voor een ge
wapende terrorist en vuur
den als resultaat van deze
waarneming'. Het incident
gebeurde in het noorden
van de Gazastrook.
WASHINGON De Ver
enigde Staten beginnen
zondag in zeker tien steden
grote acties om illegalen
aan te houden en het land
uit te zetten, melden Ame
rikaanse media. De verant
woordelijke immigratie
dienst ICE zou duizenden
familieleden willen oppak
ken van illegalen die al een
bevel hebben gehad het
land uit te gaan. Er zijn
naar schatting een miljoen
mensen in de VS die een
bevel hebben gekregen het
grondgebied te verlaten.
President Donald Trump
heeft de razzia's onder ille
galen eerder aangekon
digd, maar toen werden ze
op de valreep niet uitge
voerd.
DEN HAAG De aanschaf-
belasting (BPM) op perso
nenauto's en motoren
wordt vanaf volgend jaar
berekend met een nieuwe
testmethode. Dat laat
staatssecretaris Menno
Snel (Belastingdienst)
weten. De nieuwe met
hode, genaamd WLTP, zal
er niet voor zorgen dat de
totale BPM-opbrengst om
hooggaat en ook per auto
zal de gemiddelde aan-
schafbelasting gelijkblijven,
bezweert Snel. Sinds sep
tember is deze methode,
die inzicht geeft verbruik
en uitstoot, verplicht voor
nieuwe auto's in de EU.
