Dit kunnen we in ons werk leren van dieren
Iedere werkvloer is een dierentuin, elk bedrijf één grote apenrots.
En dat is niet alleen geinige beeldspraak: bioloog Constanze Mager
ziet verrassende overeenkomsten én oplossingen in het dierenrijk
voor de werkende mens.
10
Constanze Mager (42) bere
kende tijdens haar studie
biologie met mede
studenten hoeveel een
eland op een dag zou
moeten eten aan waterplanten en
aan landplanten, gezien zijn ver
bruik, maaginhoud en andere facto
ren. Ze kwamen uit op een bepaalde
optimale verdeling tussen de twee
plantensoorten.
Wat bleek? Precies dat neemt een
eland in het echt tot zich op een dag.
,,Dat doet hij 'natuurlijk', zonder al
die berekeningen.''
Wat ze ermee wil zeggen: wij men
sen denken de allerslimste te zijn.
We kunnen rationeel beslissingen
maken en verbanden leggen. Maar
zo'n eland komt zonder al die over
wegingen tot dezelfde conclusie.
,,Weten we het echt altijd beter dan
die miljoenen diersoorten op aarde?''
Als student biologie in Wenen
raakte Constanze Mager geïntrigeerd
DE IDEALE BAAS
door dierlijk gedrag. Ze kon na haar
opleiding met een tijdelijke aanstel
ling aan de slag bij Apenheul, liet
familie en vriendje achter en vertrok
met een rugzak naar Nederland.
Haar contract kreeg steeds vastere
vormen, ze vond een Nederlandse
liefde en na elf jaar verruilde ze
Apenheul voor Koninklijke Burgers'
Zoo in Arnhem om iets anders te
bestuderen dan enkel apen. Ze is
er inmiddels hoofd educatie en
brengt volgende week haar boek
Stoor nooit een vlooiende aap uit.
Daarin schrijft ze zoals ze praat:
enthousiast en met uitroeptekens.
,,Ik hoop dat ik mensen de ogen kan
openen: onze oplossing is niet de
enige. Voor hetzelfde probleem
bestaan talloze invullingen in het
dierenrijk.''
Frans de Waal
Ze 'borduurt voort' op het beroemde
werk van bioloog Frans de Waal:
Chimpanseepolitiek. De Waal be
schreef begin jaren 80 een langdurige
machtsstrijd tussen drie chimpan
seemannen in Burgers' Zoo: Luit,
Yeroen en Nikki. Zijn vergelijkingen
tussen het gedrag van apen en men
sen hebben hem wereldberoemd ge
maakt. ,,Hij heeft wetenschappelijke
kennis zo vertaald dat iedereen ervan
kan genieten, dat is prachtig.''
Uit talloze, nog niet erg bekende
onderzoeken laat Mager in haar boek
zien hoe dieren bepalen wie de baas
is, of hoe je werk en privé combi
neert. Zij en wij moeten elke dag
weer handige keuzes maken om
succes te hebben. Met als groot
verschil dat bij dieren de afrekening
op succes hard is: een slecht 'beoor
delingsgesprek' leidt vaak tot versto
ting of zelfs de dood.
Dan valt een onvoldoende nog wel
mee, wil ze maar zeggen.
DE IDEALE GROEPSGROOTTE
ZATERDAG 11 MEI 2019 GO
Olifanten
kennen geen
glazen plafond
MARLEEN LUIJT
Vrijwel alle primatensoorten kennen rangordes in hun
groepsleven. Ook werknemers krijgen te maken met collega's
boven zich, of dat nu een afdelingshoofd is, de directeur, een
bestuurder, of gewoon een collega op gelijk niveau die meer
dan jij in de melk te brokkelen heeft. Mager beschrijft zeven
types apenleiders, want: ,,Het is handig om je eigen stijl te
kennen, én om te weten met wat voor baas je te maken hebt.''
Zelf is ze een gouden leeuwaapje, vertelt ze, de 'ik-doe-het-
zelf-wel-effe'-baas. Loslaten is een dingetje.
De berggorilla of 'zilverrug' lijkt van alle types de prettigste. Hij
(of zij) heeft een sterk charisma, en is de wijze, sterke doch
vriendelijke baas die de rust in de groep bewaart. Dit type is
ook een conflictoplosser, die fungeert als sociale lijm binnen
de groep. Binnen het bedrijf doet iedereen extra hard zijn best,
gewoon voor een complimentje van de baas. Zijn (of haar)
ideeën worden welwillend opgepakt.
Wie een zilverrug ambieert te zijn,
treedt in elk geval consequent op
en voert rituelen in die het
groepsgevoel versterken.
Maar pas op: voor
vernieuwingen wil deze
leidinggevende zich
weleens afsluiten.
Stoor nooit een vlooiende aap ver
schijnt 14 mei, prijs 21 euro.
Bedrijven die reorganiseren, afdelin
gen sluiten; je vraagt je af of
ze niet al die tijd
te veel mensen had
den voor het werk. En wie zegt dat de afge
slankte vorm niet té klein is? Is er eigenlijk een
optimaal aantal medewerkers in een bedrijf? In de
natuur in elk geval wel. Neem waadvogels zoals
kluten en scholeksters, die vaak in grote groepen
langs het strand of in weilanden te vinden zijn. Hoe
kleiner de groepsgrootte, hoe moeilijker het voor ze
is om tegelijkertijd voedsel te zoeken én uit te kijken
voor vijanden. Meer ogen zien meer.
De groep kan ook te groot worden, dan moet
iedereen voor zijn plaats vechten en er wordt veel
gekibbeld (lees: bureaucratie). Het mes van optimale
groepsgrootte snijdt voor waadvogels dus aan twee
kanten: zowel bij het eten zoeken, de 'inkomstenkant', als
bij het afweren van externe bedreigingen.
In het bedrijfsleven voelen niet alleen de medewerkers
aan dat hun organisatie te klein of te groot is, maar ook
concurrenten hebben dat vaak door. Net als in de dieren
wereld zal juist op deze bedrijven vaker geaasd worden.
