'Stel je partner is
niet ziek; dan deel
je hetzelfde bed,
maar leef je in een
andere wereld'
we alleen gebruik van het goede paspoort,
maar vroeg of laat zal iedereen het andere
paspoort moeten gebruiken.'
,,Sontags beeld van een 'rijk der zieken'
bracht me op het idee een Alice in Wonder-
land-achtige wereld te scheppen waarin
Clay obstakels tegenkomt waarmee hij ook
in zijn dagelijks leven als QVS-patiënt
wordt geconfronteerd, maar dan op een
groteske manier. Hij ervaart zijn lichaam
bijvoorbeeld als een last en in het rijk der
zieken moet hij noodgedwongen een li
chaam uit een loods uitzoeken en op zijn
rug dragen. In een tweede verhaallijn blikt
Clay terug in zijn leven als chronisch pa
tiënt. Dat zijn meer rauw-realistische scè
nes waarin hij met dingen worstelt waar
veel chronische patiënten mee worstelen.''
elke patiënt is dat anders, bij mij levert het
chronisch pijn op. Ik heb nu dertien jaar
klachten en doorliep verschillende revali-
datietrajecten. Daardoor kwam ik in con
tact met chronische patiënten met andere
diagnoses, maar overlappende symptomen.
Ik luisterde naar hun verhalen en hoorde
steeds dezelfde dingen terugkomen. Hoe
kan ik daar een verhaal over maken, vroeg
ik me af.''
,,In 1978 schreef Sontag over de manier
waarop men in die tijd over ziek zijn
schreef en praatte, en hoe dat ook ons den
ken over ziek zijn beïnvloedde. Ze pleit té
gen het gebruik van metaforen wanneer het
op ziek zijn aankomt. Zo praatte men in de
jaren 70 vaak over kanker in termen van in
vasie en strijd - daar hadden patiënten vaak
geen baat bij, schrijft Sontag terecht. De iro
nie wil dat ze haar essay nou juist begint
met een metafoor, en dat dat ook nog eens
haar meest aangehaalde citaat werd. Ze stelt
ziek zijn voor als een vorm van emigreren
naar een ander rijk: 'Iedereen wordt gebo
ren als burger van twee rijken, burger van
het rijk der zieken en burger van het rijk
der gezonden. In het beste geval maken
Het boek belicht verschillende kanten
van chronisch ziek zijn. Eén aspect is
dat Clays aandoening een wissel trekt
op zijn relatie: hij weet niet meer hoe hij
zich tot zijn vriendin moet verhouden.
,,Ziek zijn verandert de manier waarop je je
verhoudt tot je lichaam, je geliefde en de
buitenwereld. Het boek draait onder andere
om de vraag hoe je als inwoner van het rijk
der zieken in verbinding blijft staan met de
inwoners van het rijk der gezonden. Stel je
partner is niet ziek; dan deel je hetzelfde
bed, maar leef je tegelijk in een andere we
reld. De zieke partner is bezig met zijn li
chaam en de angst die nu eenmaal bij pijn
komt kijken, hij of zij zit met stress over de
toekomst, zijn werk, of het UWV. Clay is
bang dat hij geen volwaardige partner meer
kan zijn voor zijn vriendin en voelt zich
Het rijk der zieken omchrijft u als een
donker wonderland. Waarom koos u
voor dat beeld?
U werd bij het schrijven geïnspireerd
door het essay Ziekte als metafoor van
de Amerikaanse schrijfster en filosoof
Susan Sontag.
ZATERDAG 25 MEI 2019 31
