4ÉllllK§
9
A
De problemen
als gevolg van
klimaatverandering
en overbevolking
moeten we
hier oplossen
V,.
Rees gelooft in de kracht van de we
tenschap. ,,Er is geen enkele reden
om de rem op wetenschappelijke
ontwikkelingen te zetten. Zij zullen
ook betere en andere bronnen voor
energie opleveren.'' Hij vestigt zijn
hoop op onder meer geothermie
(winning uit onderaardse warmte
bronnen), kernenergie 2.0 en kernfu
sie. ,,Maar aan nieuwe kennis kleven
gevaren. ,,We zullen als mensheid
moeten leren omgaan met de ethi
sche uitdagingen rond nieuwe tech
nologie. Met bijvoorbeeld genetische
manipulatie kunnen ziekten worden
uitgebannen, maar je kunt er ook de
mens zelf mee veranderen. Mijn
grootste zorg? De wereld is een glo
baal dorp met dorpsidioten. Zij kun
nen met een biologisch wapen, met
cyberaanvallen enorme schade aan
richten'', aldus de voormalige Master
van het Trinity College in Cam
bridge.
Als deze naam valt, bloeien er vele
herinneringen op. Martin Rees was
er in de jaren 60 student. De con
ciërge droeg toen net zo'n bolhoed
als nu. Traditie is er een groot goed.
Stephen Hawking
Rees leerde er Stephen Hawking ken
nen. Hij bouwde met Hawking, een
van de briljantste theoretische fysici
ooit, een warme band op. Zij deelden
de liefde voor de zwarte gaten in het
heelal. Vorig jaar overleed Hawking,
die in 1963 werd getroffen door ALS,
een ziekte die zenuwcellen aantast
en het lichaam verlamt. Rees zwaaide
hem in Westminster Abbey uit met
een indrukwekkende rede. ,,Hij was
22 jaar oud toen het noodlot toesloeg.
Met de dodelijke ziekte bedroeg zijn
levensverwachting nul. Hij zei zelf
dat alles wat hij nog zou meemaken,
een bonus zou zijn. Wat een zege
tocht is zijn leven geworden'', hield
Rees het gehoor voor. ,,Het is een
wonder dat hij zo lang is blijven le
ven. Ik mis hem zeer. Als mens en als
wetenschapper'', zegt hij nu.
Dat betekent niet dat Hawking en
Rees het altijd eens waren. Hawking
hechtte belang aan bemande ruimte
missies, Rees niet. ,,Dat beschrijf ik
ook in mijn boek. Bemande missies
moet je overlaten aan de particuliere
sector. Aan bedrijven als SpaceX van
Elon Musk. De ruimtevaartorganisa
ties NASA en ESA moeten daar niet
aan beginnen. Aan mensen in de
ruimte zitten enorm veel beperkin
gen. Bezoeken aan Mars en verder is
iets voor robots. Dat is veel goedko
per. Als er al mensen op Mars zullen
landen, zullen dat avontuurlijke gek
ken zijn'', aldus de astronoom.
Ruimteavonturiers
Toch zijn ruimteavonturiers belang
rijk. Zij zullen de eerste stap zijn naar
'een nieuwe soort'. Rees: ,,Als zij wil
len overleven, zullen ze voorop gaan
in onze reis naar een postmenselijk
tijdperk. De kunstmatig gestuurde
verbetering van de intelligentie zal
zich buiten de aarde het snelst ont-
wikkelen. Ooit reist er een elektro
nisch brein door de ruimte.''
Alle aandacht voor bemande mis
sies heeft volgens Rees een groot na
deel. Zij leiden de aandacht af van de
problemen op aarde. ,,De idee dat we
als mensheid kunnen verhuizen naar
Mars als het op aarde dreigt mis te
gaan, is een gevaarlijke gedachte.
Het is onrealistisch. We zullen Mars
nooit voor de mensheid comfortabe
ler kunnen maken dan bijvoorbeeld
onze eigen Noordpool. De mensheid
heeft maar één ruimteschip en dat
heet Aarde. Er is geen alternatief. We
moeten onderhoud plegen aan dit
ruimteschip. De problemen als ge
volg van klimaatverandering en over
bevolking moeten we Mer oplossen.
Voor gewone, risicoschuwe mensen
is er geen planeet B.''
Kloof
Om de aarde in leven te houden, doet
Rees een klemmend beroep op poli
tici, ethici en burgers. ,,Wij, weten
schappers, kunnen niet alleen red
ding brengen'', zegt de astronoom.
,,Mijn technisch optimisme en mijn
vreugde over de betrokkenheid van
jongeren wordt getemperd door poli
tiek pessimisme. De kloof tussen wat
er zou moeten gebeuren en wat er
daadwerkelijk gebeurt, is te groot.
Door politiek onvermogen. Politici
moeten verder kijken dan de eerst
volgende verkiezingen. Voor behoud
van een leefbare aarde is visie en lef
nodig'', zegt Rees die zelf tegen de
politiek aanschurkt. Hij zit in het Ho
gerhuis, the House of Lords. Sinds
2005. ,,Dat is mijn bijdrage aan een
relevante relatie van de wetenschap
met de samenleving.'' Sindsdien
draagt hij de titel Lord Rees Baron of
Ludlow. ,,Ik omschrijf mezelf als ver
tegenwoordiger van Old Labour,
maar ik opereer buiten de partijpoli
tiek. Met enig ongeduld. En begin
alsjeblieft niet over de brexit. Ik hoop
dat die onzin niet doorgaat. Ik voel
me Europeaan, wetenschap is inter
nationaal en je hebt een zo sterk mo
gelijk Europa nodig, inclusief het
Verenigd Koninkrijk."
Snel terug naar de wetenschap. Op
welke uitvinding of ontdekking heeft
de Lord de meeste hoop gevestigd?
,,Op succes in de zoektocht naar le
ven elders in het heelal'', zegt de ster
renkundige. „Eigenlijk weten we nog
bitter weinig van het heelal. ,,We
gaan er bijvoorbeeld van uit dat er
donkere materie, donkere energie
moet zijn, maar we hebben die niet
gevonden. Onze grote reis door het
heelal moet nog beginnen.''
woensdag 8 mei 2019
GO
Martin John Rees:
,,Als er al mensen op
Mars zullen landen,
zullen dat avontuur
lijke gekken zijn.''
FOTO HH EYEVINE
Stephen Hawking
was een goede vriend
van Martin John Rees.
FOTO AFP/ LEON NEAL
