HETISHIERFANTASTISCHDRUK!
8 NIEUWS
'1
'Precies hoe ik me Holland
altijd heb voorgesteld'
Hoe later, hoe beter
Schilder die Boerjatisch
en Mandarijn spreekt
Cultureel erfgoed of toeristenfuik?
Bij de Zaanse Schans, waar het inmiddels
zo druk is dat de winkels even op slot
moeten, woedt het debat al jaren.
Je ziet het overal.
Het toerisme gaat
ten koste van
authenticiteit
De poging om de naam van hun huidige standplaats
uit te spreken, strandt in iets als 'Zensie Skensie'. Maar
'awesome' vinden nichtjes Sara Bird (19, met hoedje)
en Briar Henderson (20) uit Melbourne (Australië) de
Zaanse Schans wel. Briar: ,,Dit is precies hoe ik me
Holland altijd heb voorgesteld. Molens, houten huis
jes, weilanden.''
Ze komen net uit Amsterdam en vinden de drukte
best meevallen. Sara: ,,Je kan alles nog steeds goed
zien; de toeristen domineren niet.''
Studente logopedie Sara en tandartsassistente Briar
maken deze zomer een 'grand tour' door Europa van
ongeveer een maand en zijn in Nederland omdat er
nogal wat familiehistorie ligt.
Briar, trots: ,,Onze oma komt uit Vinedool Vindale?
Veenendaal, ja dat." In de hoofdstad logeren ze gratis
bij een kennis. Sara: ,,Die geeft ons goede tips; de
Dam, het Anne Frank Huis en deze plek dus.''
Wouter Corduwener (30) is elke dag aan de voet van
de molens te vinden. Nu ja, bijna elke dag. ,,Bij on
weer haak ik af.'' De kunstenaar, afgestudeerd aan de
Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, verkoopt teke
ningen, etsen en houtsnede drukken met molens,
fietsen en weilanden en maakt ter plekke, in vijf mi
nuten, ook karikaturen. ,,Die doen het goed.''
Het werk kost zo tussen de 15 en 170 euro maar hoe
veel dit alles hem oplevert, houdt hij liever in het
midden. ,,Ik kan ervan rondkomen en dat is voor een
kunstenaar al hartstikke mooi, toch?''
Hij bivakkeert zo'n zeven jaar bij de Zaanse Schans en
ziet zichzelf er nog wel een tijd staan. ,,Ik kan mijn
creativiteit nog steeds kwijt en vind het contact met
de toeristen tof.''
Hij heeft zichzelf en passant negentien talen aange
leerd, waaronder Mandarijn,
Jamaicaans Creools en, ja
wel, de buitenissige
Mongoolse taal Boerja
tisch. „Zo kan ik
écht contact ma
ken met mensen."
Aan één ding heeft
de kunstenaar met zijn
eigen YouTubekanaal
een hekel. „Toeristen
die te cheap zijn om
mijn werk te ko
pen en er maar
een foto van ma
ken."
r zijn fotogenieke mo
lens, pittoreske huisjes
en schilderachtige stei-
gers, maar dé toeristen
magneet van de Zaanse
Schans is de weerbestendige reuzen-
klomp bij de winkel van Kooijman
Souvenirs Clogs. Geen minuut
gaat er in het minidorpje voorbij, of
een Japans gezin, een Spaans setje of
Israëlische vriendinnenclan hijst
zich in de houten kolos. Ja, tot in Fu-
kuoka moeten er klompfoto's bij de
verjaardagsvisite rondgaan.
Geinig toch? Nou, wie een dagje in
het karakteristieke Zaanse buurtje in
Noord-Holland rondscharrelt, komt
erachter dat het allemaal niet zo
grappig is. Het multiplex gevaarte
van zo'n twee bij drie meter is niet
minder dan een splijtzwam, steen
des aanstoots, paard van Troje mis
schien wel, en tevens de reden voor
een historische rechtszaak. Wat de
een als toffe Instaspot ziet, ziet de an
der als symbool van verloedering.
Aan de ene kant van het spectrum
bevindt zich zo'n joviale figuur als
Ko Kraakman van kaasboerderij 'Ca-
tharina Hoeve' die voor 13,95 stukjes
geitenkaas met lavendel verkoopt.
Kraakman heeft er de afgelopen jaren
alles aan gedaan om niet minder,
maar méér toeristen naar de Schans
te praten: hij en de pr-afdeling van de
gemeente reisden met succes tour
operators over de hele globe af. Blij:
,,Ze komen hier nu overal vandaan.
Uit China, Korea, Sri Lanka, Mexico,
Brazilië en Argentinië.''
