II
Zendingsvereniging Rhodé wil dorp Oosterland verbinden
SCHOUWEN-DUIVELAND 19
WEEKEND VAN DE BEGRAAFPLAATS
Op de algemene
begraafplaats in
Zierikzee liggen de
verhalen voor het
oprapen. Die
werden vrijdag en
zaterdag verteld
tijdens het eerste
Weekend van de
Begraafplaats.
Van de pak 'm beet 4400 begraaf
plaatsen in Nederland bezocht fu
nerair deskundige Leon Bok uit
Amsterdam er 4200. Loop met
hem over de algemene begraaf
plaats in Zierikzee en er gaat een
wereld voor je open. Daar stikt het
van de dwarsliggers, hoofdeinden
en graftrommels. Schouwen-Dui-
veland deed voor het eerst aan het
landelijke Weekend van de Be
graafplaats mee.
Van BN'ers moet de Zierikzeese
begraafplaats het, in tegenstelling
tot bijvoorbeeld het Amsterdamse
Zorgvlied, niet hebben. Van fune
rair erfgoed wel. Onder majestu
euze bomen (,,Een groot aantal is
waarschijnlijk nog uit 1830'') ver
tellen zerken en inscripties verha
len. Vaak persoonlijk, maar ook
over begraaftrends en eigenaardig
heden. Het is er allemaal te zien.
Dwarsliggers
Zo liggen er op de begraafplaats
aan de Stapelshofweg heel veel
'hoofdeinden': langwerpige stenen
met daarop het grafnummer en de
naam van de familie die er ligt be
graven. ,,Die zie je vooral hier op
Schouwen-Duiveland. En nog
eens hier en daar op de omrin
gende eilanden", vertelt Bok. Op
het oudste deel ligt een flinke ver-
zameling 'dwarsliggers'. Dat zijn
zerken waar de namen van de do
den overdwars zijn ingebeiteld.
Een gewoonte die is meegenomen
uit de kerk, waar van oorsprong
begraven werd. Maar ook, heel
praktisch: namen konden zo zon
der afbrekingen op de stenen wor
den gezet. Paden vind je er niet op
die oudste plek. Het was helemaal
niet gebruikelijk om een bloeme
tje bij de overledenen te brengen.
,,Zelfs bij de uitvaart waren
meestal maar een paar mensen
aanwezig. De echte uitvaart vond
plaats vanuit huis of de kerk."
Het was vroeger
helemaal niet
gebruikelijk om
bloemen te leggen
De Zierikzeese begraafplaats
kwam er niet zonder slag of stoot,
zet stadshistoricus Huib Uil de ge
schiedenis op een rij. Al in 1812
werden de eerste stekken gesto-
ken, maar het zou nog tot 2 januari
1829 duren voor de nieuwe doden
akker in gebruik werd genomen.
Het lijk van kleermaker Jan Wes-
sels, beter bekend als Jan Snuif,
was de eerste die er ter aarde werd
besteld.
Nu 190 jaar later is de algemene
begraafplaats in Zierikzee meer
dan een plek om doden te begra
ven. De gemeente Schouwen-Dui-
veland heeft Bok gevraagd in beeld
te brengen wat er nu precies aan
funerair erfgoed is te vinden. De
gemeente voert een actief rui-
mingsbeleid. ,,Maar dan moet je
wel met zorg naar je monumenten
kijken", legt Sabine Nouwens van
de gemeente uit. Behouden bete
kent onderhouden, al kun je ook
kiezen voor gecontroleerd verval
(behouden zonder er geld in te
steken). Met verschillende Schou-
wen-Duivelandse (erfgoed)par-
tijen wil de gemeente met de be
vindingen van Bok om tafel om tot
een plan van aanpak te komen.
Op de 21 begraafplaatsen die het
eiland telt, mag je trots zijn, vindt
Nouwens. ,,Op 34.000 inwoners is
dat een bizar aantal. En de begraaf
plaatsen liggen er prachtig bij."
Die zijn zondag vaste prik voor
vrouwen in de kerk van de Gerefor
meerde Gemeente. Niet dat de
marktbezoekers uitsluitend van de
eigen kerk afkomstig zijn. De jaar
lijkse verkoping wil juist verbin
den. Zowel binnen de eigen ge-
meente als ook in het dorp, zegt
voorzitter Irma van Driel van Zen
dingsvereniging Rhodé. De verko
pers zijn wel 'identiteitsgebonden'.
,,Ze hoeven geen lid van de Gere
formeerde Gemeente te zijn, maar
De markt draait
organisatorisch als
een tierelier dankzij
een goed draaiboek
we staan wel voor een bepaald
principe. We leven zoals God het
van ons vraagt en daar horen be
paalde huisregels bij." Voorafgaand
aan en na afloop van de verkoopdag
komen verkopers en vrijwilligers
samen om te bidden en te danken
en leest een ouderling uit de bijbel
voor.
Boeketten
Daartussen is het genieten gebla
zen op de veelzijdige markt in en
om gebouw De Ark. Ter plekke
worden boeketten samengesteld en
er is allerlei lekkers. Kleding, siera
den, fotokaarten: je kunt er zo'n
beetje voor alles terecht. Standhou
ders dragen 20 procent van de om
zet af aan zendingsorganisatie
ZGG. En dan zijn er nog de rom-
melkramen. Doorgaans levert de
verkoop rond de 2500 euro op, ver
tellen Van Driel en haar moeder
Jannie Verheij. De markt draait or
ganisatorisch als een tierelier. Met
een volledig draaiboek is het op de
dag zelf vooral genieten.
maandag 27 mei 2019
Over graftrommels en dwarsliggers
Esme Soesman
Zierikzee
Leon Bok leidt de bezoekers langs opmerkelijke plekken op de begraafplaats in Zierikzee. foto marieke mandemaker
-Leon Bok, funerair deskundige
Cowboyhoeden zijn het op dit
moment helemaal. Vooral onder
jonge meiden is de rieten variant
populair weet Willianne Reijer-
sen van Het Flakkeese Hoeden-
huis. Op de markt die Zendings
vereniging Rhodé van de Gere
formeerde Gemeente Ooster
land deze zaterdag houdt,
nemen veel mensen een kijkje
bij haar verzameling hoeden.
Esme Soesman
Oosterland
Diverse kramen stonden op de markt. foto marieke mandemaker
