Een laag zelfoeeld
moet je steeds
troosten
Populair alternatief voor de
David Arjan
Het helpt als je
jezelf oké vindt,
met alles watje
bent en niet bent
Bij extreem verdriet, een burn-out of
verslavingsproblemen zijn we al snel
geneigd te rade te gaan bij een psycholoog.
Maar je kunt ook terecht bij een filosofisch
practicus. Wat houdt zo'n filosofisch consult
in en heeft het zin?
'Een krachtige
denkervaring leidt
vaak tot verrassende
inzichten'
8
apa, wat is zelf
beeld?' vraagt mijn
dochter en ze kijkt
me met haar don
kerbruine ogen
aan. Ze is zes, leert elke dag een
beetje beter lezen en ze is
zojuist bij me op schoot gekro
pen. Ik had niet in de gaten dat
ze meeleest met de woorden
op mijn computerscherm.
'Wat denk je zelf?' vraag ik
haar. Ik koop zo tijd om tot een
goed antwoord te komen,
maar ook om te kunnen scha
kelen. Ik denk na over een arti
kel dat ik wil schrijven en haar
vraag leidt me af. 'Misschien
een soort standbeeld van je
zelf, in je hoofd', zegt
ze en ik zie aan haar dat ze
twijfelt. Toch klopt het beter
dan ze denkt.
gelijk. 'Je zelfbeeld zegt hoe je
over jezelf denkt. Het plaatje
van jezelf, in je hoofd. Heb je
daar een mooi standbeeld
staan van jezelf, of eentje waar
je je voor schaamt?' Ik merk dat
ze nieuwsgierig is en meer wil,
dus geef ik haar een oefening.
'Omschrijf jezelf eens in vijf
woorden', vraag ik haar,
benieuwd of ze daarmee haar
eigen zelfbeeld aan me ont
hult.
Dat doet ze - en op hetzelfde
moment voel ik waarom het zo
belangrijk is dat we vaker over
ons zelfbeeld nadenken en
praten. Ze zegt: 'Ik kan heel
goed tekenen'. Op haar vingers
telt ze de vijf woorden na en ze
kijkt me trots aan. Precies vijf.
Het klopt, ze kan goed teke
nen. Ik weet ook dat ze dit niet
altijd blijft geloven. Als je aan
een klas vol 6-jarigen vraagt
wie er goed kan tekenen,
steken ze vrijwel allemaal hun
hand op. Vraag het aan 10-jari-
gen en het zijn er al minder.
Vraag het aan een klas volwas
senen en bijna niemand steekt
een hand op. Terwijl: iedereen
is beter gaan tekenen, maar we
geloven intussen het tegen-
overgestelde. Onze onhandige
overtuigingen hebben ergens
onderweg gewonnen.
Critici vragen weleens: moet
iedereen zichzelf dan gewel
dig vinden? Leidt dat niet naar
een wereld vol snel gekwetste
narcisten? Ik geloof het tegen
deel. Ik geloof dat juist ons
wankele zelfbeeld leidt tot
veel ellende. Niet alleen in je
eigen leven, door onzekerheid,
eenzaamheid of pijn, maar
juist ook in de wereld die we
delen. Want tot welk onhan
dig gedrag leidt het als je
steeds je lage zelfbeeld moet
troosten, verstoppen,
geruststellen, compenseren en
overschreeuwen? Er is nog
nooit een oorlog begonnen
door iemand die in vrede leeft
met zichzelf. Dus helpt het als
je jezelf oké vindt, met alles
wat je bent en wat je niet bent.
één klap gepiept? Meestal niet.
Toch kun je jezelf sneller gaan
waarderen dan je nu mis
schien denkt. Begin er eens
mee jezelf te betrappen op
elke lelijke gedachte die je
over jezelf hebt. Vraag je dan
af: hoe zeker weet ik dat deze
gedachte waar is?
Ik kijk naar mijn dochter en
probeer het gesprek nog een
stap verder te brengen, maar
ze is al weg, naar het grasveld
in de tuin, om een radslag te
doen. Want dat kan ze ook zo
goed, vindt ze zelf. Ik kan het
alleen maar met haar eens
zijn.
