II
Trump: meer sancties Iran
Mens liep eerder rond
in Europa dan gedacht
EUWS 11
Hoogleraar waarschuwt voor gevolgen
fieke operatie wel of niet had moeten
plaatsvinden. In zijn algemeenheid
vind ik de vraag gerechtvaardigd.
Wat willen we nu precies vergoeden
in een samenleving waar er schaarste
is in de gezondheidszorg en waar de
burger niet alles kan betalen? Die
zelfde discussie speelt ook al jaren in
de oncologie: moeten we dure chemo
geven om het leven van de patiënt
nog met een paar maanden te rek
ken? Ik denk zelf dat het belangrijker
is dat de patiënt in de laatste fase nog
dingen kan doen die hij wil. In dat
geval zouden we meer moeten inzet
ten op betere, palliatieve zorg dan op
dure geneesmiddelen."
,,Die vraag is nog heel ver weg. De in
greep is vooralsnog eenmalig, in on
derzoeksverband uitgevoerd en is
niet alleen gunstig voor mevrouw,
maar het bevordert ook de medische
wetenschap. We zijn wel op het punt
beland dat we niet alle dure genees
middelen kunnen vergoeden. Het
Zorginstituut hanteert de stelling:
wanneer een behandeling meer kost
dan 80.000 euro per gewonnen ge
zond levensjaar is deze niet kostenef
fectief. Die grens is niet keihard. Er
worden geregeld uitzonderingen ge
maakt. Ik heb weleens geroepen dat
we de ethiek van 'genoeg' moeten in
voeren, maar dat zal er niet van ko
men. De mens blijft altijd nieuwsgie
rig en op zoek naar nieuwe mogelijk
heden, zoals een dubbele handtrans
plantatie.''
Hoe spectaculair de eerste dubbele handtransplantatie in ons land ook
is, er kleven ook risico's aan ingrepen als deze, zegt hoogleraar zorgethiek Marian
Verkerk. Ze waarschuwt voor verlies van identiteit.
Deze week kreeg een vrouw uit Rot
terdam twee nieuwe handen van een
overleden donor. Het stof die dit
nieuws doet opwaaien, doet Marian
Verkerk, hoogleraar zorgethiek aan
het UMC Groningen denken aan het
jaar 2005, toen de eerste vrouw ter
wereld een gezichtstransplantatie
kreeg. De Franse Isabelle Dinoire
raakte door een beet van haar labra
dor haar lippen, neus en kin kwijt.
De transplantatie, een operatie van
vijftien uur, die hierop volgde was
een medische doorbraak.
Maar het bleek vreselijk wennen,
dat nieuwe gezicht. Drie jaar later
was Dinoire nog altijd onzeker over
haar spiegelbeeld. ,,Het is niet dat van
haar, het is niet dat van mij. Het is het
gezicht van iemand anders'', zei ze.
Verkerk: ,,Ook toen speelde de dis
cussie: wat doet een transplantatie,
die je uiterlijk compleet verandert,
met jou als persoon? We zijn geneigd
om functioneel te denken: ik heb een
lichaam. Maar je hebt niet alleen een
lichaam, je bént ook een lichaam. We
moeten ons lijf niet zien als instru
ment waar je onderdelen aan kunt
zetten. Daarmee doen we onze li
chaamsbeleving tekort, die voor een
deel onze identiteit bepaalt.''
,,Jawel. Ik zit nu naar mijn eigen han
den te staren. Die zijn, net als een ge
zicht, heel persoonlijk. De meeste
mensen herkennen hun partner, kind
of vriend aan hun handen. Stel nou
dat je handen niet van jezelf zijn,
maar van een overledene. Dat is nogal
wat. Dat doet iets met je identiteit.
Het kan zorgen voor onrust, somber
heid of geen houvast kunnen vinden.
Je hoort dat ook van mensen met een
andere transplantatie, bijvoorbeeld
van de lever, hebben ondergaan. Ook
zij worstelen vaak met hun identiteit,
terwijl er aan de buitenkant nauwe
lijks iets is veranderd.''
Een team van - naar verluidt -
honderd man in het Radboudumc in
Nijmegen werkte drie jaar lang aan
de primeur van jewelste. Acht chi
rurgen gaven Maartje Bijl (46), een
oud-kapster uit Rotterdam, deze
week twee nieuwe handen. Zij ver
loor in 2014 haar handen en onderbe
nen door een bacterie die een bloed
vergiftiging veroorzaakte. Bij succes -
en daar is nog niets over te zeggen -
krijgt ze 50 tot 75 procent van de
handfuncties terug. Een boord-
knoopje dichtmaken blijft lastig,
maar met mes en vork eten of een
speldje in het haar schuiven moet
dan weer lukken.
