Naderende brexit doet het smeulende vuur in het noorden
5pWWEi
«-JBÊË
mamm
a>r
WmË
X
20
Het spookt weer aan de grens tussen Noord-Ierland en
Ierland. De brexit die dichterbij komt, maakt het gevaar
zichtbaar dat onder het tapijt was geveegd.
Tijdens 'The
Troubles' vielen
3532 doden en
47.500 gewonden
.Vv,:
mm
1 i
Ml
-
BOB VAN HUËT
De muren, de wacht
torens en het prik
keldraad zijn weg.
Wat kalveren en een
ezel grazen rond ver
geten betonblokken die de grens
markeerden. Vogelgekwetter.
Dertig jaar geleden werd het over
stemd door de Britse surveillan
cehelikopters die stationair boven
bandit country hingen. Zo luidde
de bijnaam van het explosieve
grensgebied tussen Noord-Ier
land en Ierland, het land waar ko
ning Willem-Alexander en ko
ningin Maxima over tien dagen op
bezoek gaan.
Misschien dat iemand het vor
stenpaar eraan wil herinneren dat
een verre voorvader, Willem III
van Oranje-Nassau, een hoofdrol
speelde voor de latere ellende. De
protestante Britten hadden des
tijds van het katholieke Ierland
een kolonie gemaakt die ze be
volkten met protestante Schotten
en Engelsen. Namens zijn vrouw
Maria Stuart verdreef Willem III
zijn katholieke schoonvader Jaco
bus II van het eiland, die ten on
der ging in de Slag aan de Boyne
(1690). Die rivier halverwege Du
blin en Belfast ligt vlak bij bandit
country waar - als de brexit door
gaat - wéér een grens komt: tus
sen het Verenigd Koninkrijk (met
Noord-Ierland) en de Europese
Unie (met Ierland).
Het is beladen terrein. Nog
maar dertig jaar geleden kon je
hier sneuvelen, als je pech had.
Bijvoorbeeld door een aanslag van
de katholieke IRA, het Ierse Repu
blikeinse Leger, een paramilitaire
organisatie die mensen opblies in
naam van een ongedeeld eiland,
zonder Britse zeggenschap. Daar
tegenover stonden de bewonde
raars van Willem III, de protes
tanten met hun Oranjemarsen.
Hun gewapende UDF, de Ulster
Defence Association, rivaliseerde
in wreedheid met de IRA.
Een door historische, religieuze,
etnische en politieke tegenstellin
gen gevoede burgeroorlog
woedde tussen 1969 en 1998
aan de westrand van Europa.
Op tv zagen wij toen Gerry
Adams, met zijn baardje en
dodevissenogen, die het po
litieke uithangbord was van
Sinn Féin, de politieke arm
Sean Hillen (I) en
Declan Fearon.
jERL'AND Jf V?oTT
van de IRA. Of we hoorden Ian
Paisley, de inmiddels overleden
haatprediker van de protestanten,
met zijn oranje sjerp.
Tijdens The Troubles, zoals de
tijd van bomaanslagen en vergel-
dingsterreur ook wel bekend
stond, vielen in Noord-Ierland of
ficieel 3532 doden en 47.500 ge
wonden. Zo'n 60 procent hebben
de IRA en consorten op hun ge
weten. 30 procent was slachtoffer
van de UDF en aanverwanten en
10 procent van het Britse leger. 'Er
zijn er veel gesneuveld, maar zeg
me wie er won', zong de Ierse
band U2 in zijn hit Sunday Bloody
Sunday.
Op de grens bij Jonesborough,
grofweg tussen Dublin en Belfast,
zou het allemaal als een verre
echo moeten klinken. Zeker na
het met twee referenda bekrach
tigde Goede Vrijdag Akkoord
(1998). Terroristen legden de wa
pens neer en pro-Britse politici
'■"W
(die nog steeds de meerderheid
vertegenwoordigen) gingen de
macht delen met hun pro-Ierse ri
valen. De Europese Unie subsidi
eerde ruimhartig grensoverschrij
dende projecten om oude vijan
den bij elkaar te brengen. De
grens werd gedemilitariseerd en
ging open. Barrières werden op
geruimd. Er kwam een puike
spoorverbinding tussen Dublin
en Belfast, een snelweg (,,Thank
you, EU", zegt de taxichauffeur)
en tal van samenwerkingsprojec
ten tussen burgers die elkaar lie
ver meden en nog steeds moei
zaam door één deur gaan. De spo
ken van geweld en verdriet leken
bezworen.
