ZEELAND GEBOEKT
Broeder Tollenaar kom je tegen
c
Oud-predikant Wim Jansen
presenteert nieuw boek
1
Jos Govaarts signeert
zijn debuut Krassels
Een gedicht,
een bal
met ronde
woorden
ZEELAND 21
John Tollenaar was avond-, nacht- en weekendhoofd in ziekenhuis Zorgsaam in
Terneuzen. Wat hij daar zoal meemaakte vertelt hij in een bundel met vijftig korte
verhalen. „Jongedame! Ik zal het heel kort maken. Ik ben woest!"
Zo kom je nog eens op een andere manier
het ziekenhuis binnen. Niet als patiënt,
maar als geïnteresseerde bezoeker die
wel eens wil weten wat er in het weekeinde of
nacht allemaal gebeurt. We lopen mee aan de
hand van John Tollenaar. Hij was van 2007 tot
2016 avond-, nacht- en weekendhoofd in zie
kenhuis Zorgsaam in Terneuzen. Hij bun
delde belevenissen, gedachten en anekdotes in
zijn boek Alles gegeven... vijftig verhalen van een
anw-hoofd uit het ziekenhuis.
John Tollenaar werd in 1972 geboren in
Hoek. Na de mavo volgde hij een opleiding
ziekenverzorging en verpleegkundige. Hij
werkte in de zorg, van 1990 tot 1996
en nog eens van 1999 tot 2004 in
zorg- en revalidatiecentrum Ter
Schorre in Terneuzen. Ook had hij -
na daartoe te zijn opgeleid - van 2000
tot 2016 een eigen begrafenisonder
neming. Naast die opleidingen ver
diepte hij zich in de bijbel, volgde een
cursus Hebreeuws en organiseerde
van 1996 tot 2000 een 'oud gerefor-
ALLES
meerde huisgemeente' waar hij zelf voorging.
Aantekeningen
Tijdens zijn werk als anw-hoofd in het zieken
huis maakte hij aantekeningen en gedichtjes
van wat hij zoal meemaakte. Die heeft hij ver
werkt in de nu gepubliceerde bundel. Een
aangeboren botaandoening dwong hem zijn
baan op te geven. Het schrijven noemt hij 'een
stukje verwerking' van dat proces: ,,Het wer
ken aan het boek was helend. Je kunt daarin
ook je zwakke kant laten zien. Door dat te
doen voel ik me een stuk lichter." In het voor
woord van het boek zegt hij: ,,Wat heb ik deze
taak, zeven jaar lang, met ontzettend veel ple
zier en liefde gedaan. En wat doet het een pijn
om dat mooie werk nu niet meer te kunnen
doen."
In de verhalen krijgt de lezer een beeld van
het ziekenhuis en zeker ook van het dienst
doende anw-hoofd. Tollenaar noemt het een
zware en verantwoordelijke baan: ,,Als om
16.15 uur de hoofden van de afdelingen weg
gaan, ben jij het hoofd van het ziekenhuis. Ie
dereen in het ziekenhuis valt onder jouw ver
antwoording."
Hij krijgt te maken met patiënten in alle
soorten en maten. Met een mevrouw die he
patitis heeft opgelopen in een buitenechte
lijke relatie en zich in eerste instantie ver
schuilt achter het veel gehoorde excuus 'het is
door een wc-bril zeker'. Een man die een bier
fles door een eigen lichaamsopening heeft ge
duwd. Een man die uitgeprobeerd heeft of
zijn trouwring rond zijn elfde vinger past.
En een man met een chronische aandoening
aan de alvleesklier die van thuis boterham
men met buikspek en mosterd heeft laten
meenemen en door het lint gaat als dat niet
wordt getolereerd. Pagina 54: ,,De maat voor
broeder Tollenaar is vol mijn boosheid
overwint het." Om vervolgens tegen de inter
nist te zeggen: ,,Het boeit me niet hoe zijn
bloeduitslagen zijn, maar zeg me dat ze goed
genoeg zijn om hem naar huis te sturen." Dat
gebeurt.
Het anw-hoofd geeft leiding aan het perso
neel. Ook aan een jonge en nog onervaren ver
pleegkundige. Zij stelt de 'foute' vraag: ,,Zeg,
waar bemoei je je eigenlijk mee?" Als haar pa
tiënt even later overlijdt zonder dat de familie
gewaarschuwd is, reageert hij (pagina 51):
„Jongedame! Ik zal het heel kort maken. Ik ben
woest! Je bent nota bene net uit een verpleeg
kundig ei gekropen en je denkt dat je alles al
weet!" Een huisarts die geen wondroos her
kent, een specialist die na onderzoek zonder
een woord te zeggen wegloopt bij een ster
vende man: ze komen broeder Tollenaar te
gen.
Officieel hoort de huisartsenpost niet bij
zijn werkterrein. Als hem gevraagd wordt daar
een infuus bij iemand in te brengen, bedenkt
hij (pagina 116): ,,Een anw-hoofd is net Purol
(sterk geurende vette zalf), zeg ik weleens:
overal goed voor.''
