en Leeuwinnen van nu
Ik heb geleefd
m
'Bed in de kamer? Dat is twee
stappen verwijderd van dood'
1
'Mensen
voelen
zich fijn in
de spreek
kamer als
er aan
dacht
voor ze is.
Beter dan:
goeiemor-
gen, mond
open,
dag!'
19
mffilïfiK9vÜE;MIJ3
der te komen. Met een beurs stu
deren in Amerika en voor een uni
versiteitsteam spelen. Of naar
Duitsland, of Scandinavië, waar
semivrouwenprofteams waren.
Maar ineens had ik er geen zin
meer in. Het verschil met jongens
in dezelfde positie als wij was de
jaren ervoor almaar gegroeid. Zij
hoefden zich nergens zorgen over
te maken, terwijl wij naast onze
sport een volwaardige maatschap
pelijke carrière moesten opbou
wen. Professioneel voetbalster, het
zou toch nooit kunnen. Ik vond
het ineens zo'n onzin, en dacht:
laat maar zitten. Ik ging lekker op
reis, studeren en naar de kroeg.
Maar diverse generatiegenoten
gaven niet op. Ze studeerden en
werkten fulltime naast het voet
bal. Ze trokken naar het buiten
land, waar ze voor magere semi-
profcontractjes elke dag keihard
werkten. De Oranjevrouwen ble
ven hun grenzen verleggen. Vier
jaar geleden voor het eerst op een
WK. De eerste wedstrijd, tegen
Nieuw-Zeeland, volgde ik vanuit
bed. De aftrap was om 03.00 uur
Nederlandse tijd. Er zaten 53.000
toeschouwers op de tribune. Toen
ik mijn oud-teamgenoten het
Wilhelmus zag zingen sprongen
de tranen in mijn ogen.
Twee jaar later, op het EK in ei
gen land, gingen ze daar nog even
keihard overheen. Ik woonde in
middels in Londen, en volgde het
toernooi intensief. Met voormalig
teamgenoten bespraken we de
wedstrijden en de Oranjegekte die
in Nederland ontstond. Loes
Geurts en Anouk Dekker zaten
nog bij de Oranjeselectie, maar de
rest van de meisjes met wie ik had
gevoetbald, was gestopt.
Toen ze de finale haalden moest
ik erbij zijn, en via-via regelde een
bevriende oud-international twee
kaarten voor Nederland-Dene-
marken. Vroeg in de ochtend
vloog ik naar Amsterdam, mijn
vader haalde me op van Schiphol.
De Oranjefanzone en Oranjemars
naar het stadion: we wilden elk
detail van deze unieke gebeurtenis
meemaken. Af en toe keken we el
kaar aan: wat gebeurt hier?!
Flashback
Bij het stadion beleefde ik één
grote flashback. Vrouwen met wie
ik had gespeeld en van wie ik
sommigen 15 jaar niet meer had
gezien, en hun ouders. Toen Mie-
dema de bevrijdende 4-2 maakte,
juichten we met de armen om el-
kaars schouders. Na het laatste
fluitsignaal keken we samen naar
de tienduizenden feestvierende
Oranjesupporters. Allemaal geko
men speciaal voor een vrouwen
voetbalwedstrijd. Weer ontroe
ring, weer tranen. De cirkel is
rond, zeiden we. Het mooiste
vond ik de kleine meisjes, die ge
kleed in een veel te groot Oranje
shirt van Martens of Miedema
stonden te juichen. Ik dacht aan
mezelf op die leeftijd. Een meisje
dat zo graag voetbalde, maar te
leurgesteld raakte toen bleek dat
een profcarrière er voor haar niet
in zat. Tijden veranderen.
Met de NOS maken we deze zo
mer een dagelijkse avondvullende
WK-talkshow. Twee presentato
ren, analytici en diverse gasten in
de studio. Het meisje dat 25 jaar
geleden profvoetbalster en jour
nalist wilde worden, had het vast
prachtig gevonden.
Annemarie Haverkamp praat met mensen over hun leven en het einde dat nadert.
Een bed in de kamer? Mis
prijzend kijkt Tjalling
Koopmans (77) door zijn
moderne appartement naar
het grote raam. De wanden
hangen vol kunst, voor de glazen pui
staan een houten eettafel en dito bu
reau. ,,Zo'n bed in de kamer", zegt hij,
,,dat is nog maar twee stappen ver
wijderd van de dood."
Het ziekenhuisbed staat er nog niet
en de tandarts uit Deventer weet
evenmin of het er komt. De vraag
overviel hem deze week. Wilde hij
een bed aanvragen zodat de mensen
van de thuiszorg hem beter konden
wassen? ,,Zij vinden dat plezierig als
ze mij komen poedelen. Dat snap ik.
Maar ik dacht: hè gatverdamme." Hij
schudt zijn hoofd. De zuurstofslang
die via zijn hals naar zijn neus loopt,
beweegt mee.
De conditie van Koopmans gaat
deze dagen met sprongen achteruit.