,,Ik heb geen oordeel of deze speci-
De meeste
mensen
herkennen hun
partner, of kind
aan hun
handen
WASHINGTON De Amerikaanse
president Donald Trump heeft Iran
gisteren nog meer strafmaatregelen
in het vooruitzicht gesteld. 'De
sancties worden binnenkort sub
stantieel opgevoerd', kondigde hij
aan op Twitter.
De regering van Trump en de
Iraanse machtshebbers liggen in de
clinch over het atoomakkoord uit
2015. Teheran beloofde toen het ei
gen nucleaire programma aan ban
den te leggen in ruil voor economi
sche voordelen.
Trump trok de Verenigde Staten
vorig jaar terug uit die deal, die tot
stand is gekomen toen zijn voor
ganger Barack Obama in het Witte
Huis zat. Trump legde Iran ook
weer zware sancties op.
Iran heeft tot dusver geweigerd
opnieuw met de VS te gaan onder-
handelen over het nucleaire pro
gramma. ,,Onderhandelingen zijn
nooit mogelijk onder druk'', zei de
Iraanse minister Mohammad Javad
Zarif (Buitenlandse Zaken) giste
ren in de aanloop naar overleg met
een Franse gezant. Hij verwees
daarmee naar de Amerikaanse
sancties.
Iraanse
ambassadeur zegt
dat het land niks te
verbergen heeft
Iran voert de druk op door steeds
meer afspraken uit het atoomak
koord te negeren. Het Internatio
naal Atoomenergieagentschap
(IAEA) heeft volgens diplomaten
bevestigd dat Iran weer uranium
verrijkt tot een niveau van 4,5 pro
cent. In de nucleaire deal was een li
miet van 3,67 procent afgesproken.
Trump beschuldigt Iran ervan al
langer 'in het geheim' uranium te
verrijken. 'Dat is een schending van
de verschrikkelijke deal van 150
miljard dollar die is gesloten door
John Kerry en de regering van
Obama', twitterde hij. 'En vergeet
niet dat die deal over een klein aan
tal jaren zou verlopen.'
De Iraanse ambassadeur bij de
IAEA benadrukte na de beschuldi
ging van Trump dat inspecteurs
van het atoomenergieagentschap
alle nucleaire activiteiten van zijn
land controleren. ,,We hebben niets
te verbergen'', zei de diplomaat
na een bijeenkomst van de IAEA in
Wenen.
TÜBINGEN De mens kwam aan
zienlijk eerder voor in Europa dan
tot nu toe gedacht. Wetenschap
pers hebben vastgesteld
dat een in Grieken
land gevonden
schedelfragment
van een homo sa
piens 210.000 jaar
oud is. De tot dus
ver oudste vondst
was 150.000 jaar
jonger.
Wetenschappers van
universiteiten in het Duitse
Tübingen en Athene onderzoch
ten de schedel die al in de jaren 70
in een grot werd gevonden. Van
wege de vorm is de schedel vol
gens de wetenschappers afkom-
stig van een vroege homo sa
piens. De wetenschappers hante
ren wel een voorbehoud. Omdat
er alleen brokstukken van
de schedel zijn, is de ge
bruikte dateringsme
thode omstreden en
nogal eens fout ge
bleken.
De oudste resten
van de moderne
mens zijn gevonden
in Marokko en zijn
300.000 jaar oud. Die
vondst werd vorig jaar bekend
gemaakt en stelde ook het bestaan
van de mens in Afrika bij. De oud
ste resten tot dan toe waren name
lijk 195.000 jaar oud en werden
ontdekt in Ethiopië.
donderdag 11 juli 2019
Moet de handtransplantatie in de
toekomst vergoed worden?
'Transplantatie doet
iets met je identiteit'
Hanneke van Houwelingen
Nijmegen
Handen bepalen toch niet onze
identiteit?
Drie jaar voorbereiding voor één
operatie. Waar ligt de grens?
-Marian Verkerk,
hoogleraar Zorgethiek
Maartje Bijl vóór de
dubbele handtrans
plantatie.
FOTO JAN DE GROEN
1
