Perverse prikke
PSYCHOLOGELD
16 ECONOMIE
Takeaway
.com
Rusland heeft het roemruchte Toepolev-vliegtuig uit de
vlucht genomen. De laatste kist vloog naar zijn
eindbestemming: het museum in Novosibirsk.
Als je Nederlanders zou vragen naar de
meest irritante verkeersdeelnemer, staat
de maaltijdbezorger vermoed ik hoog in
de top 10. Bezorgbrommers banen zich vaak
met hoge snelheid al zigzaggend een weg door
het verkeer. Daarbij stoplichten, haaientanden
en andere verkeersdeelnemers negerend. Dat
gaat nogal eens mis: maaltijdbezorgers rijden
bijna zes keer vaker schade dan bestuurders van
een privébrommer. Ketens als Domino's Pizza,
Spare Rib Express en Febo gaan hun maaltijd
bezorgers daarom verkeerslessen aanbieden, zo
maakten ze afgelopen week bekend.
De bezorgers moeten een aantal gedragsre
gels uit hun hoofd leren: zoals 'Ik stop voor een
rood licht en een zebrapad' en 'Ik hou me aan de
maximumsnelheid'. Lijkt me sterk dat ze zich
daardoor plots transformeren tot brave Hen
drikken in het verkeer. Meer vertrouwen heb ik
in een ander voornemen: de fastfoodketens
hebben afgesproken dat bezorgers voortaan per
uur worden betaald en niet per bestelling.
Daarin zit de crux: bezorgbrommers rijden zo
hard omdat ze dan per uur meer verdienen. Niet
omdat ze de regels niet kennen.
een typisch gevalletje van een perverse prikkel:
een maatregel die verleidt tot ongewenst ge
drag. Een pizzabakker geeft een tegenstrijdig
signaal af als hij tegen zijn
bezorgers zegt dat ze zich
aan de maximumsnelheid
moeten houden, maar ze
vervolgens wel meer betaalt
als ze dat niet doen. Goed
dus dat een aantal fastfood
ketens stopt met betalen per
bestelling. Ik vraag me wel af
wat de nieuwe regels wor
den. Het is vast niet de be
doeling dat de bezorgers op
hun dooie gemak de pizza's
en kroketten wegbrengen.
Bezorg-
brommers
rijden hard
zodat ze
meer
verdienen
Er is nog een tweede perverse prikkel: de ke
tens betalen bar weinig voor het bezorgen van
hun eten. Hierdoor trekken ze vooral jonge be
zorgers aan. Het nadeel van jongeren is dat ze
vaker betrokken zijn bij verkeersongevallen.
Vooral jongeren op een brom- of snorfiets ma
ken vaker brokken. Als de ketens de verkeers
veiligheid écht belangrijk vinden, kunnen ze
met een hoger uurtarief ook oudere bezorgers
aantrekken.
Niet alle bezorgdiensten doen mee met de
nieuwe afspraken. Deliveroo bijvoorbeeld zegt
verkeersveiligheid hoog in het vaandel te heb
ben - het bedrijf laat nieuwe bezorgers filmpjes
over verkeersveiligheid zien - maar blijft wel
gewoon per afstand betalen. Ook het tarief is
laag: Deliveroo stelt op de website te streven
naar een gemiddeld uurtarief tussen de 11 en 13
euro. Betekent dat 11 euro voor bezorgers die
zich aan de verkeersregels houden - en 13 euro
voor degenen die als een idioot door het verkeer
heen razen?
TKH
TOEPOLEVRUSLAND
SBM
Offshore
Arcelor
Mittal
liegende
doodskis
ten' noem
den lucht-
vaartex
perts ze
wel eens.
Horen en zien verging je als je erin
zat. Maar ze waren ook sierlijk en
voor de Sovjet-bevolking een ma
nier om de afstanden in hun on
metelijke land relatief goedkoop af
te leggen: de Toepolev. Maar het
laatste iconische toestel staat nu
op stal.
De naamgever van Toepolev,
Andrej Toepolev, bouwde in 1922
zijn eerste vliegtuigje. Na de
Tweede Wereldoorlog begon het
bedrijf zich mede toe te leggen op
de burgerluchtvaart. In 1968 koos
de eerste airliner het luchtruim en
in 25 jaar tijd, van midden jaren 60
tot eind jaren 80, verlieten ruim
18.000 passagierstoestellen de fa
briek. Dat zijn er 3000 meer dan de
Amerikaanse concurrent Boeing
tot op heden produceerde.
De bekendste modellen: T-134
en T-154. Sovjet-burgers waren
trots op hun 'svistók', fluitje, zoals
ze de Toepolev liefkozend noem
den. Bij de Navo stond die bekend
als 'dérzki', de roekeloze.
Ten tijde van de Sovjet-Unie
vlogen de Toepolevs rond in veer
tien landen (de USSR incluis).
Voornamelijk bij de socialistische
bondgenoten in het Oostblok,
maar ook in China, Somalië, Iran,
Djibouti en Noord-Korea. In totaal
vervoerde alleen de T-134 al bijna
een half miljard passagiers. Het
model kon 72 passagiers vervoe
ren, die in twee rijen langs het
smalle gangpad zaten. En waar an
dere vliegtuigbouwers voor de in
ternationale markt aan boord keu
rig het Engels gebruikten voor de
aanwijzingen, daar handhaafden
de Sovjets doodleuk het Russisch.
Met alle verwarring onder de niet-
Russischtalige reizigers van dien.
Veiligheid
Het was niet het enige 'gebrek' van
de Toepolev. Hoewel de toestellen
in de jaren 70 en 80 als veilig en
betrouwbaar bekendstonden,
kwam daar begin jaren 90 met het
uiteenvallen de Sovjet-Unie flink
de klad in. Dat lag overigens niet
eens zozeer aan het ontwerp. Er
was simpelweg geen geld meer
voor onderhoud en bij de beman
ning sloeg een toenemend gebrek
aan discipline toe.
Het zal daarom geen verbazing
wekken dat er in 38 jaar meer dan
vijftig Toepolevs uit de lucht
kwamen vallen. De bekendste
crash was misschien wel die
van de T-154, die op 10 april
2010 neerstortte bij de luchthaven
van het Russische Smolensk. Aan
boord waren de Poolse president
Lech Kaczynski, zijn vrouw en
een delegatie vertegenwoor
digers van de Poolse poli-
Neem plaats op
de sofa van Irene
van den Berg. Zij
analyseert iedere
week ons econo
misch gedrag.
Maaltijdbezorgers per bestelling betalen is
Reageren? economie@persgroep.nl
Correctie: Vorige week stond in deze column dat
Zeeman 'niet transparant is over haar leveran
ciers'. Sinds kort heeft Zeeman echter een we
reldkaart op haar website met daarop de fabrie
ken waar het bedrijf zijn artikelen laat maken.
O
donderdag 13 juni 2019
GO
Het technolo
giebedrijf breidt
het desinveste
ringsprogramma
flink uit.
Einde van Toepolev:
'fluitje' zwijgt
<11%
De maaltijdbe-
stelsite promo
veert op 24 juni
naar de AEX.
w
De oliedienst
verlener stond
onderaan de
MidKap.
rn%
De staalgigant
was de grootste
daler in de AEX.
Joost Bosman
Moskou
