Sprakeloos en vol ongeloof
kijkt Wendy's moeder naar de
bijna 160 jaar oude tekst
schuiven zenuwachtig heen en weer en
nemen de omgeving uitgebreid in zich op.
,,Wat is het hier prachtig groen en schoon",
zegt een van hen. ,,Ik vraag me af waarom
Albert en Adriana hier ooit zijn wegge
gaan."
Als we even later het plaatsnaambord
van Steenwijk passeren, klinkt er gejuich.
„Eindelijk zijn we dan op de plek waar het
allemaal begon", zegt Wendy's moeder.
Haar stem tril. Opnieuw denk ik aan de
twee vrouwen op mijn vorige tour. Ze had
den het geluk dat het geboortehuis van bet
overgrootvader Johan Broek er nog stond.
Hij vertrok in 1904 met zijn gezin naar
Amerika, zou eindigen als boer in Iowa,
maar zag het levenslicht in een achteraf-
steeg. Op de plaats waar hij in 1852 werd
geboren, vielen de twee nichtjes elkaar hui
lend in de armen.
Ik vraag me af wat we in Steenwijk kun
nen verwachten. Archivaris Roel Lensen
neemt ons mee naar de studiezaal van het
gemeentehuis en pakt daar een reusachtig
boek met zwarte kaft en rode band. Daarop
staat in gouden letters: Registers burgerlijke
stand, geboorten 1856-1860.
Lensen vertaalt de opdruk voor zijn
bezoek. De Amerikanen kijken ademloos
toe hoe hij het boek openslaat op tafel. De
gemeentearchivaris vraagt Wendy's moe
der om aan te schuiven. Dan begint hij
hardop voor te lezen. Met zijn wijsvinger
gaat hij regel voor regel over de ietwat
vergeelde tekst, geschreven met zwarte
inkt.
We horen dat op 10 mei 1859 voor de
ambtenaar van de burgerlijke stand een
dokter en twee getuigen zijn verschenen,
onder wie een veldwachter. Om aangifte te
doen van een geboorte. Zin na zin vertaalt
Lensen het oud-Nederlands in het Engels.
,,Op den negenden dezer maand des na
middags te half zeven is Geesje Alberts
Zoetevent, zonder beroep, bij afwezigheid
van haar echtgenote Harm Hendriks Bel,
van beroep koopman, te zamen wonende
aan het Verlaat van deze gemeente, beval
len van een kind van het mannelijk geslacht
aan hetwelk de voornaam is gegeven van
Albert."
Sprakeloos en vol ongeloof kijkt Wendy's
moeder naar de bijna 160 jaar oude tekst
voor haar neus. Iedereen wacht op haar
reactie. Plotseling draait ze zich om naar
haar dochter die over haar schouders mee
kijkt. „Albert is dus niet geboren in het
ziekenhuis maar gewoon thuis?" vraagt ze
met verbaasde blik. Dan wendt de vrouw
zich tot de gemeentearchivaris. ,,En waar
was mijn betovergrootvader dan?" klinkt
het niet-begrijpend.
Lensen moet het antwoord schuldig
blijven, maar zegt wel een vermoeden te
hebben. ,,Aangezien uw betovergrootvader
koopman was, verbleef hij hoogstwaar
schijnlijk elders voor zaken. Mogelijk op
een schip, want Steenwijk was destijds een
levendige handelsplaats dankzij haar ver
binding met de Zuiderzee."
Het is tijd voor de volgende verrassing.
De gemeentearchivaris pakt opnieuw een
groot, dik boek met zwarte kaft en rode
band: het bevolkingsregister van Steen-
wijkerwold uit de tijd van het gezin Bel.
Lensen vertaalt weer meteen wat hij
hardop voorleest.
Harm Hendriks Bel, niet meer geregis
treerd als koopman maar als veehouder,
blijkt eerder te zijn overleden dan het jaar
tal dat vermeld staat op een door de nazaten
geraadpleegde site. Om precies te zijn: een
jaar nadat zoon Albert naar Amerika is ver
trokken. Alberts achterkleindochter Ann
reageert meteen. ,,Dan begrijp ik waarom
mijn overgrootmoeder een jaar na mijn
overgrootvader emigreerde! Albert had haar
natuurlijk toevertrouwd aan de goede zor
gen van mijn betovergrootvader, omdat hij
zelf met niks opnieuw moest beginnen in
Utah. Toen zijn vader overleed, moest hij
Adriana wel over laten komen."
De 80-jarige vrouw schudt haar hoofd en
zegt dat ze nauwelijks bevat wat ze zojuist
heeft gehoord. Ze vraagt de gemeentearchi
varis of hij kopietjes voor haar heeft. Die wil
ze toevoegen aan haar meegebrachte knip
selmap en thuis nog eens rustig doorlezen.
,,Niet nodig, mama, ik heb er foto's van ge
maakt", zegt dochter Wendy. Lensen ver
telt dat een deel van de informatie ook on
line te vinden is.
Groot Verlaat
Nadat de gemeentearchivaris ons heeft
rondgeleid door de archiefkelder, bedanken
we hem voor zijn hulp en nemen afscheid.
Ik besluit Steenwijk uit te rijden via het
bedrijventerrein, hopend op een bord met
de tekst 'Groot Verlaat'. Na een kilometer
of twee is het bingo. Ik stop op een parkeer
haven en vertel mijn passagiers dat dit het
gebied is waar Albert en Adriana voor hun
emigratie woonden.
,,De cirkel is rond", zegt Wendy's moe
der. Haar dochter stapt uit en fotografeert
het bord vanuit allerlei posities. ,,Ik wil een
zo ruim mogelijke keuze aan foto's voor het
reisboek dat ik na deze trip voor mijn moe
der en de familie maak'', zegt ze.
Terug in Haarlem word ik uitgenodigd
om aan te schuiven bij het afscheidsdiner
waarmee mijn gasten hun laatste avond in
Nederland vieren. Ik moet de uitnodiging
helaas afslaan vanwege andere verplichtin
gen.
Wendy's moeder kijkt me een paar se
conden beteuterd aan. Dan omhelst ze me.
,,Ik ben je eeuwig dankbaar voor deze on
vergetelijke trip", zegt ze. Er staan tranen
in haar ogen.
ZATERDAG 22 JUNI 2019 25
