12 ZEELAND
INTERVIEW BERT OUDENHOVEN
Prikkeldraad op
de omheining,
pindabrokken als
maaltijd.
Oosterhouter Bert
Oudenhoven
bracht een deel van
zijn jeugd door in
de Jappenkampen.
Van een klein
stukje vlees
aten we draadje
voor draadje
Al enige tijd is de
Oosterhouter in
Nederland hét aan
spreekpunt voor
wie informatie
zoekt over de oorlogsjaren in de
kampen in Noord-Sumatra.
Voor zijn verdiensten werd Ou
denhoven onlangs geridderd.
,,Nooit heb ik aan een onderschei
ding gedacht. Je dóet gewoon be
paalde dingen. Zo zit je in elkaar.
Nu besef ik hoeveel mensen daar
voor waardering hebben."
81 jaar is Oudenhoven, een vat
vol verhalen. Gepensioneerd ge
schiedenisleraar, maar altijd be
reid om zijn kennis te delen. Zoals
bij de Oosterhoutse zomerschool
of het 'donderdagavondclubje',
waar zestigers hun historische
kennis laten bijspijkeren. ,,Het
houdt mij van de straat. Oók ik
ben nieuwsgierig."
Zelf is Oudenhoven ooggetuige
van een stuk wereldgeschiedenis:
de bezetting van Nederlands-In-
dië door Japan en later de onaf
hankelijkheidsoorlog van de Indo
nesiërs tegen Nederland. In 1937
wordt hij geboren in Siantar. Ou
denhoven is 4 jaar als hij met zijn
moeder, broers en zussen gevan
gen genomen wordt. ,,Ik heb toen
gezien wat voor een geweldige
moeder ik had. Een buitengewoon
krachtige vrouw die het leven in
meerdere kampen voor vijf kinde
ren redelijk draaglijk heeft ge
maakt. We hebben nergens iets
aan overgehouden."
Oudenhoven ervaart de kampen
niet als bijzonder. ,,We leefden er
'gewoon'. Later las ik wel over de
ruzies die er zijn geweest. Vrou
wen hingen rode, witte en blauwe
was naast elkaar als stil protest."
Zijn scherpste herinneringen
heeft Oudenhoven aan het laatste
kamp. ,,De omstandigheden wa
ren daar het slechtst. Voorname
lijk door het eten. Van een klein
stukje vlees aten we draadje voor
draadje. We sliepen in barakken
zoals je die ook in Sobibór had."
Zijn vader, theeplanter, werkt
dan als krijgsgevangene aan het
spoor in Birma. „Jarenlang zeulde
hij een foto van ons gezin mee. Die
heeft hem vast kracht gegeven."
Oudenhoven kent een vaderloze
jeugd. ,,Ik heb hem pas weer ont
moet toen ik 18 jaar was. Toch is
het niet zo dat ik geen jeugd heb
gehad. Natuurlijk heeft het kamp
leven mij gevormd. Ik was de oud-
ste in het gezin en heb verant
woordelijkheidsgevoel gekregen."
Na de Japanse bezetting vertrekt
de familie Oudenhoven naar Ne
derland, wonen ze bij opa en oma
in Venray. Berts ouders gaan later
terug naar Indonesië, om te wer
ken. ,,De kinderen werden over
kostscholen in Nederland 'uitge
strooid'. Ik ging naar het Bisschop
pelijk College in Weert. Iedereen
moest ergens anders heen. Dat
was vervelender dan de kamptijd."
Na zijn studie geschiedenis aan
de universiteit in Nijmegen krie
belt Oudenhovens reislust. ,,Ik
wilde het land uit. Dacht zelfs aan
Zuid-Afrika. Iemand vertelde me
dat het daar politiek onrustig was.
Wist ik veel, als student."
Het wordt Suriname, waar hij
halverwege de jaren '60 als ge
schiedenisleraar aan de slag gaat.
,,Een fantastisch land. Een buiten
gewoon plezierig volk, de mensen
nemen je zeer gemakkelijk op."
