II
II
ZEELAND 17
VETERANEN ONWETENDHEID
Met zijn deelname aan 'Beau en de
veteranen', een nieuw tv-programma van
Beau van Erven Dorens (vanaf 28 mei op
RTL 4), hoopt Mark Koks,
oorlogsveteraan uit Baarle-Nassau, het
taboe van PTSS te doorbreken.
Mark Koks (34) windt
er geen doekjes om.
,,Ik heb PTSS opge
lopen door mijn
uitzending naar Af
ghanistan in 2007."
In Beau en de veteranen maken
Mark en zes andere veteranen met
een Post Traumatische Stress
Stoornis een coachingsreis in
Noorwegen. Daarin vertellen ze
aan Beau van Erven Dorens hoe
het was om op missie in Libanon
of Afghanistan te zijn. En om ge
traumatiseerd en wel weer de
draad op te pikken in Nederland.
Mark ziet zijn publieke optreden
als een nieuwe missie. Net als veel
andere beschadigde veteranen
vecht hij voor meer erkenning. ,,Ik
wil taboes doorbreken. Tijdens de
opleiding, de missie en achteraf
wordt er bij Defensie niet over
PTSS gesproken. De militairen zelf
houden een masker voor."
Hij was destijds 22, had zeven
maanden eerder zijn rode baret
van de luchtmobiele brigade ge
haald. ,,Op 10 april 2007 arriveerde
ik in Afghanistan. Ben je dan al
echt militair? In mijn ogen nog
niet. Maar ik stond er wel en
maakte meteen de heftigste uit
zending ooit mee van de Neder
landse krijgsmacht. We praten dan
over de slag om Chora. We zijn
daar flink tekeer gegaan tegen de
Taliban."
,,Een uitzending als deze was de
reden waarom ik militair wilde
worden. Ik was jong en onbevan
gen, leefde in een roes. Ik ben niet
echt bang geweest. Alleen in het
begin, toen de eerste mortier naast
me viel, dacht ik wel even 'hier
kom ik niet levend vandaan'. In to
taal ben ik drie keer door het oog
van de naald gekropen. Het mag
een wonder heten dat ik heelhuids
thuis gekomen ben."
,,Toen wij daar waren, zag je dat
de door de taliban onderdrukte,
lokale bevolking weer naar buiten
durfde te gaan, dat er wat leven in
de brouwerij kwam. Dat gaf mij
zoveel voldoening. Want wat ze
daar met die mensen doen, is heel
erg. Ik heb echt de meest heftige
dingen gezien die je kunt beden
ken."
Terug in Nederland meldde
Koks zich bij de commando's.
Twee jaar later begonnen de pro
blemen. Hij miste de waardering
voor zijn werk in Afghanistan, de
bezuinigingen bij Defensie hakten
erin en er gebeurde iets in zijn
privé-omgeving. ,,Mijn ouders
werden getroffen door zwaar on
recht. Toen ging het bij mij mis."
,,Ik kwam ziek thuis te zitten.
De opgekropte stress sloeg zo op
mijn lichaam dat ik een dubbele
nekhernia opliep. Ik was iemand
die altijd fysiek bezig was, heb op
hoog amateurniveau gevoetbald,
Geef mij de
waardering en de
tegemoetkomingen
die daarvoor staan
nu kon ik niks meer. Mijn wereld
stortte in."
,,Ik kwam mijn bed niet meer
uit, zoveel pijn had ik. En geloof
me, ik had een hoge pijngrens. Ik
werd doorverwezen naar het zie
kenhuis. Daar werd ik van het
kastje naar de muur gestuurd. Zo
kreeg ik nog meer stress in mijn
lijf. Via een maat van mij belandde
ik bij een Belgische sportarts. Hij
verwees me door naar een goede
sportmasseur en manueel thera
peut. Binnen een paar maanden
merkte ik al dat het beter ging. En
zonder medicijnen, want daar ge
loof ik niet in."
Louterend
De revalidatie werkte louterend en
inspirerend. ,,Ik vond dat hele tra
ject zo boeiend, dat ik een oplei
ding ben gaan volgen voor sport-
therapeut en wil me nog verder
verdiepen in diverse behandelme
thodes."
Daarnaast vond de sportman
een nieuwe passie. Iron Man, de
triatlon. ,,Sport is altijd al mijn
ding geweest en ik ben verliefd ge
worden op triatlon. De slogan van
Ik heb echt de
meest heftige
dingen gezien die
je kunt bedenken
Iron Man is Anything is possible.
Dat sluit perfect aan bij mij."
Dat klinkt positief. ,,Toch ben ik
nog niet uit het dal, hoor. Ik heb
veel nachtmerries gehad, maar
mijn somberheid heeft vooral te
maken met eenzaamheid. Toen ik
ziek thuis kwam te zitten, heb ik
mijn vrienden leren kennen. Nie
mand kwam langs. Omdat ze niet
weten hoe ze ermee om moeten
gaan. Niet weten wat het is om ve
teraan te zijn."
Het programma Beau en de vete
ranen gaat deels over die onwe
tendheid. ,,Als ik aan mensen op
straat vraag of ze een veteraan
kennen, denken ze aan de Tweede
Wereldoorlog, aan oude mannen.
Niet aan mij. Ik ben pas 34, maar
net zo goed al een aantal jaren ve
teraan!"
,,Als je ziek bent, lig je in bed. Zo
ziet een ander dat je ziek bent.
Maar een getraumatiseerde vete
raan zet een masker op. Doet net
of het keigoed met hem gaat, ter
wijl het van binnen borrelt."
Marks deelname aan het tv-pro-
gramma maakt deel uit van zijn
nieuwe missie. ,,Ik wil mijn ver
haal vertellen, ga ook lezingen ge
ven. Het is een boodschap aan de
maatschappij en vooral aan Defen
sie. Waarom zou een militair niet
zijn emoties mogen tonen? Wees
transparant! Ik accepteer dat ik
PTSS heb. Maar ik ben via een ad
vocaat nu nog altijd in gesprek met
Defensie over de financiële afwik
keling, wat een hoop stress geeft.
Geef mij de waardering en de te-
gemoetkomingen die daarvoor
staan, dan kan ik verder met mijn
leven! Steun me daarin. Dan wil ik
dolgraag wat teruggeven. Zet mijn
ervaring en die van anderen in bij
de opleiding, zodat die jonge gas
ten al vóór hun uitzending onze
verhalen horen."
,,Ik heb destijds nooit een tele
foontje achteraf gehad van mijn
kapitein, met de vraag hoe het met
me ging. Ik kreeg mijn veteranen-
speldje in een gekreukelde envelop
door mijn brievenbus geschoven.
Met een brief erbij: je hebt je land
gediend, dankjewel. Eronder stond
een gekopieerde handtekening.
Dat speldje ligt bij mij boven in
een la, nog steeds in die gekreu
kelde envelop. Daar moeten we
toch anders mee omgaan in de
toekomst. Laat mij maar de ambas
sadeur zijn. Ik wil de taboes door
breken."
KAMPALA
zaterdag 18 mei 2019
De nieuwe missie van oorlogsveteraan
Mark: taboe doorbreken
Mark Koks en Beau van Erven Dorens op Mallorca.
Jacques Hendriks
Baarle-Nassau
- Mark Koks
- Mark Koks
Mark Koks tijdens zijn missie in Afghanistan. fotos privécollectie
