14 ZEELAND
INTERVIEW FERDINAND FELDBRUGGE
Een Nederlander die
een belangrijke
bijdrage leverde aan
de totstandkoming van
het Russisch burgerlijk
wetboek. En als dank
daarvoor een speciale
onderscheiding krijgt
'voor samenwerking'
van de Russische
ambassadeur in
Nederland. Wie is
Ferdinand Feldbrugge?
aar zijn de Rus
sen bang voor?
Omsingeling.
Toen Ferdinand
Feldbrugge in
1973 voor het eerst terechtkwam in
wat toen nog de Sovjet-Unie was,
viel het hem meteen op: de uitge
strekte leegte van het land. ,,Bos-
sen en velden zover het oog reikt,
met heel af en toe een klein dorp.
Je kunt er langs alle kanten zo naar
binnen wandelen. Invasie! DMr
zijn de Russen bang voor.''
Op een bosrijk landgoed in het
buitengebied van Zundert woont
Ferdinand Feldbrugge. Er zijn in
Nederland weinig mensen zo goed
op de hoogte van het reilen en zei
len van de voormalige Sovjet-Unie
en Rusland als deze 86-jarige ju
rist.
Zijn betrokkenheid bij de voor
malige grootmacht werd dit jaar
onderstreept toen hij van de Rus
sische ambassadeur een speciale
onderscheiding kreeg opgespeld:
'voor samenwerking'. Als dank
voor Feldbrugges bijdrage aan de
totstandkoming van het Russische
Burgerlijk Wetboek en andere
wetgeving.
In een tijd dat de relatie tussen
Rusland en Nederland op een bui
tengewoon laag pitje staat, is het
op zijn minst bijzonder dat een in
West-Brabant wonende rechten
professor een lintje krijgt van de
Russen. Hoe zit dat?
Eerst maar eens terug naar de ja
ren vijftig van de vorige eeuw. Na
zijn rechtenstudie moet Feld-
brugge in 1955 in militaire dienst.
Hij krijgt een keuze voorgelegd: óf
als soldaat naar de Noord-Duitse
Laagvlakte óf een opleiding tot
ondervrager van krijgsgevangenen
in Harderwijk. Dat voorstel is niet
zo vreemd, want Feldbrugge heeft
al eens een studie Russisch opge
pakt. De keuze is dan ook snel ge
maakt: het wordt Harderwijk.
Twee jaar later komt Feldbrugge
uit dienst. Hij krijgt de kans om in
Utrecht te promoveren. Met zijn
ervaringen uit zijn diensttijd nog
vers in het geheugen gaat hij aan
de slag met het strafrecht in de
Sovjet-Unie, een zo goed als onbe
kend terrein: ,,Er was bijna niets
gepubliceerd over dat onderwerp.
In de Leidse universiteitsbiblio
theek waren er maar twintig boe
ken over te vinden.''
In 1959 promoveert Feldbrugge
met Schuld in het Sovjetstrafrecht.
Een altijddurende betrokkenheid
bij de Sovjet-Unie en later Rus
land is geboren. Hij wordt onder
meer hoogleraar Oost-Europees
recht aan de Universiteit van Lei
den en president van de Interna
tional Council for Central and East
European Studies. In de twee jaar
voor de val van de Muur in 1989 is
de Zundertenaar 'huis-sovjeto-
loog' bij de NAVO. Hij zit aan tafel
met politieke reuzen als Margaret
Er is veel kapot
gegaan, maar het
kan ook snel weer
goed komen
Thatcher en de Amerikaanse mi
nister van Buitenlandse Zaken,
George Schultz.
In 1973 reist Feldbrugge voor het
eerst naar de Sovjet-Unie, in die
tijd een gesloten blok. ,,Eigenlijk
vond ik het een beetje eng. Zo'n
groot land. Gevaarlijk met al die
willekeur. Maar dan ben je er en
ervaar je in de trein de totale
leegte van dat geheimzinnige land.
Toen besefte ik ook de angst van
de Russen voor een invasie. Je
kunt er zo naar binnen wandelen.''
Daarvoor is Feldbrugge er al van
overtuigd geraakt dat het systeem
van de Sovjet-Unie, met de alleen
heerschappij van de communis
ten, heel erg slecht was: ,,Als fat
soenlijk mens kun je dat systeem
niet bestuderen zonder er een te
genstander van te zijn.''
De Nederlandse jurist krijgt con
tact met dissidenten. Hij komt tot
de ontdekking dat er zich allerlei
politieke stromingen bevinden
onder de verstikkende Sovjet-de
ken: sociaal-democraten, libera
len, nationalisten. Onder de op
pervlakte zijn ze er allemaal.
In 1989 valt de Muur en twee
jaar later valt de Sovjet-Unie uit el
kaar. Zagen de experts dat niet
aankomen? Jazeker, zegt Feld-
brugge: ,,Al in 1983 was er een con-
gres van Sovjetologen in Genève.
