'Mensen dragen
de pijn nog altijd
met zich mee'
II
5
Transporten
Westerbork
lange tijd niet
erg bekend'
NABESTAANDE SALO MULLER
I#?# f
1943. FOTO HOLLANDSE HOOGTE
dat ik, de gehele raad van bestuur
en ook de raad van commissaris
sen er unaniem van overtuigd
raakten dat de NS dit moet doen.''
Waarom is een individuele
schadevergoeding passend?
,,In een boek met zwarte pagina's
is dit de missende bladzijde. Niet
om ons op de borst te kloppen,
maar NS heeft afgelopen decen
nia heel veel gedaan in collectieve
zin. Een gebaar in individuele zin
was er echter nog nooit. Nu wel.''
,,Salo Muller zei vanmiddag tegen
mij dat hij tevreden is. Hij noemt
het een pleister op de wonde.
Daar ben ik blij mee. Natuurlijk
maakt geen enkel geldbedrag het
leed goed, maar door deze rege
ling kan ik slachtoffers en nabe
staanden iets rechter in de ogen
kijken. Ook draagt het bij aan het
volwassen dragen van onze ge
schiedenis.''
,,Daarvoor moet je bij de commis
sie van Job Cohen zijn. Zij heb
ben naar verschillende regelingen
gekeken. Die bedragen nemen
wij over; als NS hebben wij en
kele tientallen miljoenen euro's
gereserveerd. Dat is een fors be
drag dat echt wel iets van ons
vraagt. Niet voor niets belandt
het in onze boekhouding.''
,,Je mag er vanuit gaan dat ik mijn
functie zo invul dat zij hiervan
volledig op de hoogte zijn. Het
kabinet heeft ons in dit traject
volledig gesteund.''
,,Er is al veel onderzoek gedaan.
Zo verschijnt dit najaar de uit
komst van een groot onderzoek
van drie toonaangevende ge
schiedkundigen. We hebben
daarvoor onze archieven volledig
opengesteld. Als er echter meer
onderzoek nodig vereist is, dan
staan wij daar open voor.''
,,Wij zullen onze ogen nooit slui
ten voor de zwarte kanten van
onze geschiedenis. De commis-
sie-Cohen adviseert bijvoorbeeld
nog een collectief gebaar van er
kenning te maken voor het leed
van de 20.000 kinderen die op
transport gingen naar de vernie
tigingskampen. Daar werden zij
vrijwel direct vergast. Ook tegen
over dat gebaar staan we welwil
lend. Overigens zijn er óók NS'ers
die zich van begin af aan tegen de
bezetter verzet hebben. Die kant
is er ook, er zijn verschillende
verhalen.''
BARNOUW
Sportliefhebbers zullen
Salo Muller nog kennen
als verzorger van het
grote Ajax van de jaren 60
en 70. De laatste jaren was er ech
ter een andere zaak waar hij zich
met ziel en zaligheid op stortte,
met resultaat.
Dit is misschien wel zijn groot
ste 'overwinning'. Salo Muller
(83) kreeg het na drie jaar strijd
voor elkaar dat de NS duizenden
euro's betaalt aan slachtoffers.
,,Maar het is geen feestavond.''
Muller was aanwezig bij de be
kendmaking van de compensa
tieregeling. Hij overleefde de Ho
locaust, zijn ouders niet. De laat
ste jaren richtte hij zijn pijlen op
de NS, die zijn ouders naar door
gangskamp Westerbork ver
voerde. Toen hij in 2014 las dat de
Franse spoorwegen overgingen
tot het uitkeren van schadever
goeding, vond hij dat de Neder
landse Spoorwegen niet konden
achterblijven.
Dat de NS 75 jaar na de oorlog
alsnog geld uitkeert aan de
slachtoffers van de Tweede We
reldoorlog geeft Muller ge
mengde gevoelens. ,,Ik ben blij
met de uitkomst en dat ik gehoor
heb gekregen bij de NS, maar de
reden van de tegemoetkomingen
is natuurlijk helemaal niet fijn.
Het geld wordt gegeven aan
mensen die vreselijk oorlogsleed
hebben meegemaakt. Dit is dan
slechts een pleistertje op de
wond. Het is dan ook geen
feestavond vanavond.''
Hij benadrukt dat een
geldbedrag, hoe groot ook
nooit genoeg zal zijn. ,,Als
je in de oorlog je vader en
moeder bent kwijtge
raakt en je krijgt nu een
bedrag uitgekeerd, kan
dat geld fijn zijn, maar
het verzacht de pijn
niet.''