Emeritus vrijzinnig predi
kant Wim Jansen presen
teert vrijdag 7 juni zijn
nieuwe boek O hemel, zei de kro
kodil. Hij doet dat bij hem thuis
en in zijn tuin, aan de Wagenaar-
straat 21 in Veere. De boekpre
sentatie is publiek toegankelijk.
In O hemel, zei de krokodil staan
52 dierenverhalen. Jansen wil
hiermee 'zoiets als God ter
sprake brengen', voor jong en
oud. In de verhalen wordt God
'op ironische wijze ter sprake ge
bracht, soms expliciet, soms ver
huld, maar altijd als woordspel,
verwijzend naar een dimensie
van het bestaan waar geen woor
den voor zijn'. De presentatie
(met feest achteraf) is rond 17.00
uur (inloop vanaf 16.30 uur).
Jos Govaarts (1951) signeert
zaterdag 8 juni om 14.00
uur zijn debuutroman
Krassels in boekhandel de
Drvkkery in Middelburg. Hij
was bedrijfsarts, eerst bij de NS,
later bij vele andere bedrijven en
instellingen. Sinds vijftien jaar
heeft hij ook een coachpraktijk.
In 2014 volgde Jos zijn eerste
schrijfcursus en begon met het
schrijven van een groter manu
script. Om te zoeken naar locaties
en situaties die bij de romanper
sonages kunnen passen, reisde
hij vanuit zijn thuisbasis in
Drenthe veel door het land. Het
resultaat is zijn debuutroman
Krassels. Over de roman, die ge
deeltelijk op Walcheren speelt:
Marcus Halen, bijna veertig jaar,
leeft gescheiden van zijn gezin,
verliest door een ziekte al zijn
haar en zijn vader overlijdt plot
seling. In de nalatenschap krijgt
Marcus de opdracht om een brief
bij iemand af te leveren. Het is
het begin van een zoektocht. Niet
alleen naar de onbekende, maar
vooral naar zichzelf.
Zeeuwse schrijvers
Je woont pas echt in Parijs als
je, al is het maar een glimp,
uitzicht hebt op de Eiffelto-
ren. Zo woon je pas werkelijk in
Middelburg wanneer je, hoe be
perkt ook, vanuit je raam de Lange
Jan kunt zien. Alleen moet je dan
iets meer geluk hebben dan
Chawwa Wijnberg. In haar on
langs verschenen Het ontbreken
hoor je niet (€16,50, uitgeverij In de
Knipscheer) staat een gedicht Mist
in Middelburg.
En ja, de toren lijkt verdwenen,
zelfs 'zijn beier klinkt/ ver weg.
Er is veel Middelburg, veel Zee
land in deze
bundel, aan
gekondigd als
het laatste
werk van de
zieke Chawwa
Wijnberg. In
het eerste ge
dicht neemt
ze meteen al
afscheid: is het
nog ver. Ze is
moe en medisch. De wereld wil
nog steeds niet deugen. En dan is
er dat tergende verleden, met
slechts een paar overlevenden,
alle anderen/ bestaan uit brieven/ op
oorlogspapier.
Ondanks die zwaarmoedige ge
dachten klinken deze gedichten
meestal verrassend licht. Het is
zeer zonnig in Zeeland: zelfs de de
pressie/ is op vakantie. Ze levert
zelfs een Zonnetje sonnetje, die titel
is een geval van oogrijm, terwijl
rijm meestal voor het oor is be
doeld.
Zintuigen
Deze twee zintuigen, oor en oog,
horen en zien, zijn heel belangrijk
in deze bundel, en trouwens ook
in de zeven andere bundels die
Chawwa Wijnberg sinds 1989 pu
bliceerde. De dood voor ogen, het
einde binnen gehoorsafstand. Dan
heeft het voordelen een beetje
doof te zijn, en een beetje blind
mag ook. Juist door die gave weet
de dichteres haar onbevangenheid
te bewaren, kan het kind in haar
van bijna 77 jaar zich blijven ver
bazen, kan ze blijven hopen, blij
ven geloven. Blijven geloven bij
voorbeeld in de wielewaal/ in toe
komst en in eieren. Blijven hopen
dat alles toch nog eens beter
wordt. De poëet als profeet, bij
voorbeeld in een gedicht dat veel
zeggend Ik zeg je heet:
Het is tijd voor een gedicht/ een bal
met ronde woorden/ of een grasspriet
door/ duimendik beton.
Dat zijn nu eens gedenkwaar
dige laatste dichterwoorden, ge
tuigen van een eeuwig nieuw be
gin. Zul je altijd zien.
maandag 3 juni 2019
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Jan van Damme
GEGEVEN
1
UIT HET2IEKEMHJI&
Schrijver John Tollenaar. Links: cover van Alles gegeven.... foto boaz timmermans
John Tollenaar: Alles gegeven... vijftig ver
halen van een anw-hoofd uit het ziekenhuis
- Uitgeverij Jena, 168 pagina's, 16,99 euro.
Wim Jansen.
FOTO MECHTELD JANSEN
Wim Jansen: O hemel, zei de
krokodil, met illustraties van
zoon Hans Jansen, uitgeverij
Van Warven in Kampen, 14,95
euro.
rif/1 Cover van
Krassels.
O+hWW* WIJNBERG
H-GT ONTDRGKGN HOOR JE r
Mario Molegraaf
