nabootsen gevecht
De maan is weer 'hot' en
prestige is het toverwoord
Dit zegt de wetenschap
Eureka! Niet krakkemikkig oud
'Terugkijkend op
die missies hadden
er duizend dingen
mis kunnen gaan'
23
De slagen veroorzaken verschillende sporen op de
zwaarden, zoals een gebogen inkeping met verdikking
(1), een groef in een inkeping (2 en 5), een 'zandloper' (3
en 6), een gebogen inkeping met versplintering (4), een
V-vormige verticale inkeping (7) en een U-vormige verti
cale inkeping (8). foto' s journal of archaeological science
Bijna een halve eeuw geleden liepen er voor het laatst mensen op de maan.
Waarom zijn er sindsdien geen bemande missies meer geweest?
w Kijk op de site
J bij /wetenschap
KAJ VAN ARKEL
Op 14 december 1972 verliet het
ruimteschip Apollo 17 de maan om
te beginnen aan de 386.000 kilo
meter lange terugreis naar aarde.
De astronauten Eugene Cernan en
Harrison Schmitt hadden de drie
dagen daarvoor bodemonderzoek
verricht. In hun maanwagentje re
den ze ruim 35 kilometer om gege
vens over het maanoppervlak te
verzamelen.
Sindsdien heeft geen mens meer
voet op de maan gezet. Dat is vol
gens ruimtevaartdeskundige Erik
Laan vooral te wijten aan geld, of
beter gezegd, een gebrek daaraan.
„Een ruimteprogramma optuigen
en mensen op de maan zetten kost
handenvol geld", zegt de ruimte
expert. „Aan de Apollo-missies
werkten honderdduizend mensen
en er werden miljarden dollars be
steed."
Gedurende de Koude Oorlog
was geld geen probleem, de Ame
rikanen wilden koste wat het kost
de ruimterace winnen. Maar nadat
de Sovjet-Unie was verslagen en
niet veel later afhaakte om zich te
richten op de bouw van ruimtesta
tions, bleven er weinig redenen
over om de maan te blijven bezoe
ken. „De raketten voor Apollo 18,
19 en 20 lagen al klaar, maar de
noodzaak en politieke wil waren
verdwenen", aldus Laan.
Intussen had ook het Ameri
kaans publiek zijn interesse in de
maan verloren. Tussen juli 1969 -
Neil Armstrong als eerste man op
de maan - en december 1972 had
het in totaal zes maanlandingen
gezien. Daarmee werd het alle-
maal wat gewoontjes. Bovendien
hadden de Amerikanen andere
dingen aan hun hoofd, zoals de
oorlog in Vietnam en het Water-
gateschandaal waarin president
Nixon verwikkeld was geraakt.
Wat ook meespeelde, waren
zorgen over de veiligheid. Op 13
april 1970 verongelukte de Apollo
13 bijna nadat aan boord een ex
plosie had plaatsgevonden. De be
manning moest hierdoor de mis
sie afbreken en terugkeren naar de
aarde. „Het ging vaak maar net
goed, omdat er veel risico werd ge
nomen en men veel dingen ook
nog niet wist", vertelt Laan. „Te-
rugkijkend op al die lanceringen
en missies hadden er duizenden
dingen mis kunnen gaan."
Inmiddels is de maan weer 'hot'.
Volgens Laan is prestige de voor
naamste reden. Zo liet China eer
der dit jaar als eerste ooit een ro
botwagentje op de achterkant van
de maan landen, de zijde die we
vanaf aarde nooit zien omdat de
maan even snel om haar as als om
de aarde draait. En als het aan de
Chinezen ligt, blijft het daar niet
bij. Het Aziatische land barst van
de ambitieuze maanplannen, zo
als een bemand onderzoeksstation
dat in 2030 op de aardsatelliet
moet verrijzen.
Ook de Amerikanen zitten niet
stil en willen in 2024 weer iemand
op de maan zetten. Laan: „Geld is
er vooralsnog niet en het budget
van de Nasa moet flink worden
opgekrikt om het te realiseren. Op
z'n vroegst zou het dan in 2028
kunnen lukken.''
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment. Dit
keer Andrea Maier
(41), hoogleraar
gerontologie aan
de Vrije Universiteit
Amsterdam en de
Universiteit van
Melbourne
(Australië).
,,Ik poets de laatste drie
jaar mijn tanden op één
been. Hierdoor is mijn
evenwicht er enorm op
vooruitgegaan en vermin
dert mijn risico om te val
len. Ik wil namelijk best
130 jaar worden, mits dat
op een vrolijke en ge
zonde manier gebeurt.
Niemand wil namelijk
krakkemikkig oud wor
den en afhankelijk van an
deren zijn. Daarom doe ik
onderzoek naar senes-
cente cellen, dat zijn ver
ouderde cellen die niet ge
storven zijn. Ze hebben de
bijnaam 'zombiecellen'.
De snelheid waarmee
mensen ouder worden,
verschilt per individu.
Hoe oud we worden is
voor ongeveer 25 procent
genetisch bepaald en voor
de rest hebben we het zelf
in de hand. Als je veel be
weegt, niet te veel eet, niet
rookt en sowieso een ge
zonde leefstijl erop na
houdt, dan word je ouder.
Maar ook dat verschilt
weer per individu.
Bepaalde personen raden
we aan om dagelijks een
flinke wandeling te ma
ken, voor de spieren. Een
ander heeft profijt van
puzzelen om het brein te
trainen.
Een waar eurekamoment
beleefde ik in 2012 toen ik
in huidbiopten van proef
personen naar zombie
cellen keek. Wat bleek:
mensen die meer zombie-
cellen bezaten, hadden
ook meer ziektes, ge
bruikten meer medicatie
en ze zagen er voor hun
leeftijd ouder eruit. Aan
de huid kon je letterlijk en
figuurlijk de ouderdom
aflezen. Wat we altijd al
vermoedden, werd hier
duidelijk.
Door meer te bewegen,
neemt het aantal veroude-
ringscellen af. Maar er zijn
alternatieven. In Amerika
zijn de eerste experimen
ten uitgevoerd met seno-
lytica. Dat zijn medicijnen
die de zombiecellen weg
halen. Door die medicatie
toe te passen, kan het pro
ces van veroudering wor
den beïnvloed.''
-Jim Jansen
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NewStientiSt en met vanvnederland
GO ZATERDAG 1 JUNI 2019
zwaard
