Theresa May
geeft het
eindelijk op
Wie volgt haar op?
4
Ze stond voor de grootste uitdaging
in decennia Britse politiek. En die bleek
voor haar te hoog gegrepen. Hoe de
brexit Theresa May fataal werd.
AFTREDEN BRITSE PREMIER
Tijdens May's regeerperiode is er
talloze malen gespeculeerd over
haar opstappen. Na bijna drie jaar
is het zo ver: ze bezwijkt voor de
druk vanuit de eigen partij en
stopt ermee. Een beslissing die
haar zichtbaar zwaar viel: ,,Bin-
nenkort zal ik de baan opgeven
die de grootste eer van mijn leven
is geweest'', zei ze, terwijl haar
stem brak en de tranen kwamen.
,,Ik was de tweede vrouwelijke
premier, maar zeker niet de laat
ste. Ik doe dit zonder kwade ge
voelens, maar met enorme en blij
vende dankbaarheid voor de kans
om het land te dienen waar ik zo
van houd.''
Binnenkort zal ik
de baan opgeven
die de grootste
eer van mijn leven
is geweest
Voor de deur van Downing Street
10 keek ze terug op haar drie mis
lukte pogingen haar brexitdeal die
ze met Brussel sloot door het
Britse Lagerhuis te krijgen. ,,Ik ge
loof dat het goed was om door te
zetten, zelfs toen de kans op suc
ces klein leek. Maar ik geloof nu
dat het in het landsbelang is dat
een nieuwe premier dat gaat
doen."
Laatste poging
Eerder deze week leek ze nog
vastberaden door te gaan, en kon
digde ze een reeks vernieuwde
brexitplannen aan in een laatste
poging haar impopulaire deal
door het parlement te duwen. Het
werd een complete mislukking:
de oppositie was niet onder de in-
druk van de handreikingen, maar
nog veel pijnlijker was dat May
openlijk werd afgebrand door par
tijgenoten die haar tot dan toe
steunden. Steeds meer kwam ze
onder vuur te liggen in eigen
kring, steeds luider werd geroe
pen om haar aftreden. Ook de
Britse kiezer had genoeg van May.
De Europese verkiezingen lijken
op een gigantische nederlaag uit
te lopen voor de conservatieve
partij, nadat begin deze maand al
1300 gemeenteraadszetels werden
verloren bij de lokale verkiezin
gen.
Regisseren
Omdat May na een gewonnen
vertrouwensstemming in decem
ber niet kon worden afgezet door
haar eigen partij, moest ze onder
druk worden gezet om zelf op te
stappen. Dat was de taak van Gra
ham Brady, de voorzitter van de
invloedrijke 1922-commissie van
conservatieve politici. Gisteren
maakte hij haar duidelijk dat het
genoeg is geweest, dat de partij
niet langer achter haar stond en
dat het zo niet langer kon. Ze luis
terde en probeert nu haar eigen
aftreden zo goed mogelijk te re
gisseren.
Ze gaat pas weg na het staatsbe
zoek van Donald Trump en de
D-day-herdenking, die gepland
zijn voor begin juni. Op 7 juni zal
ze aftreden als partijleider, en
barst de strijd om het leiderschap
los. In de tussentijd blijft premier
May wel aan als premier tot er een
opvolger is gekozen door de Con
servatieven. Er zingen nu al zo'n
vijftien namen rond van geïnte
resseerden, van wie een aantal
- onder wie Boris Johnson - al
openlijk heeft gezegd interesse te
hebben in het hoogste ambt. De
conservatieve fractie selecteert
twee kandidaten, die vervolgens
worden voorgelegd aan de 124.000
leden van de Conservatieven: zij
hebben het laatste woord. De ver
wachting is dat die finale stem
ming ergens in juli plaatsvindt.
Dan is duidelijk wie de nieuwe
partijleider, en dus de nieuwe
premier van het Verenigd Ko
ninkrijk wordt.
En dan kan May eindelijk de
deur van Downing Street defini
tief achter zich dichttrekken.
Drie jaar lang
schaakte ze op
meerdere borden
met een ver
scheurde conser
vatieve partij,
een verscheurd
parlement en
een verscheurd land. Met Brussel
verliepen de brexitonderhandelin-
gen nooit soepel, meestal trok ze
aan het kortste eind. Hoewel haar
einde ontelbare keren werd aange
kondigd, weigerde May tot nu toe
te vertrekken. Ze overleefde elke
regeringscrisis, en afgelopen de
cember zelfs een vertrouwens-
stemming binnen haar eigen par
tij.
