II
10 ZEELAND
ATE DE JONG FILMMAKER TOONT INVLOED ZEEUWS-VLAAMSE JEUGD
Filmmaker Ate de
Jong (1953) duikt
eindelijk weer eens
op in zijn
geboortestad
Aardenburg. En hoe!
Door mee te doen aan
het plaatselijke
kunstenfestival, dat
zaterdag wordt
geopend, laat hij zien
wie Ate de Jong is:
internationaal
succesvol filmmaker,
maar toch zeker en
vooral ook
Aardenburger.
Hij is net neergestreken
in het Archeologisch
Museum aan de
Marktstraat in Aar
denburg, op een
steenworp afstand van het huis in
de Weststraat waar hij opgroeide.
Een kist met gereedschap onder
handbereik. Hamer, tangetjes,
kopspijkers, punaises, lintjes, vis-
draad. Voor even is hij, zoals ze dat
in de filmwereld noemen, produc
tion designer. Hij krijgt al gauw as
sistentie van Frank van Eenen-
naam - die woont in de buurt en is
de echtgenoot van zijn nicht Es
ther. Bij binnenkomst zegt hij: ,,Ha
nonkel Ate."
,,We doen het een beetje ca
sual", zegt Ate. En dus pendelen
we tussen de keuken en de zolder
van het museum: dat zijn de ruim
tes waar hij zijn spullen kwijt kan.
De keukenkamer heeft hij hele
maal tot zijn beschikking. In de
andere ruimtes benut hij open
Met mijn 17 jaar was
ik de jongste ooit die
op de Filmacademie
werd toegelaten
plekken tussen de Romeinen en -
op de eerste verdieping - de pane
len die over de bevrijding gaan van
Aardenburg, Eede en Sint Kruis in
1944.
Hollywood
Ate de Jong maakte meerdere
films in Hollywood, won prijzen,
woonde ruim twaalf jaar in Lon
den, tussendoor twee jaar in
West-Duitsland en een halfjaar in
Zuid-Afrika. Hij was ook actief als
filmjournalist voor binnen- en
buitenlandse tijdschriften en
kranten. In 2002 publiceerde hij
roem die ik heb gekend." Tussen
de krantenfragmenten heeft hij op
een notitieblaadje steeds een her
innering aan zijn jeugd toege
voegd. Hij vertelt over het wonder
dat hij als Aardenburgse knul
werd toegelaten op de Filmacade
mie in Amsterdam: ,,Ik had één
film gezien in het Ledeltheater in
Oostburg en meldde me aan. An
ton Koolhaas was destijds de di
recteur in Amsterdam. Wat ik nu
vertel is een apocrief verhaal, maar
Koolhaas zou gezegd hebben: die
jongen heeft zulke eerlijke blauwe
ogen, die moeten we hebben. Met
mijn 17 jaar was ik de jongste ooit
die werd toegelaten."
3. Bij elk paneel hangen attributen
die naar zijn jeugd verwijzen. Een
trompet - hij speelde vanaf zijn
vierde piston in de Aardenburgse
harmonie. Een medaille die hij
won op de rollerbaan in IJzendijke,
1966 of 1967, hangt boven een hele
bos filmfestivalkaarten. Er zijn la
gere schoolrapporten uit de
tweede klas - van hemzelf en van
zijn twee jaar oudere broer Ruurd
die op 17-jarige leeftijd aan een
hartkwaal overleed: ,,Ruurd was
mijn held. Ik vond dat de ver
keerde was doodgegaan. Toen hij
overleed viel opeens het besef van
het leven als een mokerslag over
me heen. Dat heeft me de streek
uit gedreven." Zijn uit Friesland
afkomstige vader was elektricien,
hij kwam het verlies van zijn zoon
niet te boven. Ate schrijft op één
van de panelen over zijn vader:
'Liep krom als een hoepel, zijn
denken verdwaald. Een trotse tv-
reparateur veranderde in een ge
broken man. Hij eindigde in de so
ciale werkplaats te Oostburg,
draaide lampjes in de kerstboom
verlichting."
Als de medaille van de rollen-
koers is opgehangen, zegt hij: ,,Je
bent niet vrij van het verleden. Dat
moet ook niet. Je draagt het mee,
herkent het, erkent het."
menten. Er komt een hoofddoek in
beeld. 'Gehaakt door mijn gerefor
meerde tante', laat de filmmaker
in een felgele tekst weten. Zo ko
men er twaalf fragmenten voorbij
uit films als Brandende liefde
(1984), Highway to hell (1991), Drop
dead Fred (1998) en Love is thicker
than water (2016). Stukje bij beetje
wordt duidelijk hoeveel Aarden-
burgse jeugd er in alle films is ver
werkt.
2. Aan de wanden, verspreid door
het museum, hangen negen door
hemzelf gefabriceerde panelen op
A3-formaat. Elk paneel is een col
lage van krantenartikelen gewijd
aan één van zijn films: ,,Op die
manier focus ik op het succes, de
zijn eerste roman.
Onlangs zag zijn
thriller Onder
de Rode Loper
het licht.
Voor de ex
positie in
Aardenburg
heeft hij voor
een driedi
mensionale
aanpak gekozen.
Dat wil zeggen:
1. Inde keuken van
het museum staat een tv
die fragmenten toont van zijn
films. Uit het begin van zijn car
rière zien we Een vlucht regenwul
pen (1981), Jeroen Krabbé in ge-
sprek met twee ou
derlingen. Zo
kwamen ze in
zijn jeugd ook
bij Ate thuis in
Aardenburg.
En ze kregen
net als in de
film een
koekje bij de
thee. Dat laat hij
weten via over de
beelden heen ge
monteerde tekstfrag-
donderdag 27 juni 2019
Je raakt nooit los van je verleden
Jan van Damme
Aardenburg
-Ate de Jong, filmmaker
Ate de Jong, expo: paneel met
(hangend) de lagere schoolrap
porten van zijn broer Ruurd en
van hemzelf.
Het werk van Ate de Jong is te
zien tijdens de tweede editie van
de Biënnale Kunstenfestival Aar
denburg, 29 juni tot 18 augustus.
Veertig kunstenaars tonen werk
op twaalf locaties: tien in Aarden
burg en twee in het Vlaamse Mid
delburg.
De in Aardenburg geboren filmregisseur Ate de Jong exposeert in het Archeologisch Museum. Hij
hangt collages op met krantenknipsels en foto's van zijn films samen met bijbehorende voorwerpen die
daar een link mee hebbben. Deze hangt hij onder meer tussen de tentoonstelling van de Tweede We
reldoorlog. FOTO BOAZ TIMMERMANS
Ate de Jong, expo: medaille
gewonnen bij de rollenkoers in
IJzendijke, derde plaats, 1966 of
1967.
