Moet je kiezen, maak je dan los van Alzheimer door de ogen van wat je kent David Arjan Je wordt niet langer gevangen gehouden door al je verwachtingen en teleurstellingen In de roman Voorbij, voorbij schrijft journalist en presentator Clairy Polak (1956) over een echtpaar van wie de man alzheimer krijgt. Polak verloor zelf haar partner aan de ziekte en kijkt terug op dit 'waanzinnig pijnlijke' proces. 'Er komt een moment dat je moet liegen' 8 Vijn benen voelen aan als pudding. Ik sta te wiebe len op het randje van de rots. Met klamme handen grijp ik de grassprieten vast die scherp en volkomen ongeïnteresseerd uit de stenen naast me steken. Zweet prikt in mijn ogen. „Spring!" roept mijn gids, tien meter onder me de kol kende rivier in. De kloof is er op haar smalst, maar het water is er dieper dan elders. ,,Als je hier springt, zijn er geen rot sen onder water.'' Ik knijp mijn ogen tot spleetjes, probeer ze te zien, de rotsen die er niet zijn - en voel hoe mijn natte schoenen wegglijden op de richel. Ik ken dit gevoel ook van andere momenten in mijn leven. Ik voelde me net zo toen ik verliefd was en het niet durfde te zeggen. Toen ons eerste boek in de winkels lag. Toen mijn lief en ik samen besloten met anticonceptie te stoppen en een gezin te stich ten. Toen ik mijn baan op zegde bij het bedrijf waar ik al tien jaar werkte. Toen we de Ziggo Dome boekten voor een seminar van een weekend. Ik ken dit gevoel van heel dicht bij. Het is de allure van de afgrond - angstaanjagend en eindeloos aantrekkelijk tege lijkertijd. De diepe sensatie van vrijheid die iedereen met hoogtevrees herkent: je bent niet bang om te vallen, je bent alleen bang om te springen. Elke grote keuze in je leven confronteert je met je eigen kracht. Je bent in staat om te scheppen en om te vernieti gen in dezelfde seconde. Dus elke cel van mijn lijf wil niet en elke cel in mijn lijf wil wél. Lange tijd heb ik gedacht dat de oplossing voor die ver scheurdheid zat in een plan hebben. Dat geeft houvast, het is een vorm van ordening. Een plan als glazen bol, als garantie op een geslaagde toekomst. Totdat ik in de gaten kreeg dat je de beste plannen pas achteraf maakt. Het leven kan heel goed achteruit worden begrepen, schreef de Deense filosoof S0ren Kierkegaard (1813-1855), maar het moet vooruit worden geleefd. Het is zinloos je keuzes vooraf te evalueren, zo niet onmogelijk. Dus hoe pak je dat aan, als je de afgrond voelt opdoemen in je leven, als een dilemma zijn gevaar lijke muil voor je opent? Hoe kies je voor iets moeilijks? Spring je? Of krabbel je terug? Kierkegaard zegt: zie eerst de werkelijkheid onder ogen. Maak die niet mooier dan hij is, en ook niet lelijker. Aan vaard wat er is en staak je ver zet ertegen. Door dat te doen, maak je jezelf los van de com fortabele gebondenheid aan dat wat je kent. Het maakt je vrij om te kiezen. Je wordt niet langer gevangengehouden door al je verwachtingen, teleurstellingen of blinde vlekken over hoe je leven nu is. Pas als je niet langer ge hecht bent aan vandaag, kun je kiezen voor morgen. Ik weet dat er maar één manier is om vooruit te komen en spring. -Arjan Vergeer Reageren? zo@persgroep.nl - DOMINIQUE PRINS Afscheid Liefde ,,Als je een partner met alzhei mer hebt, ben je doorlopend afscheid aan het nemen. Van de persoon die hij ooit was, van de band die verandert. Maar er zijn geen momenten die zo'n afscheid markeren. Het is steeds pas