Marjan Berk
Nederlandse zadenman
wint 'Nobelprijs voor
voeding en landbouw'
NIEUWS 13
Wegingen
naar het
strand, met
een bal,
pleisters
en jodium
Zie boeren maar
te overtuigen dat
je zaad beter is
Voor de ochtendkoffie
meld ik mij bij de
schoondochter die de
lekkerste koffie
schenkt, gloeiend
heet met zo'n vette witte laag
schuim bovenop. Uit de koelkast
komen twee licht verlepte Bos
sche bollen, maar ze smaken als
nieuw!
Een van de beste soorten fami
lie is de schoondochter die je op
zo'n zure maandagochtend, als
de werkweek weer op gang komt,
op de koffie vraagt. Maar vandaag
is ze er met de gedachten niet he
lemaal bij. Haar jongste dochter,
zojuist 10 geworden, viert 's mid
dags haar partijtje. En op dat par
tijtje zal Wie is de Mol? worden
gespeeld, het waanzinnig popu
laire spel waarvoor hele volks
stammen aan de buis geplakt zit
ten. Wegens mijn volle agenda
beperk ik mij tot de uitzending
waarin de identiteit van de Mol
wordt onthuld. Dan kan ik ge
rustgesteld weer verder leven.
De tafel ligt bezaaid met vellen
papier met daarop de spelregels
van dit spannende spel. ,,Nu even
niet!'' zegt mijn schoondochter
en ze veegt met een zwiepend
gebaar de papieren bij elkaar en
stopt ze in een grote plastic doos.
,,Even koffie drinken!''
Ik denk aan de jaren dat mijn
kinderen hun partijtjes vierden.
Ik herinner mij een gehuurd
busje. Omdat we niemand wil
den buitensluiten zat de hele klas
erin gepropt, samen met een em
mer gesmeerde krentenbollen en
een kist frisdrank. We gingen
naar de duinen, er ging ook een
bal meeEn een verbanddoos
met pleisters en jodium.
had op de spelletjes tijdens ver
jaardagspartijtjes, kan ik me niet
echt herinneren. Omdat ik vijf
kinderen had in verschillende
leeftijden herinner ik me nog wel
een feest met een kamer vol zwij
gende pubers. Ze draaiden psy
chedelische muziek: The Hollies,
The Doors, Pink Floyd... Er hing
een doordringende wierook
damp. Drank en drugs deden nog
niet mee. Gedanst werd er niet.
Dansen was uit, het waren nog
de jaren vóór de disco.
Dansen is nu weer terug. De
zelfde schoondochter van de
heerlijke koffie demonstreerde
laatst met haar dochters, gewoon
op het parket, dat de jitterbug
geen geheimen voor ze heeft, tot
en met de acrobatische heup
zwaai aan toe!
Maar nu moet ik weer terug
naar nu. Ik moet ook niet verge
ten om nog even te bellen, met
de vraag wie op het feestje van
mijn jongste kleindochter de Mol
is geworden... Want hoewel dit
niet mijn lievelingsspel is, is mijn
nieuwsgierigheid wakker en le
vendig. En het is ook uniek, dat
zo'n populaire televisieserie nu
ook in je eigen achtertuin ge
speeld kan worden...
fbtd*-
e oprichter van East-
West Seed is de eer
ste Nederlander die
de World Food Prize
krijgt, ook wel de
'Nobelprijs voor Voeding en Land
bouw' genoemd. ,,Dat woord is
wat groots naar mijn smaak'', re
ageert de 84-jarige ondernemer
uit Enkhuizen aan de telefoon.
,,Maar het is wel bijzonder dat de
prijs bij ons terecht komt, in Ne
derland en in de tuinbouwsector.
Daar is tot nu toe weinig erken
ning voor geweest. Veel aandacht
gaat uit naar de grote landbouwge
wassen die koolhydraten opleve
ren: tarwe, rijst, maïs, soja. Maar
van alleen rijst kun je niet leven.''