Over de hoogte
van de bedragen,
is Muller tevre
den. ,,We had
den een limiet
en daar is de
NS zelfs iets
overheen ge-
gaan. Maar welk bedrag is nu
groot genoeg om de dood van je
vader, moeder, broer of zusje te
compenseren?''
Muller begon in november 2015
met de strijd voor erkenning. Hij
stuurde een brief naar de NS,
maar die werd niet positief ont
vangen. ,,Ik heb vele keren 'nee'
gehoord.'' Toch gaf hij de moed
niet op. ,,Ik had er vertrouwen in
dat het zou lukken. Later heb ik
mijn advocaat, Liesbeth Zegveld
ingeschakeld. Samen hebben we
tientallen e-mails en berichten
gestuurd.''
Zijn strijd voerde hem tot top
man Van Boxtel zelf. Via contac
ten bij Ajax had hij zijn telefoon
nummer achterhaald. Veel
slachtoffers van de Tweede We
reldoorlog verklaarden Muller
voor gek. ,,Ze zeiden: laat die
Schadevergoeding
kan dat geld zijn,
maar het verzacht de
pijn niet
hoop toch varen. Het is trekken
aan een dood paard. Die reactie is
ook niet zo vreemd. Je moet niet
vergeten dat het al 75 jaar na de
oorlog is, hè. Veel mensen heb
ben zich erbij neergelegd dat hun
pijn niet erkend wordt, dat ze
geen tegemoetkomingen krijgen.
Die mensen zijn hun vader, moe
der, broer of
zusje verlo
ren. Die
pijn dra
gen ze al
tijd met
zich
donderdag 27 juni 2019
GO
Itfe-.fit,
Ook vanaf station Muiderpoort in Amsterdam werden Joden
op transport gezet naar Westerbork. Deze foto dateert uit
Mensen krijgen een bedrag van
5.000 tot 15.000 euro. Is zo'n
bedrag ooit genoeg?
Hoe is de hoogte bepaald?
Is jullie grootaandeelhouder, de
Staat, eveneens akkoord?
De commissie-Cohen adviseert
meer historisch onderzoek te
verrichten naar de rol van NS
bij de transporten.
Kan het boek Tweede Wereld
oorlog nu dicht worden gesla
gen door NS?
UTRECHT Historicus David
Barnouw kan zijn nieuwe
boek over de NS in oor
logstijd aanpassen. Samen
met Dirk Mulder en Guus
Veenendaal schreef Bar
nouw over de rol van de
NS in de periode 1939
1945 en over de gevolgen
van de Jodentransporten.
Het boek komt in septem
ber uit. Barnouw was tot
2014 verbonden aan het In
stituut voor Oorlogs-, Holo
caust- en Genocidestudies
(NIOD).
Volgens de historicus had
den de meeste Nederlan
ders lange tijd het beeld dat
de NS juist een vuist
maakte tegen de Duitse be
zetter vanwege de treinsta
king van september 1944
tot mei 1945. ,,De periode
ervoor en de Jodentrans-
porten waren veel minder
bekend. De directie had in
1940 met de Duitsers de af
spraak gemaakt dat ze
baas in eigen huis kon blij
Focus lag lange
tijd op heldenrol
van NS tijdens
treinstakingen
ven. Dan gold wel de be
lofte dat ze zouden vervoe
ren wat de Duitsers aanbo
den. Dat hebben ze gedaan,
met alle gevolgen van dien.''
Barnouw maakt de kantte
kening dat de gruwelijkhe
den in de concentratiekam
pen in de begintijd nog niet
waren doorgedrongen tot
de NS-burelen. „Maar op
een gegeven moment moet
toch het besef zijn geko
men dat deze duizenden
mensen niet voor de lol
naar Westerbork werden
vervoerd. In de archiefstuk
ken uit die periode kunnen
we niets terugvinden over
interne discussie.'' In 1960
verscheen een eerste boek
over de Jodentransporten
door de NS. ,,Daar stond al
heel veel in, maar kennelijk
zagen we toen nog liever
onze heldendaden.''
Zijn doorzettingsvermogen
wordt ook door NS-topman
Roger van Boxtel geroemd.
Salo Muller zorgde er hoogst
persoonlijk voor dat de Neder
landse Spoorwegen voor hun
rol bij de Holocaust alsnog
schadevergoeding betaalt aan
overlevenden en nabestaanden
van de Holocaust. „Maar het
geld verzacht de pijn niet.''
Robyn Samsom
Utrecht
-Salo Muller