ach teraf dat je je realiseert dat er iets verdwenen is waarvan je blijk baar afscheid hebt moeten ne men. De eerste keer dat iemand je niet meer herkent is verschrik kelijk, maar daarna volgen er momenten dat hij wel weer weet wie je bent. Dat kan een hele tijd doorgaan. Het gebeurt steeds vaker dat hij je niet herkent, maar nog steeds zijn er ook momenten waarop dat wel gebeurt. Het is geen lineair proces; dat maakt het waanzinnig pijnlijk. Verwarrend ook, zowel voor degene met alzheimer als de ander. Samen wordt steeds meer ieder voor zich. Als mantelzorger probeer je het 'samen' vast te houden, maar voor degene met alzheimer is het er op gegeven moment niet meer. In die zin is de dood een ander afscheid. Het is het enige moment dat duidelijk afgebakend is. Waar mee ik niet wil zeggen dat het daardoor makkelijker is.'' ,,De liefde blijft natuurlijk. Maar de vorm verandert ingrijpend. Je part ner is in geen enkel opzicht meer degene op wie je verliefd bent ge worden. Wat ooit een gelijkwaardige liefde was, wordt ongelijkwaardig. Aan een blik genoeg hebben, einde loos met elkaar over alles kunnen praten, het verdwijnt allemaal. Liefde is je verdiepen in de ander. Degene met alzheimer kan dat niet meer, dus moet de ander dat dubbel doen. Je wordt als het ware een ouder van een kind. Dat maakt de liefde niet minder hevig, maar wel anders van aard. Op vragen als 'wie is hij nog?' of 'wat is er over van de man op wie ik verliefd werd?' komt geen antwoord. Dat is confronterend. Normaal gesproken is liefde vanzelfsprekend, als ze er een maal is. Je hoeft er niet over na te denken. Dat gebeurt op den duur wel als je je afvraagt wat het is waardoor je nog van de ander houdt. Die zoek tocht, daar gaat mijn boek ook over. Ruimte voor een nieuwe liefde? Lang ergerde ik me aan die vraag. Ze veronderstelt dat liefde nodig is om gelukkig te kunnen zijn, dat je geen heel mens bent zonder. Bij mij is die behoefte er gewoon niet. Goede vrienden weten dat. Zij zullen zoiets nooit vragen.'' ré Presentator Clairy Polak zorgde jaren lang voor haar man die aan alzheimer leed. Ze voelt nu geen vrijheid, wel leegte. Eenzaamheid ,,Eenzaamheid heeft niets te maken met alleen-zijn. Het be gint al eerder, als het gevoel van samenzijn afkalft. Als degene met wie je altijd je gedachten deelde, dat niet meer kan. Een zaamheid is dat je het niet meer samen doet. Daar ben ik inmid dels aan gewend, dus dat is niet veranderd na zijn overlijden. Ik kwam al alleen thuis, ik werd al alleen wakker, allemaal dingen die in het begin ook confronte rend zijn. Wel is er de leegte: ik mis het om naar hem toe te gaan. Toen ik niet meer voor hem kon zorgen, maar dat nog wel moest doen omdat in het verpleeghuis van mijn keuze nog geen plaats vrij was, dacht ik: als professionals de zorg straks overnemen, zal ik een zekere vrijheid ervaren. Dan hoef ik niet meer vierentwintig uur per dag iedere minuut met hem bezig te zijn. Maar dat viel tegen. Natuurlijk, in praktische zin ben je vrijer. Je hoeft niet meer doorlopend op je horloge te kijken, kunt gaan en staan waar je wilt. Maar emotioneel bleef de vrijheid uit. Nog steeds overheerst de leegte.'' David en Arjan (r.) van geluksplatform 365 Dagen Succesvol delen hun lessen voor een leuker leven. ZATERDAG 8 JUNI 2019 GO Het lange afscheid van een geliefde FOTO ROGIER VAN T SLOT

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2019 | | pagina 88