Cultureel erfgoed
Aan de andere kant figureert de be
dachtzame Piet Koster van de histori
sche commissie van de Zaanse
Schans die de Venetiaanse toestan
den in het door hem zo gekoesterde
cultureel erfgoed met frustratie aan
ziet. ,,Wat we over de hele wereld
zien, zien we ook hier. Het toerisme
gaat ten koste van authenticiteit, ter
wijl toeristen juist hunkeren naar
échte cultuurgeschiedenis.''
Volgens voorzitter Piet Oudega van
Stichting de Zaanse Schans, is de 'Vo-
lendammisering' van het gebied in
gezet met de plaatsing van, jawel, 'the
giant clog'. ,,Dat was het eerste eh, ja,
'ding', dat speciaal voor toeristen
werd neergezet en niks te maken had
met de historie van de Zaanse
Schans: het was nooit de bedoeling
-Piet Koster,
dat hier toeristenwinkels met toeris
tische uitstallingen kwamen.'' (zie
kader rechtsonder, red).
De plaatsing medio jaren 90 leidt
zelfs tot een rechtszaak tussen mid
denstand en erfgoedhoeders. Er komt
een arbitragecommissie van drie
wijze mannen die uiteindelijk oor
deelt dat de klomp blijven mag. De
commissie spoort de kibbelende ge
meenschap wel aan 'spelregels' voor
het gebied met elkaar af te spreken.
Sinds 'klompgate' is het een con
tinu gevecht tegen de verkwanseling,
verzucht Koster. ,,De Zaanse Schaans
hoort eruit te zien als een gebied van
rond 1850: dat is de opzet. Maar nu
liggen er overal rondvaartboten, is er
een fotograaf die de toeristen bij de
hoofdingang zo'n beetje bespringt,
en was er zelfs een winkelier die de
ramen van zijn monumentale pand
in een uitgiftepunt voor ijs en stroop
wafels veranderde.''
Kraakman van de kaasboerderij
verzet zich tegen een 'te rigide aan
pak'. ,,Uiteindelijk moeten de onder
nemers hier geld verdienen: er wer
ken hier wel 400 mensen.'' Maar is
hij een cultuurbarbaar? Geenszins.
,,lk heb zelf ook een hekel aan toeris
tendorpjes waar je niks dan souve
nirwinkeltjes ziet.'' De grote plastic
koe op zijn erf, waaruit kinderen li
monade konden 'melken', heeft hij
als zoenoffer dus maar verwijderd.
De architectuurhoeders en winke
liers zijn het, tussen het gekibbel
door, wel over één ding eens: met het
jaarlijkse bezoekcijfer van 2,3 miljoen
is in 2018 de max bereikt. Oudega:
,,We hebben met z'n allen vastge
steld dat we niet nog meer toeristen
willen, willen we het een beetje aan
genaam houden.'' En een 'beetje aan
genaam' is het in piekperiodes als Pa
sen en augustus al niet meer: toeris
ten botsen tegen scholieren op de
fiets, bewoners worden dol van de
foutparkeerders en de kaasboerderij
moet de deuren af en toe sluiten.
Kraakman: ,,In april was het soms zo
druk dat we er geen klanten meer bij
konden hebben.''
Over hoe dat moet - de toeristen-
stroom indammen - zal waarschijn
lijk nog wél lang en uitgebreid wor
den geruzied. Het idee van een toe
gangspas tot het gebied - voorzichtig
geopperd door Oudega en de zijnen -
is voor de middenstand onbespreek
baar. Kraakman: ,,Het moet openbaar
terrein blijven.'' De ondernemers
pleiten voor spreiding door 'gevari
eerde parkeertarieven' en Koster ziet
op zijn beurt wel wat in 'timeslots'
voor bezoek.
En de reuzenklomp? Die heeft in
de loop van de tijd gezelschap gekre
gen van nog een paar reuzenklompen
en, in de verte, nóg een paar, want, ja,
dat is nu eenmaal een wetmatigheid
in toeristenoorden, zegt Koster.
donderdag 11 juli 2019
GO
RISTEN
Ja, het wordt er steeds voller. Maar in de rustige
maanden (november t/m februari) is een bezoek
aan de Zaanse Schans prima te doen. Wie per se
in het hoogseizoen wil: ga aan het einde van de
middag; vanaf 17.00 zijn de meeste toerbussen
vertrokken. Op deze site vind je een 'druktekalen-
der': www.dezaanseschans.nl
DE SCHILDER
Zaanse Schans
zucht onder de
terreur van de
gele reuzenklomp
De klomp des aanstoots.
Eefje Oomen
Zaanse Schans
historische commissie
