*1
EUWS 11
Zo werkt de kweekvijver van presidenten, topambtenaren en bobo's
De École Nationale d'Administration is een wereld van
ons kent ons, van macht en intellect. De kweekvijver van de
elite van Frankrijk gaat sluiten, heeft president Macron onlangs
beloofd als antwoord op de Gele Hesjescrisis.
I IM"
r'
De elite van Frankrijk wordt voor
een groot deel opgeleid op maar één
school: de École Nationale d'Admi
nistration. „We gaan samen op va
kantie, onze kinderen kennen el
kaar'', vertelde ex-president Fran
cois Hollande ooit. Huidig presi
dent Macron studeerde er zelf ook
- maar vindt de tijd rijp voor een
definitief adieu.
Illustratief is een bijna veertig
jaar oude, vergeelde, korrelige foto.
Maar het is en blijft een legenda
risch en veelzeggend beeld. De foto
staat symbool voor dé elite van
Frankrijk. Mannen met stropdassen
en sobere pakken, en dames in
nette jurken tot over de knie kijken
allemaal lachend in de camera.
Het zijn studenten. De foto werd
genomen in 1980, toen ze samen af
studeerden aan de École Nationale
d'Administration (ENA). Links in
het midden is de toen nog slanke
Francois Hollande te zien, met zijn
wapperende haardos. Naast hem
staat een stralende vrouw met wie
hij vier kinderen kreeg: Ségolène
Royal. Hij werd later president, zij
werd minister. Op de klassenfoto
staan nog vier anderen die het tot
minister schopten, vier anderen die
de top van het bedrijfsleven bereik
ten en vier anderen die als topamb
tenaar voor een premier werk
ten. ,,We zien elkaar nog heel vaak'',
vertelde Hollande ooit over zijn
klasgenoten. ,,We brengen samen
de feestdagen door.''
En ze helpen elkaar. Toen Francois
Hollande in 2012 president wilde
worden, legde zijn ENA-jaargenoot
en studievriend Henri de Castries
(van bank-verzekeraar Axa) met
een 7.500 euro op tafel om zijn cam
pagne te financieren.
,,We voelden ons een beetje
broers en zussen'', zei Frédérique
Bredin, die ook in die klas van 1980
zat en later minister werd.
Allerbesten
In Frankrijk heeft de ENA een re
putatie als school van de elite. Het
instituut werd in 1945 opgericht
om bestuurders van het allerhoog
ste niveau te kweken. Jaarlijks mel
den zich meer dan 10.000 kandida
ten aan. Gemiddeld worden er
minder dan honderd toegelaten: al
leen de allerbesten. Wie na afloop,
na twee jaar, de school verlaat, is ze
ker van een topbaan bij de Franse
overheid. Het arbeidscontract volgt
automatisch na het examen.
Vier van de acht naoorlogse
Franse presidenten studeerden aan
de EnA. En acht Franse premiers
deden hun opleiding aan het insti
tuut. De huidige president, Emma
nuel Macron, en zijn premier
Edouard Philippe, horen ook bij de
uitverkorenen.
Iedereen mag zich in principe
aanmelden voor het (veeleisende)
toelatingsexamen. De totale studie
kosten - 168.000 euro per student,
13 miljoen euro per jaar - worden
betaald door de Franse overheid.
Je leeft de hele tijd in
een bevoorrechte
wereld en krijgt na het
examen een topbaan
En tóch is het een eliteschool.
Onderzoeker Luc Rouban bestu
deerde de studenten die sinds 1950
naar de ENA gingen. ,,Het idee om
de school open te stellen voor een
breed publiek is compleet mislukt'',
concludeert hij. Het tegendeel ge
beurde zelfs. In de jaren 50 had 45
procent van de leerlingen minstens
één ouder met een hoge opleiding.
Tussen 2005 en 2014 was dat aantal
gegroeid tot 70 procent.
De elite reproduceert zichzelf.
Diversiteit is nog steeds ver te zoe
ken. Alleen het aantal vrouwelijke
studenten steeg flink.
De ENA lijdt onder een ons-
kent-onscultuur. Rijke oud-ENA-
studenten sturen hun kinderen
vaak ook weer naar de school. Want
als je het diploma op zak hebt, gaan
overal deuren voor je open dankzij
andere ENA-alumni.
Macht
,,Frankrijk wordt geregeerd door
een kaste. Enkele honderden ENA-
afgestudeerden zitten op bijna alle
topposten bij de Franse overheid,
waardoor ze een enorme macht
hebben'', concludeerde de liberale
denktank Ifrap in een 'zwartboek'
over de school.
En die kaste, daar wil president
Macron nu symbolisch het mes in
zetten. De elitaire ENA moet ver
dwijnen. Jongeren in Frankrijk
moeten kansen krijgen op basis van
wat ze kunnen en niet op basis van
hun sociale achtergrond of hun fa
milie, vindt Macron.
De gedachte is ingegeven door de
maandenlange protesten van de
Gele Hesjes. Zij demonstreren voor
méér koopkracht, maar beschuldi
gen de politieke elite er ook van dat
ze geen benul heeft van wat zich in
het 'gewone' Frankrijk afspeelt.
Dat verwijt is niet nieuw. ,,De
helft van de studenten heeft vóór
de ENA nog nooit gewerkt, loopt
stages bij ministeries of ambassades
en krijgt na het examen een presti
gieuze baan. Je leeft de hele tijd in
een bevoorrechte wereld'', aldus
ex-ENA-leerling en jurist Olivier
Saby, die in 2012 een kritisch boek
schreef over zijn school.
En als je in die wereld wilt slagen,
moet je geen dwarsligger zijn. De
ENA is een fabriek die ambtelijke
eenheidsworsten creëert, wordt
wel gezegd. Creativiteit en innova
tie worden niet gewaardeerd.
Makke schapen
De ENA deed zelf in 2016 onder
zoek naar haar studenten en om
schreef ze als makke schapen: ze
waren 'conformistisch, saai, niet
scherp en ontdaan van elke vorm
van originaliteit'.
De school afschaffen is een sym
boolmaatregel, zeggen critici. Het
zou slimmer zijn het curriculum
aan te passen en de school te mo
derniseren. ,,Politici vergissen zich
als ze denken dat ze de Gele Hesjes
geruststellen door de elite de kop af
te hakken en de ENA af te schaf
fen'', schreef Adeline Baldacchino,
ex-ENA en werkzaam bij de Alge
mene Rekenkamer. ,,Als de ENA
verdwijnt zonder dat er iets beters
voor in de plaats komt, dan is die
hele maatregel alleen maar bedoeld
als politieke marketing.''
woensdag 8 mei 2019
GO
-
De uitverkoren
klas van het
'Voltaire-jaar'
1980. Met rood
omcirkeld de
jonge Ségolène
Royal, haar latere
partner en ex-
president Fran
cois Hollande, ex-
cultuurminister
Renaud Donne-
dieu de Vabres,
oud-ambassa
deur Jean-Pierre
Jouyet en ex-pre
mier Dominique
de Villepin.
FOTO REX FEATURES
Adieu en vaarwel voor elite?
Frank Renout
Parijs
-Olivier Saby, ex-ENA-student
n/rfrfé
m p n iï
nis
De Ecole Nationale d'Administration, in de Oost-Franse stad Straatsburg. fotos reuters