Onderwerp: het einde van de Sov
jet-Unie. Toen was al duidelijk dat
het systeem ten dode was opge
schreven. De top was gebiologeerd
door het vasthouden van macht.
Elk ander algemeen belang was
daaraan ondergeschikt gemaakt.
Toch is het mooi dat het uiteenval
len van de Sovjet-Unie praktisch
zonder bloedvergieten heeft
plaatsgevonden. Dat is een gewel
dige prestatie van Michail Gor-
batsjov. Niet dat hij van harte een
democraat was, maar hij zag in dat
de partij de macht uit handen
moest geven.''
Boris Jeltsin
Geen burgeroorlog, maar in de ja
ren negentig gaat het economisch
snel bergafwaarts met de nieuwe
Russische Federatie. ,,Boris Jeltsin
heeft de boel laten lopen, waar
door de oligarchen stinkend rijk
zijn geworden. Zij zijn er met de
fabrieken vandoor gegaan'', zegt
Feldbrugge.
Sinds 31 december 1999 zit Vla
dimir Poetin in het zadel. De Zun-
dertse jurist geeft hem niet altijd
gelijk, maar is het volledig eens
met de uitspraak van de Russische
president dat het uiteenvallen van
de Sovjet-Unie een van de grootste
ongelukken van de twintigste
eeuw is geweest. ,,Ik denk dat de
inwoners van Aziatische landen
als Kazachstan of Oezbekistan be
ter af waren als ze bij Rusland wa
ren gebleven. De Verenigde Staten
hebben nooit goed begrepen wat
het verdwijnen van de Sovjet
Unie heeft betekend. Ze zijn altijd
in een sfeer van Koude Oorlog blij
ven hangen en dachten dat ze kon
den doen en laten wat ze wilden.
Het probleem is dat de Neder
landse houding ten opzichte van
Rusland is gebaseerd op onze rela
tie tot Amerika. Die kunnen wij
niet afwijzen, want dan wordt de
NAVO opgeblazen. Dus daarom
blijven we achter de sancties tegen
de Russen staan. Men meent de
dreiging van de Russen overal te
zien.'' Dat is ook begrijpelijk, ge
zien de annexatie van de Krim, de
sluimerende oorlog in Oekraïne,
de assertieve houding naar de Bal-
tische staten en, niet in het minst,
het neerhalen van de MH17 met
een Russische Buk-raket.
Feldbrugge waarschuwt voor de
karikatuur dat Poetin door en door
slecht is. ,,De Amerikanen voelen
dat hun macht afneemt en wente
len dat af op de Russen. Maar je
moet niet vergeten dat Rusland
ook gewoon een heel erg groot
land is. Je moet ze niet tegen de
schenen schoppen. Dat hebben de
Finnen altijd goed begrepen. Maar
dan willen al die voormalige lan
den van het Warschaupact tóch bij
de NAVO en dan reageren de Rus
sen. Ik snap dat wel'', zegt de Zun-
dertse jurist.
Intussen zijn de verhoudingen
tussen Rusland en het westen be
hoorlijk verziekt. En toch krijgt
Feldbrugge een onderscheiding.
Dat heeft hij te danken aan de ja
ren negentig, toen de toekomst er
wat hoopvoller uitzag. Feldbrugge
heeft toen een belangrijke bijdrage
geleverd aan de totstandkoming
van het Russische burgerlijk wet
boek. Dat heeft ondanks alles toch
indruk gemaakt op de Russen.
,,Toen premier Jan Peter Balken
ende in het begin van de eeuw in
Rusland op bezoek was, liep Poe-
tin over van alles en nog wat te
mopperen. Maar met over de juri
dische hulpverlening. Daarvoor
heb ik die onderscheiding gekre
gen'', vertelt de decorandus, die in
2003 voor zijn werk ook Ridder in
de Orde van de Nederlandse
Leeuw is geworden.
De vraag is nu: komt het ooit
weer goed tussen Rusland en het
westen? ,,Er is veel kapot gegaan'',
zegt Feldbrugge. ,,Maar het kan
ook snel weer goed komen. Het
zou helpen wanneer de Amerika
nen hun anti-Russische houding
zouden laten varen. Wees realis
tisch en accepteer dat Rusland een
heel groot land is. En stap af van de
gedachte dat de Russen zich moe
ten gedragen als een gewoon wes
ters land.''
donderdag 13 juni 2019
VL
'Je moet Russen niet tegen
de schenen schoppen'
Nico Schapendonk
Zundert
W
Ferdinand Feldbrugge: ,,Stap af van de gedachte dat Rusland zich moet gedragen als een gewoon
westers land." foto jan stads/pix4profs
-Ferdinand Feldbrugge