-Arjan Vergeer
ls filosofisch practici
focussen wij ons niet
zozeer op geluk of geeste
lijke gezondheid, maar op
wijsheid zoeken'', zeggen
Dick van Hennik en Ariane van Heij-
ningen van de Filosofische Praktijk
Berkelstraat in Rotterdam. ,,Dat wil
niet zeggen dat je er niet beter van
kunt worden: geluk is leven in over
eenstemming met waar je voor staat.
Als je weet waar je voor staat, kun je
ook eerder daarnaar leven.''
Een-op-een filosofische consulten
zijn vergelijkbaar met een sessie bij
een psychotherapeut. Ze bestaan al
sinds de jaren 80, maar zijn pas sinds
kort populair. „Filosoferen had lange
tijd een zweverig imago'', zegt Van
Hennik. ,,Terwijl niets confronteren-
der is dan een goede vraag.''
In zijn filosofische praktijk bege
leidt de oud-rector samen met twee
collega's zowel organisaties als parti
culieren in 'scherp denkwerk'. Je
kunt er terecht met zware levens
vragen en depressies, maar ook met
aardse problemen als stoppen met
roken en overgewicht. Aan diagnoses
stellen en behandelplannen opstellen
doen de filosofische practici niet. Het
draait hier vooral om vrijuit spreken
en elkaar bevragen.
,,Een krachtige denkervaring leidt
vaak tot verrassende inzichten en
besluiten'', zegt Van Heijningen. ,,Je
kunt bijvoorbeeld willen afvallen,
maar waarom wil je dat en wat bete
kent het voor jou? Als je het ant
woord weet, kun je met inzicht en
bezieling daarnaar handelen.''
Hoe filosofische hulp in de praktijk
uitpakt, ervaarde ze toen ze zich met
een burn-out meldde bij Harm van
der Gaag, een van de grondleggers
van de moderne filosofische praktijk.
,,Ik was depressief en werkte heel
veel, maar vond mezelf toch lui. In de
gesprekken met Harm zochten we
uit wat lui nou echt betekent voor
mij. Mijn definitie van lui bleek
'stoppen voordat je dood bent'. Ik
besefte dat dat niet gezond was, maar
ook dat de zelfdoding van mijn vader
een rol speelde in die extreme defini
tie. Ik kwam tot het inzicht dat ik an
ders wilde denken over mezelf en lui
zijn. Met de bedrijfspsycholoog ben
ik vervolgens aan de slag gegaan om
ook mijn handelen daaraan aan te
passen. Dat is me met de psychologi
sche begeleiding die ik daarvoor had
niet gelukt en met deze aanpak wel.''
Inmiddels werkt Van Heijningen
fulltime als organisatieadviseur en
filosofisch practicus. Van schoenma
kers tot directeuren, ze weten de weg
naar haar praktijk te vinden. ,,Relatief
veel bezoekers zijn bovengemiddeld
slim. Sommigen hebben eerder een
psycholoog bezocht, maar hebben
het gevoel dat die hulp geen recht
doet aan de complexiteit van hun
vragen. Het één sluit het ander na
tuurlijk ook niet uit.''
De psycholoog is bevoegd om een
diagnose te stellen en kijkt vaker naar
het veranderen van gedrag, terwijl de
filosofisch practicus dit niet als eind
doel heeft. De uitkomst kan soms wel
ander gedrag zijn.Van Heijningen:
,,Wat wij doen is de betekenis van
problemen en dilemma's doorgron
den, zonder te oordelen.''
Invloed
Veruit de meeste bezoekers worste
len met werkkwesties. Zoals Moni
que Muller, als zelfstandige onder
meer werkzaam als adviseur voor
opleidingsmanagers bij een ROC. Bij
David en Arjan (r.)
van geluksplatform
365 Dagen Succesvol
delen hun lessen
voor een leuker leven.
P
ZATERDAG 11 MEI 2019 GO
'Inderdaad.' Ik geef haar
Is zo'n positief zelfbeeld in
Reageren? zo@persgroep.nl
Op de
sofa bij de
filosoof
BINA AYAR
lfz
Aw
-ARIANE VAN HEIJNINGEN
Filosofisch practici
Ariane van Heijningen
en Dick van Hennik:
„Niets confronteren-
der dan een goede
vraag.'' foto bart jansen