Groenten worden in de tropen
amper op commerciële schaal ver
bouwd. In 1965 zag Groot op zijn
eerste dienstreis in Indonesië
witte kool van de variant 'Glorie
van Enkhuizen' op een akkertje
staan. Die zag er niet bepaald glo
rieus uit: de kroppen die het in Eu
ropa zo goed deden, bleven in de
tropen klein en misvormd. Het
was voor Groot een eyeopener. Hij
realiseerde zich dat boeren in de
tropen geen beschikking hadden
over goed zaad. En dat slecht zaad
leidde tot lage opbrengsten, ar
moede en ondervoeding.
Nadat het familiebedrijf Sluis
Groot in 1981 werd verkocht aan
een Zwitsers bedrijf (dat later op
ging in Syngenta), zag Groot zijn
kans. Hij nam ontslag en richtte
met het geld dat de verkoop had
opgeleverd een eigen bedrijf op:
East-West Seed. Inmiddels is het
bedrijf marktleider op het gebied
van tropische groentezaden in
Azië en timmert het hard aan de
weg in Afrika en Latijns-Amerika.
Vanuit het hoofdkantoor in Bang
kok bedient het zadenbedrijf (met
een jaaromzet van zo'n 150 mil
joen euro) 20 miljoen boeren in
zestig landen.
Die klantenkring ontstond niet
vanzelf. Andere bedrijven en de
banken zagen geen markt in de
kleinschalige boertjes, vertelt
Groot. Samen met zijn
Filipijnse partner begon hij met de
verkoop van kleine zakjes zaad,
niet duurder dan een pakje siga
retten. ,,Alleen al op het Indonesi
sche eiland Java zijn tien miljoen
kleinschalige boeren. Daar is wei
nig andere werkgelegenheid dan
wat gewassen verbouwen op je
lapje grond. Boeren wonnen daar
al generaties lang hun eigen zaad.
Zie ze maar eens te overtuigen dat
het voor hun eigen bestwil is om
- Simon Groot, veredelaar
ons betere zaaigoed te kopen. Dat
doen ze pas als ze bij een buurman
zien dat het meer oplevert.''
Het vertrouwen winnen en het
trainen van boeren om het zaad op
de juiste manier te gebruiken,
kostte veel tijd. Net als het verbe-
teren van zaden van tropische ge
wassen als kangkoeng (waterspi
nazie), kousenband en waspom-
poen door ze beter resistent te ma
ken tegen ziekten en plagen. ,,Pas
na 25 jaar konden we ons eerste di
vidend uitkeren'', zeg Groot. ,,Nu,
na 35 jaar hebben we het in Azië
een beetje voor elkaar. Daar zijn
we de vriend van boeren. Zij heb
ben hun inkomens met vele tien
tallen procenten omhoog zien
gaan doordat ze nu beter zaad heb
ben, en meer kennis van zaken.''
Monopolie
De boer als vriend van de zaden-
producent is niet vanzelfsprekend.
De zadenmarkt wordt gedomi
neerd door drie grote agrochemi-
sche conglomeraten: Bayer-Mon-
santo, Dow-DuPont en Syngenta-
ChemChina. Zij maken boeren af
hankelijk van duur zaaigoed door
gewassen te patenteren en de ver
koop te koppelen aan chemische
gewasbeschermingsmiddelen.
Zorgwekkende trends, vindt
Groot. ,,Boeren in de grote land-
bouwlanden in Noord-Amerika,
Brazilië en Argentinië voelen zich
ernstig bedreigd door die mono
polievorming. Het gedonder met
patenten op onderdelen van le
vende organismen is helaas ook
overgewaaid naar Europa. Dat
blokkeert de vernieuwing en crea
tiviteit die wij hebben dankzij het
kwekersrecht.''
De Wereldvoedselprijs komt
Groot toe omdat hij volgens de
jury 'zijn leven heeft gewijd aan
het verbeteren van het levenson
derhoud van miljoenen mensen
over de hele wereld'.
Simon Groot krijgt de
Wereldvoedselprijs
omdat hij kleine boeren in
Azië en Afrika van betere
zaden voorzag. Zo gaf hij
miljoenen mensen beter
en meer voedsel.
woensdag 12 juni 2019
GO
Wie?
Maar nu ben ik live getuige van
de manier waarop dit spel het
echte leven is binnengewandeld.
In hoeverre de televisie invloed
Annemieke van Dongen
Enkhuizen
D
