Waarom bestaat Novaja Gazeta nog?
12 NIEUWS
Journalisten in Rusland liggen zwaar
onder vuur. De dood ligt op de loer, dat
weten medewerkers van de krant Novaja
Gazeta maar al te goed. Ali Feruz dacht voor
zijn moedige werk hulp te krijgen van
Nederland, maar kreeg het van Duitsland.
NOVAJA GAZETA JOURNALISTIEK IN RUSLAND
HQB#
Toen ik in Rusland in de
problemen kwam, gaf de
Nederlandse ambassade
om bureaucratische
redenen niet thuis
Vergeef ons
over het vooruitzicht van detentie
en marteling en geen verwachtin
gen meer had van mijn toekomst,
hield maar één ding me op de
been: ik ben journalist van Novaja
Gazeta, ze zullen over me schrij
ven en ik kom op die erelijst. Ik
wist ook dat de collega's alles voor
mijn vrijlating zouden doen.
Daarom ben ik zo blij deel uit te
maken van die krant."
Ali kan het allemaal navertellen
en doet dat tijdens een recent
bezoek aan Den Haag. De Russi
sche rechter liet hem in 2018 - na
internationale druk van onder
andere Amnesty International -
alsnog vertrekken naar Duitsland.
Feruz komt inmiddels regelmatig
naar Nederland. Voor zijn werk
als journalist en mensenrechten
activist en voorvechter van homo
rechten, maar ook om te stappen.
Hij heeft een zwak voor ons land,
al werd dat op de proef gesteld
toen de Nederlandse ambassade
in Moskou hem liet barsten toen
hij smeekte om hulp.
,,Ik had toen een relatie met een
Nederlander. Mijn lievelingsfilm
ging over Anne Frank, ik was als
kind al gek op haar dagboek, dus
dat trok me ook naar Nederland.
Ik zag het als een ideaal land, met
een goed politiek systeem. Maar
toen ik in Rusland in de proble
men kwam, gaf de Nederlandse
ambassade om bureaucratische
redenen niet thuis. Via Duitse
vrienden heb ik hulp gevraagd
aan de Duitse ambassade, en die
hielp me wel."
Rode lijn
Het lijkt een soort rode lijn in zijn
leven en het werk dat hij doet voor
Novaja Gazeta. Opkomen voor
marginalen, voor minderheden,
voor vergeten mensen. Dan zelf in
problemen komen, en dan is er
plotseling hulp. Of had hij mazzel,
zoals toen hij 'gewoon binnenliep'
bij Novaja Gazeta en zei dat hij
graag journalist wilde worden.
,,Ik had er niet voor doorgeleerd,
maar ik spreek verschillende talen
en ik weet wel iets over de proble
men van en met arbeidsmigranten
in Rusland. Dus leer me het vak,
zei ik. Zo ging het. Ze zeiden: be
gin maar en we zien wel. Na een
half jaar werd ik bij de hoofdredac
teur geroepen en kreeg ik te horen
dat ik mocht blijven. Je kunt je niet
voorstellen wat een kick dat gaf.
Werken bij Novaja Gazeta
Hij glundert nog steeds en is
trots op zijn artikelen. Bijvoor
beeld het stuk over een migrant
uit Tadzjikistan die in de metro
oen alles zo hope
loos en zwart
leek dat hij over
woog zichzelf
van het leven te
beroven, troostte
Ali Feruz (32) zich
met de gedachte dat hij niet zou
worden vergeten. Zijn naam, die
officieel Choedoberdi Noermatov
luidt, zou worden bijgeschreven
op het illustere heldentableau
dat hangt op de redactie van de
Moskouse onafhankelijke en
liberale krant Novaja Gazeta.
Vele illustere namen prijken
daarop. Onderzoeksjournalist Igor
Domnikov werd doodgeslagen in
2000 door mannen met hamers.
Joeri Sjisjekotsjichin werd vergif
tigd in 2003. Stanislav Markelov,
die onder meer politiegeweld
onderzocht, werd in 2009 dood
geschoten in Moskou. Anastasia
Baboerova, die onderzoek deed
naar Russische neonazi's, werd
vermoord in hetzelfde jaar. Net
als Natalja Estemirova, die werd
ontvoerd en geëxecuteerd in een
bos. En natuurlijk de bekendste,
onderzoeksjournalist en uithang
bord van de krant, Anna Polit-
kovskaja. Zij werd doodgeschoten
in 2006.
Glas wodka
Allemaal betaalden ze de hoogste
prijs voor hun onderzoek en
scherpe artikelen. Allemaal ook
jeugdhelden van Ali Feruz. Bij
Novaja kun je nooit doodgaan,
wist hij. Op verjaardagen van de
slachtoffers heft de redactie nog
steeds het glas wodka en worden
herinneringen gedeeld met
nieuwe collega's, zoals is te zien in
de documentaire Novaya.
Hangende zijn asielaanvraag in
Rusland ging Oezbeek Ali Feruz
'illegaal' werken voor de krant van
zijn dromen. Maar na een kritisch
verhaal over het Oezbeekse
regime werd Feruz opgepakt.
Rusland wilde hem uitleveren
aan het land dat hij juist in 2008
was ontvlucht nadat hij was gear
resteerd en werd gemarteld door
veiligheidstroepen.
,,Toen ik heel depressief was
KRITISCHE KRANT
woensdag 1 mei 2019
GO
'Ik hoop dat we weer met
sa n -
Bob van Huët
Den Haag
Het is opmerkelijk dat een kriti
sche krant als Novaja Gazeta kan
bestaan, ondanks alle slacht
offers onder de journalisten en
de permanente druk vanuit het
regime. Hoe kan dat?
De vorige hoofdredacteur zei
dat Novaja Gazeta mag blijven
bestaan omdat de journalisten
aan president Vladimir Poetin,
volgens ingewijden een trouw
lezer, laten weten wat zijn tegen
standers over hem denken. Het is
fijn wanneer je als president
wordt omringd door meelopers,
maar het is wel zo handig te
weten hoe anderen tegen je aan
kijken. En aan critici van het be
leid ontbreekt het niet in de krant.
Ali Feruz denkt dat de krant on
grijpbaar is, omdat er geen ideo
logie is. Novaja Gazeta is ook niet
Als enige Russische krant
schrijft Novaja. Gazeta in juli
2014 dat een Russische raket
vlucht MH17 neerhaalde. foto ap
verbonden aan een invloedrijk
persoon. „Veel journalisten die er
werken, zijn echt idealisten. Ze
hebben een tweede baan als
chauffeur, als ober of in een keu
ken van een restaurant om rond
te komen. Daarom kan het onaf
hankelijk zijn, er werken veel ver
schillende mensen met verschil
lende politieke ideeën. De autori
teiten weten bovendien dat als ze
Novaja Gazeta sluiten, er ergens
anders een nieuwe krant komt.''
Een glimlach verschijnt op het
gezicht van Ali Feruz. Novaja
Gazeta is al een paar keer geno
mineerd voor een Nobelprijs.
,,Er zijn daar altijd problemen,
iedereen weet dat. Er zijn geld
problemen, er is intimidatie en
erger. En toch werkt het. De
beste journalistiek in Rusland.''