Eerst kon hij nog staand douchen,
toen staand met zuurstof, toen zit
tend met zuurstof, en nu dus hele
maal niet meer. Drie dagen geleden
reed hij nog zelf auto (draagbare
zuurstof mee), gisteren zat hij op de
bijrijdersstoel. De tandarts heeft idi-
opatische longfibrose, een progres
sieve ziekte waarbij de longinhoud
uiteindelijk zo drastisch afneemt dat
de patiënt stikt. ,,Zover komt het niet
hoor", nuanceert hij het horrorscena
rio. ,,Ik bepaal zelf wanneer het ge
noeg is. Dan bel ik de huisarts en
wordt de euthanasie in gang gezet."
En dan te bedenken dat hij tot vorig
jaar nog werkte. De lange tandarts
had twintig jaar een eigen praktijk in
Gorssel, een lommerrijk dorp tussen
Zutphen en Deventer. In 1998 ver
kocht hij de tent om verder te gaan
als waarnemer. Elk jaar maakte hij
een werktrip van een maand naar In
dia of Guatemala om via de Rotary
Doctors onbezoldigd tanden te trek
ken en gaten te vullen. Hij bleef wer
ken omdat hij er simpelweg niet mee
wilde stoppen. Tot hij een relatie
kreeg met Ingrid. Hij kende haar al
zijn halve leven van de roeivereni
ging waar hij bijna vijftig jaar lid van
was. Ze vielen voor elkaar en wilden
samen op reis.
,,In Costa Rica merkte ik dat ik toch
wel erg moe was als we een heuvel op
moesten wandelen", vertelt hij.
,,Maar ik dacht: ach, ik ben al wat ou
der." Een volgende vakantie met zijn
nieuwe vriendin ging naar Oosten
rijk. Daar drong tot hem door dat er
iets niet in de haak was. Boven aan
een hellinkje was hij zo uitgeput dat
hij vreesde flauw te vallen.
Nu is hij dus bijna dood. Op de
bank kijkt hij naar zijn handen. Met
zijn sterke vingers - ze zijn verma
gerd - behandelde hij Jan en alleman.
Het leuke van het dorp waar hij de
eerste helft van zijn loopbaan prak
tijk hield, vond hij de enorme diver
siteit aan bewoners. ,,Ik had arme
sloebers, hardwerkende boeren,
zwoegende middenstanders en
goudverdienende ceo's. En als je nou
dat hele palet in je stoel krijgt, dan
kun je voor iedereen doen wat-ie no
dig heeft."
Hij volgde de ene nascholing na de
andere. Wilde altijd vooroplopen bij
tandheelkundige ontwikkelingen.
,,En die gingen gigahard in de jaren
70 en 80. Een kroon maken is niet zo
moeilijk, een enkele brug maken is al
wat ingewikkelder, maar bij een brug
die bestaat uit acht of tien delen pra
ten we echt over andere tandheel
kunde." Hij schaafde zijn kennis bij
in Duitsland en de Verenigde Staten.
In Eindhoven volgde hij cursussen
psychologie, waardoor hij meer oog
kreeg voor de mens achter de patiënt.
Dat leidde tot de 'leuterkruk' in zijn
spreekkamer. ,,Daar ging ik zitten als
iemand binnenkwam. Vroeg ik eerst
eens hoe het ermee ging, hoe het was
op het werk. Mensen vinden het fijn
als er aandacht voor ze is, dan voelen
ze zich gezien en gehoord. Beter dan
'goeiemorgen, mond open, dag!' Pas
daarna pakte ik mijn werkkruk."
In Gorssel scheidde hij van zijn eer
ste vrouw, en veel later van zijn
tweede. Drie volwassen kinderen uit
het eerste huwelijk willen hem niet
meer zien - het verdriet om het ver
broken contact neemt hij mee zijn
graf in. Tjalling Koopmans verheugt
zich op een lunch met zijn Groningse
jaargenoten op 1 juni. Die datum wil
hij halen. En daarna?
Stilte. Hij verbijt zijn tranen. ,,Dan
is het aan mij. Het moeilijkst is het
afscheid nemen. Uitstellen heeft
geen zin, want ik ga 100 procent ze
ker dood aan deze ziekte. Weet jeje
móét..."
Hij zuigt zijn wangen vol lucht en
blaast puffend uit. Maar eerst is er
nog de kwestie 'bed in de kamer'. De
tandarts is zo bang, denkt hij hardop,
dat hij er niet meer uitkomt als hij er
eenmaal in gaat liggen. Als je zelfs om
te douchen je niet meer hoeft te ver
plaatsen, waarom dan nog opstaan?
Het bed in de kamer kwam er niet. Kort
na het interview overleed Tjalling Koop
mans in zijn slaap.
GO ZATERDAG 1 JUNI 2019
""O
Hard gras nr. 126 (juni 2019) is
nu verkrijgbaar; prijs 9,95 euro.
FOTO PAUL VAN AGTEN
Tjalling Koop
mans, voorma
lig tandarts
Wilt u ook
het verhaal
vertellen over
uw levenseinde
dat nabij is?
Annemarie@
persgroep.nl
