WIM HOFMAN
Toen het opeens mooi weer werd
II
9
Toen het opeens mooi weer werd,
kwamen niet alleen de toeristen en
badgasten naar hier, maar ook de
bladluizen en wespen en allerlei andere
diertjes.
Opeens zagen we lieveheersbeestjes; le
liehaantjes; een spin met stevige gifkaken,
die pissebedden eet; bijen; zweefvliegen en
ik zag een paar vlinders, boomblauwtjes en
natuurlijk koolwitjes, want er staat hier nog
één uit de kluiten gewassen kool die nu
bloeit met gele bloempjes. Mieren zijn weer
hard aan het werk en leggen bergjes zand op
de tegels. Om ze bezig te houden, schuif ik
het losse zand weer hier en daar terug in
hun holletjes. Ik weet dat ze van werken
houden, net zoals de bijen en de hommels.
De bijen kan ik niet uit elkaar houden, de
hommels wel een beetje, als ze tenminste
duidelijke uniformen dragen, maar dan nog
kan ik het verschil tussen de bombus horto-
rum en de bombus lucorus niet altijd precies
benoemen. Misschien zit hier nu enkel
maar de eerste soort en bovendien is er in de
tuin meer te zien dan hommels.
Straf
Zo hadden we ook even het konijn van de bu
ren in de tuin. Het dier was ontsnapt en had
prompt honger en at alle door Toke zo zorg-
vuldig geplante jonge slaplantjes op. Het
beestje zit nu weer, na een klopjacht, voor
straf in zijn hok.
Max (17) was op bezoek en hij keek in de
vijver en zag tot zijn spijt geen vissen en ik
legde hem uit dat er nogal eens een reiger op
de rand van de vijver stond en dat de vogel
steeds minder zin had om zich te laten ver-
jagen. Als ik 'kssss' zei of in mijn handen
klapte, bleef hij soms gewoon staan en als ik
dan dichterbij kwam, duurde het nog wel
even, voordat hij wat door zijn knieën zakte
om dan langzaam en met veel tegenzin en
verongelijkt weg te vliegen over de Koude-
kerkseweg.
'Zijn dan alle vissen opgegeten?' vroeg
Max. Toen gooide Toke een groen rupsje in
de vijver en tot onze verbazing verscheen er
een oranje visje. Toen wierp Toke drie rup
sen in de vijver en, o wonder! - kwamen er
drie vissen naar de oppervlakte. Vorig jaar
zaten er wel twintig vissen in de vijver.
Misschien zien we ze straks allemaal wel
terug.
Exact dertig seconden heeft Bressiaander Jaap
Keijmel op 4 mei. Om tijdens de Nationale Herdenking in
Amsterdam zijn ervaring te delen over het bombardement
op Breskens in de Tweede Wereldoorlog. Hij maakte dat
als achtjarige jongen mee.
Jaap Keijmel, geboren in 1936,
is overlevende van het bom
bardement op Breskens op 11
september 1944. Geallieerde vlieg
tuigen beschoten het dorp, met als
doel de haven te raken en Duitsers
het ontsnappen onmogelijk te ma
ken. De bommen van de eerste
aanval vielen nog vrij nauwkeurig
op het havengebied, maar het
overgrote aantal viel uiteindelijk
op het dorp zelf. Er vielen bijna
200 burgerslachtoffers.
De ervaring houdt Jaap Keijmel
nog vrijwel elke nacht uit zijn
slaap. Hij is betrokken bij de stich
ting Slag om de Schelde en werd
door het Nationaal Comité 4 en 5
mei uitgenodigd om zijn ervaring
van het bombardement te delen
tijdens de dodenherdenking in
Amsterdam. In 30 seconden. Na de
nationale herdenking op de Dam
legt hij in de Nieuwe Kerk zijn ge
tuigenis af.
„Sommige dingen van voor, tij
dens en na het bombardement
blijven op je netvlies gebrand",
vertelt Keijmel. ,,Veel vervaagt.
Aan andere dingen ga je twijfelen:
'heb ik dat wel beleefd, gezien of
gehoord'? Hierbij helpen vaak ge
sprekken met andere overleven
den met dezelfde herinneringen.
Wat altijd blijft, is het gemis en
het verdriet. Ik was, met mijn ou
ders, twee broers en drie zussen
thuis die middag. Nee, vader
werkte niet, het waren vreemde
dagen. De week ervoor hadden we
'Dolle Dinsdag' meegemaakt. Dat
De ruiten vlogen
eruit en de muren
leken te dansen!
Geen idee dat er
zoveel beweging
in een huis kon zitten
was even schrikken voor de bezet
ters. Ze lieten zelfs hun eigen bun
kers ontploffen en wilden vertrek
ken. Alleen kwamen er toen SS'ers
van de overkant en hergroepeer
den de boel."
Dertien doden
,,Op 11 september speelden we
buiten. Er was heel veel te zien: de
bezetters waren op pad naar de
boot, het was een komen en gaan.
Ineens ging alles heel snel. We za
gen een soort 'balletjes' uit vlieg-
tuigen vallen. De Duitsers begon
nen naar de vliegtuigen te schie
ten en wij vlogen allemaal naar
binnen. Beneden, achter, boven,
geen idee wie er zat en waar. Bij
ons vielen dertien doden. De voor
deur ging er gelijk uit, de
rolluiken gaven geen bescher
ming. De ruiten vlogen eruit en de
muren leken te dansen! Geen idee
dat er zoveel beweging in een huis
kon zitten. Na afloop lagen er dode
mensen in onze gang, we moesten
erlangs en erover naar buiten. En
ik zag voor de eerste keer een da
mesonderbroek."
Na afloop van het bombarde
ment bleek wat er gebeurd was.
,,Wij waren allemaal gewond,
mijn zusje Esther (12) en mijn
tweelingbroer Flip waren overle
den. Pas veel later hoorde ik van
een buurman dat mijn oudste
broer mijn tweelingbroer op de
zoldertrap had gezet. Er was niets
aan hem te zien, hij was overleden
door de luchtdruk. Moeilijk te ver
kroppen is vooral, dat ik niet
weet wat er met Esther is gebeurd.
Was ze gewond, was het ook de
luchtdruk of..? Wel weet ik dat ze
in het massagraf in Breskens is bij
gezet. Het was een andere tijd, we
stelden geen vragen aan onze ou
ders. Ook zij hadden zeker geen
leutig leven meer."
vrijdag 3 mei 2019
De wereld van Wim Hofman, schrijver/illustrator
Wilma Valk
Breskens
- Jaap Keijmel, overlevende
bombardement Breskens
Jaap Keijmel overleefde het bombardement op Breskens op 11 september 1944. Hij is uitgenodigd
zijn ervaringen te delen bij de dodenherdenking in Amsterdam. foto boaz timmermans
