Alleen bacteriën leveren onmisbare vitamine
Vitamine B12 kom je overal tegen, van sojamelk,
vegagehakt en boter in de supermarkt tot het rek
met vitamines in de natuurwinkel. Wat is deze
vitamine precies? En waar is het goed voor?
5
SAMUEL BOM
Om het belang van B12
meteen stevig neer te
zetten: zonder deze vita
mine zou er geen leven
zijn op onze aardbol.
Professor Eddy Smid van Wagenin-
gen University Research beschrijft
B12 als 'een van de
ketens die ons
ecosysteem sa
menbinden'.
„Planten kunnen
geen B12 aanma
ken en hebben
het ook niet no
dig. Dieren, zoals
de mens, kun
nen niet zonder
maar kunnen
het ook niet zelf
produceren."
Dat kunnen alleen
bepaalde bacteriën, zegt
Smid. ,,Die bacteriën produceren B12
bijvoorbeeld van plantenrestanten in
de pens en darmen van herbivoren.
Daarna verspreidt de vitamine zich
door het hele lichaam. Deze prooi
dieren, zoals koeien, worden door
vleeseters gegeten. Zo bindt B12 het
hele ecosysteem samen.''
Plakje kaas
Mensen hebben B12
nodig voor het aan
maken van rode
bloedcellen en
de werking van
het zenuw
stelsel.
Onze
darm
bacteriën
maken
een
kleine
hoeveelheid
aan, maar lang niet genoeg om in
onze minimale behoefte te voorzien.
Daarom moeten wij vitamine B12,
net als andere vlees- en alleseters, uit
ons voedsel halen.
Dat is niet moeilijk, want B12 zit in
elk denkbaar dierlijk product. Als we
een plakje ham of kaas eten, zit de
KAAS
B12 als het ware aan de dierlijke
eiwitten vastgelijmd. Ons maagzuur
weekt de vitamine los, waarna het in
de dunne darm wordt opgenomen.
Een volwassene heeft circa 2,8
microgram B12 per dag nodig.
Volgens Oene van der Wal van het
Voedingscentrum
geven de meest
recente onder
zoeken aan
dat bijna
iedereen
die hoe
veelheid
haalt.
,Met een
gezond en
gevarieerd voedingspatroon
krijgen consumenten vol
doende binnen.'' Vegetariërs
kunnen de stof uit eieren en
zuivel halen.
Voor veganisten, ouderen en chro
nisch zieken kan het een probleem
zijn om voldoende B12 binnen te
krijgen. Bij veganisten dreigt een
tekort omdat ze geen eieren en zuivel
eten. Dat kunnen ze voorkomen door
supplementen te slikken. Ouderen
kunnen met een B12-tekort kampen
doordat de productie van het maag
zuur met de jaren afneemt. En
wie bijvoorbeeld de ziekte
van Crohn heeft, heeft
regelmatig B12-
injecties nodig.
Ook zwangere
vrouwen heb
ben extra B12 no
dig, zeker als ze
geen vlees eten. Een
vitaminegebrek tijdens
de zwangerschap geeft tot
vijf keer meer kans op ge
boorteafwijkingen, zoals een
open ruggetje.
Moe
Wie zijn B12 uit plantaardige pro
ducten wil halen, komt van een
koude kermis thuis. De vitamine is
namelijk in bijna geen enkele plant
vindbaar. Zeewier is een spaarzame
uitzondering, maar is geen alterna
tief voor 'dierlijke' B12-vitamines.
Planten bevatten bijna altijd B12-
analoog, een variant die erg op
de normale vitamine
lijkt, maar geen werk
zame stoffen heeft.
Wie een B12-tekort
heeft merkt dat
niet met
een, want
het is een -
van de "L
weinige
vitamines die het
lichaam kan opslaan. Het kan een jaar
duren voordat een dieet zonder B12 je
opbreekt. Als je B12-reserve op is,
merk je bijvoorbeeld dat je minder
energie hebt. Je maakt minder rode
bloedcellen aan, met bloedarmoede
als gevolg. Ook kun je vergeetachtig
worden en tintelingen of minder
gevoel in je vingers krijgen, omdat je
zenuwstelsel niet goed werkt.
Supplement
Een veganist of oudere zal na een
bezoek aan de huisarts een be
roep op de winkelrekken met
B12-suplementen moeten
doen. Wie geen speciaal dieet
volgt, kan deze schappen
volgens Van der Wal gerust
negeren: ,,Meer nemen dan
de aanbevolen hoeveelheid
levert geen gezondheidsvoordeel
op.'' Alle B12 die je niet nodig hebt,
vindt onberoerd via blaas en darmen
de uitgang.
SOJAMELK
ZEEWIEI
SUPPLEMENTEN
Om ook veganisten,
ouderen en anderen met
een B12-tekort aan hun
dagelijkse dosis te helpen,
voegen veel voedselprodu
centen de vitamine toe. Zo
vind je toegevoegde B12 in
sojamelk en vleesvervan
gers. Smid: „Verrijken kan
makkelijk als het een vloei-
i baar product zoals melk of
boter is. Bij vast voedsel is dat
veel lastiger.''
Tempé
De professor spreekt uit ervaring.
Met zijn collega's in Wageningen
onderzoekt hij vleesvervangers die in
Nederland gekweekt kunnen wor
den, zoals tempé. ,,Tempé maak je
met gefermenteerde sojabonen,
maar soja wordt vooral uit
Zuid-Amerika ingevlogen.
Dat is ecologisch onhan
dig. Wij zochten een
Europees gewas
met vergelijkbare
voedings
waarde en
kwamen op
lupine uit.
Met de juiste
schimmel
- konden we
daar tempé van
maken.''
Als een vleesvervanger ook echt
vlees moet vervangen, kan het geen
kwaad als die dezelfde vitamines
bevat. Vorig jaar wist het team van
Smid die klus te klaren. ,,Wij wilden
er B12 in krijgen. Uiteindelijk ontdek
ten we een bacterie die in Zwitser
land voor Emmentaler-kaas wordt
gebruikt.''
Het resultaat is een vleesvervanger
die dezelfde hoeveelheid B12 als een
beefburger oplevert, zonder dat dit
kunstmatig toegevoegd hoeft te wor
den. ,,We zijn nu met bedrijven in
gesprek om dit product snel op de
markt te brengen. Ondertussen
werken we hard om het concept naar
andere levensmiddelen uit te
breiden.''
GO ZATERDAG 20 APRIL 2019
Geen mens
of dier kan
zonder B12
t s
"T Jt