Het is iets waar hij in zijn hui
dige geschiedenislessen vaak op
terugkomt. ,,Zeker de uitspraak
van minister Blok over een failed
state moet ik toch even rechtzet
ten. En als er sprake is van eenfai-
led state, dan heeft Nederland daar
een forse bijdrage in gehad."
De Surinaamse tijd is druk: 55
uur in de week geeft hij les. Na zes
jaar gaat Oudenhoven terug naar
Nederland. ,,Je leeft in Suriname
aan de rand van de samenleving.
Het land valt buiten de grote
scheepvaartroutes. Er is weinig
uitdaging. Ik merkte dat ik iets an
ders moest doen."
In Nederland begint hij op het
Newman College in Breda, na
twee jaar gaat hij naar het Fren-
FEITEN
cken College in Oosterhout. Ou
denhoven legt in zijn geschiede
nislessen niet de nadruk op zijn
verleden. ,,Je denkt niet bewust na
over wat je hebt meegemaakt. La
ter wisten leerlingen wel dat ik uit
Nederlands-Indië kwam."
In de jaren '80 merkt hij dat er
meer belangstelling en erkenning
is voor de oorlog in Nederlands-
Indië. ,,Nederland was na de
Tweede Wereldoorlog verwoest.
Er was geen tijd om veel te praten
over wat er was gebeurd. Later be
gonnen steeds meer Indische or
ganisaties te piepen, werden er re
ünies georganiseerd. Sinds 1988 is
er in augustus de jaarlijkse her
denking in Den Haag. Daar gaan
we altijd naartoe."
Oudenhoven is nu actief voor de
Stichting Noord Sumatra Docu
mentatie (NSD) en de stichting
Arjati, die zich inzet voor het Indi
sche erfgoed.
,,Wat zou Nederland zijn zonder
Indische en Molukse invloed? Dan
hadden we geen rijsttafels gehad,
haha. Woorden en straatnamen
waren anders geweest. Ik zou
graag nog vijftig jaar leven, om te
zien hoe het gaat met de integratie
van de Marokkanen en andere im
migranten. Thierry Baudet of niet,
er wordt geglobaliseerd. Natuur
lijk gebeurt dat!"
Bij de NSD verzamelt hij onder
meer dagboeken over de kampen.
,,Ik vind dat enorm belangrijk,
omdat ik er spijt van heb dat ik
mijn vader - toen hij nog leefde -
niks heb gevraagd over die tijd. Uit
die dagboeken haal ik het verhaal
van mijn eigen leven. Ik weet dus
hoe blij anderen kunnen zijn met
die informatie."
woensdag 8 mei 2019
VL
'Er was geen tijd om te praten'
Sjoerd Marcelissen
Bert Oudenhoven
Bert Oudenhoven werd vorige week geridderd, met name voor zijn verdiensten in Suriname als geschiedenisleraar en zijn verdiensten
betreft Nederlands-Indië. Oudenhoven zat in een van de Jappenkampen begin jaren '40 en documenteert materiaal uit die tijd.
FOTO RENÉ SCHOTANUS/PIX4PROFS
Bert van Oudenhoven
8 oktober 1937 geboren in Sian-
tar (Noord-Sumatra).
Woont in Oosterhout.
Burgerlijke staat: heeft een rela
tie met Barbara van Joost, heeft
twee kinderen uit een eerder hu
welijk.
Zat van 1942 tot 1946 in een
Jappenkamp, werkte van 1965 tot
1971 als docent geschiedenis in
Paramaribo. Was van 1973 tot
1998 leraar op het Frencken Col
lege in Oosterhout. Zette zich via
de stichtingen Prasaro en Harapan
Masa Depan in voor de ontwikke
ling van jongeren in Suriname en
Indonesië. Oudenhoven is sinds
2000 vrijwilliger bij de Stichting
Noord Sumatra Documentatie
(NSD). Sinds 2009 is hij vrijwilliger
bij de Stichting Arjati.
De foto die vader Oudenhoven meezeulde toen hij in Birma
werkte aan het spoor. Het gezin Oudenhoven, met rechts Bert.
FOTO STICHTING NOORD SUMATRA DOCUMENTATIE