Maar de demonen sliepen licht.
Dat bleek toen een nipte meer
derheid van de Britten ervoor
koos de EU te verlaten en de on
zichtbare grens tussen het Ver
enigd Koningrijk en EU-lid Ier
land dus weer op een of andere
manier 'hard' zal worden. Noord-
Ierland zag de bui al hangen en
stemde met 56 procent tégen de
brexit.
Graafschappen
Moeten we ons nou echt zo druk
maken over 'een grens tussen
twee graafschappen', formuleer
den Conservatieven het eerst nog
wat hooghartig na de verrassende
referendumuitslag. Ze wisten nog
niet dat dat ondergeschikte grens
gevalletje de zaken op scherp zou
zetten en zou bijdragen aan de val
van premier May. De nu door
harde brexiteers verketterde back
stop was bedoeld als een soort
verzekeringspolis voor het in
Londen even vergeten Goede
Vrijdag Akkoord. Een confronte
rende grens met concurrerende
tarieven en regulering wordt er
mee uitgesteld. Maar van uitstel
kan afstel komen, vrezen onbuig-
zamen die Groot-Brittannië zo
snel mogelijk willen 'bevrijden'
van de EU-bureaucraten.
Declan Fearon, zakenman en
voorman van de grensoverschrij
dende protestbeweging Border
Communities Against Brexit
(Grensgemeenten Tegen Brexit)
wijst aan wat al dat politieke ge
steggel in de praktijk betekent.
Uitkijkend over het gehucht Jo
nesborough is hij nog steeds ver
bijsterd over het gebrek aan histo
risch besefin Londen. Alsof je ze
daar echt nog moet uitleggen
dat het Ierse eiland
geen grote Tele-
tubby-weide is.
pp
I
r':Z Ï.W
•ft
t;' v -
..y
zy&j-
V;.
JL
-
,,Overal lopen lijnen. Dit is
Noord-Ierland. Maar de huizen
daar staan in Ierland. Voor ons be
stond de grens al niet meer. Die
boer daar heeft land in twee lan
den. Die drie huizen daar zijn van
vrienden van me. De grens loopt
letterlijk door de woonkamer.
Wil je dat echt allemaal weer gaan
markeren en uit elkaar trekken?"
,,Ik bid dat de brexit niet door
gaat", zei hotelreceptioniste San
dra (liever geen achternaam) eer
der op de dag. De Noord-Ierse wil
bij Groot-Brittannië blijven en
heeft ook tégen de brexit ge
stemd. Ze is bang voor oplopende
spanningen als de grens terug
komt, maar ook, dichter bij huis,
vreest ze voor de dressuurwed-
strijden van haar dochter. Sandra
heeft al geïnformeerd hij het Ierse
ministerie van Landbouw. Voor
wedstrijden om de hoek moet het
familiepaard straks telkens op-
nieuw worden ingevoerd in de
EU. Daarvoor is elke keer een ge
zondheidsverklaring van de vee
arts nodig die tien dagen geldig is.
Kost 100 pond per keer. Sandra en
haar dochter hebben er slapeloze
nachten van.
Keukens
Fearon handelt in keukens in
'noord en zuid' en gaat dagelijks
tien keer de grens over. Lange
wachttijden bij de douane gaan
de regionale handel als eerste
nekken, vreest hij. Dat alles met
technologie kan worden opgelost,
zoals Londense brexiteers bewe
ren, doet hem cynisch lachen.
,,Weet je hoeveel grensovergan
gen er hier zijn? Er zijn honder
den landweggetjes. Ga je die alle
maal met elektronica uitrusten?
Dan kan niet. Wegen zullen dus
weer worden afgesloten.
Het is eerder vertoond. In de jaren
ZATERDAG 1 JUNI 2019 GO
'Als je niet oppast, is de
FOTO'S GREG DUNN, ADR
NOORD- Belfast
Newry
Jonesborough
Dublin
IERLAND
50 km
010619 KAART: M4N
:v k
-O
HH||
j* '-'je-
3 i i
m -■
Jjfjr
■Hl
gd -.-T a'
*F