Genoeg geweest
Maar nu is het dan toch genoeg ge
weest. Volledig uit eigen beweging
is het niet: haar partijgenoten zet
ten haar onder druk om te vertrek
ken. Een roemloos einde van haar
premierschap, maar wel typerend.
Ondanks alle tegenwerking en kri
tiek ging ze lange tijd door: ze had
een opdracht, ze was vastbesloten
haar taak te volbrengen. Haar ach
tergrond als domineesdochter
speelt daarin een grote rol, zeggen
intimi.
Opgeven was niets voor haar.
Plichtsbesef, verantwoordelijk
heidsgevoel en gemeenschapszin
werden thuis gepredikt. Maar
vooral de laatste maanden was de
worsteling duidelijk. De vraag rees
of ze nou vastberaden was, of ge
woon koppig en niet in staat de
realiteit onder ogen te zien.
Ongewoon
De verwachtingen waren groot,
drie jaar geleden. Het land snakte
naar een sterke leider en May had
een goed profiel. Ze had een lang
durige en succesvolle periode als
minister van Binnenlandse Zaken
achter de rug, het departement dat
ook wel eens 'de begraafplaats'
wordt genoemd. Bewindslieden
vallen er bij bosjes, maar niet May.
Ze kon zich keihard opstellen en
maakte waar wat ze beloofde: de
vergelijkingen met de legendari
sche voorganger Margareth That
cher waren niet van de lucht. De
Britse pers sprak van een nieuwe
Iron Lady. Ze was betrouwbaar,
goed geïnformeerd en competent,
allemaal eigenschappen die goed
van pas zouden komen nu ze pre
mier werd. Want Theresa May
stond voor een enorme uitdaging:
het Verenigd Koninkrijk op een
ordelijke manier uit de EU lood
sen.
Maar haar gebrek aan politiek
gevoel en communicatieve vaar
digheden braken haar op. Ze kreeg
haar diep verdeelde partij niet op
één lijn en maakte grote politieke
fouten. En misschien geloofde ze
wel niet genoeg in haar grote pro
ject: de brexit. De dreiging kwam
34 maanden lang van alle kanten.
Ze probeerde haar eigen regering,
haar partij, het parlement en Brus
sel tevreden te houden. Maar
doordat ze constant compromis
sen moest sluiten, draaide het er
uiteindelijk op uit dat helemaal
niemand gelukkig met haar was.
De vastberadenheid die eerst zo
werd geprezen, bleek ook haar
achilleshiel. Halsstarrig hield ze
vast aan haar plan. Ruimte voor
een koersverandering was er niet:
May bleek zeldzaam inflexibel. De
frustratie in haar kabinet groeide
met de dag: ministers hadden het
idee dat ze tegen een muur praat
ten als ze overlegden. May had
maar een klein groepje vertrouwe
lingen om zich heen. Haar regeer-
stijl werkte niet: ze betrok te wei
nig mensen in de besluitvorming,
waardoor ze haar kabinet en de
rest van haar partij van zich ver
vreemdde.
Niet bereikt
Haar grote doel, de brexit leveren
op 29 maart 2019, heeft ze niet be
reikt. Dat is onder meer te wijten
aan een aantal politieke misstap
pen en misrekeningen van May.
Zo is ze veel te vroeg en zonder
duidelijk plan de vertrekprocedure
gestart. Toen ze op 29 maart 2017
de opzegbrief naar Brussel schreef,
Je zou zeggen: niemand wil de baan van
Theresa May. Want: ruzie, slapeloze nachten
en een hoop gedonder in eigen land en in Eu
ropa zijn gegarandeerd voor de volgende pre
mier van Groot-Brittannië. Toch zijn er genoeg
kandidaten. De belangrijkste kanshebbers:
zaterdag 25 mei 2019
GO
Theresa May maakte gisteren
in een emotionele speech be
kend dat ze aftreedt. Op 7 juni
stopt ze als partijleider van de
Conservatieven, wel blijft ze
aan als premier tot de partij
een opvolger heeft gekozen.
Suse van Kleef
Londen
-Theresa May
Van brexit
naar exit
Suse van Kleef
Boris Johnson Liz Truss Matt Hancock Andrea Leadsom Jeremy Hunt Amber Rudd
spektakelpoliticus econoom heeft eigen app ex-bankier minister BuZa pro-EU
