Hoopvolle resultaten bij
De eerste
experimenten
met stroom
stoten door
het brein
waren je reinste
horror. Maar nu
zweren steeds
meer patiënten
bij elektroshock
therapie.
Patiënten die hun bed zelfs niet
meer uitkwamen, kunnen weer
een stuk beter functioneren
22
HANNEKEVAN
HOUWELINGEN
Ukent ze mis
schien nog wel,
oude films als
One flew over
the cukoo's nest
waarbij ver
warde patiën
ten werden vastgebonden en zon
der verdoving een paar volt door
hun hersenpan gejaagd kregen.
Nog altijd moeten artsen uitleg
gen dat het er in werkelijkheid
heel anders aan toe gaat. Steeds
meer patiënten met psychiatri
sche klachten, zoals een depressie,
schizofrenie of een bipolaire
stoornis, worden behandeld met
elektroshocktherapie. En dat gaat
er anno 2019 een stuk zachtzinni
ger aan toe.
Bij elektroconvulsietherapie
(ect), zoals de behandeling offici
eel heet, krijgt de patiënt elektro
den aan weerszijden van het hoofd
geplakt, waar - onder narcose -
stroom op wordt gezet. Door de
elektrische shocks gaan alle her
sencellen tegelijk vuren en wordt
een epileptische aanval opgewekt.
Gemiddeld worden deze stroom
stoten twaalf keer herhaald, twee
keer per week, anderhalve maand
lang. Naar schatting worden er
jaarlijks zevenhonderd patiënten
in Nederland op deze manier be
handeld.
70 procent van mensen met een
zware depressie, bij wie therapie
en medicijnen vaak niet helpen,
knapt er zienderogen van op.
Nieuwe zenuwcellen
Ondanks dit succes en ruim ze
ventig jaar ervaring weten we nu
pas waarom de behandeling effec
tief is. Hersenwetenschappers van
het UMC Groningen en het UMC
Utrecht ontdekten recent dat de
elektroshocks nieuwe zenuwcel
len aanmaakt in een gedeelte van
de hippocampus, het stukje in de
hersenen dat belangrijk is voor ons
geheugen. Tijdens de studie onder
23 patiënten gebruikten de onder
zoekers een mri-scanner die twee
tot drie keer zo sterk is als een
doorsnee scanner. Zij zagen: hoe
sterker de groei van dit hersenge-
bied, hoe minder depressieve
klachten de patiënten hadden.
Waarom de groei van dit gebied
de patiënt opgewekter maakt, is
nog niet duidelijk. ,,Maar we zijn
een belangrijke stap verder'', con
stateert onderzoeker Jasper Nu-
ninga, die nu werkt aan zijn proef
schrift over dit onderwerp. ,,Nu
we weten dat het specifieke her-
sengebiedje betrokken is bij de
pressie, kunnen we bijvoorbeeld
verder onderzoeken hoe we dit lo
kaal kunnen behandelen zónder
het hele brein aan te pakken, zoals
we nu doen.''
Het liefst zou Nuninga een ma
nier bedenken om het cruciale
hersengebied te stimuleren zon-
der stroomstoten, bijvoorbeeld
met runningtherapie. ,,Eerder on
derzoek bij dieren wees uit dat bij
hardlopen ook de aanmaak van
nieuwe cellen wordt gestimu
leerd.''
Stigma
De elektroshocktherapie is de af
gelopen jaren populairder gewor
den, maar nog steeds niet verlost
van zijn stigma. Toen de therapie
75 jaar geleden werd ontwikkeld,
was het een nogal barbaarse me
thode, vergelijkbaar met de angst
aanjagende beelden in Holly-
woodfilms. Patiënten werden niet
- zoals nu - verdoofd en kregen
geen spierverslappers toegediend.
ZATERDAG 22 JUNI 2019 GO
WETENSCHAP
Stroomstoten maken
Hartmonitor
Hersenscan
De psychiater
dient 2-4
seconden een
stroomstoot toe.*
De patiënt krijgt een
epileptische aanval
van minstens 20
seconden.
Vanwege de
spierverslappers
beweegt het lichaam
nauwelijks; alleen in
het been met de
stuwband vertrekken
de spieren. Zo kan de
medische staf zien
dat de aanval
begonnen is.
Het lichaam
herstelt al na 1-2
minuten; de aanval is
voorbij. Na 5-6
minuten is ook de
narcose uitgewerkt
Rubberen
bescherm
kapje in de
mond
Via electroden
worden hersen-
activiteit en hartslag
gemonitord.
Gebied in de hersenen
waar nieuwe zenuw
cellen groeien na een
ect-behandeling.
De patiënt krijgt
via het infuus
narcose toegediend,
en vervolgens
spierverslappers.
Een stuwband om het
been voorkomt dat de
spierverslappers het
been bereiken.
Saturatie-
meter meet
het zuurstof
gehalte in
uw bloed
in het onderzoek werd
de ect toegediend via
opgeplakte electroden.
