'Zeeland moet kenniskansen verzilveren'
ZEELAND 3
de waterstralen recht naar bene
den, nu spuit het tegen het dakbe
schot. Verder zijn in de gewelven
onder het dak spoelgaten gemaakt
zodat het water er niet op blijft
staan en de gewelven onder het ge
wicht van het water inzakken."
Eigenaar
Wim Jacobse van de Monumenten-
wacht zegt dat de echt grote monu
mentale kerken in Zeeland voor
zien zijn van een sprinklerinstalla
tie en vaak ook nog een brandmeld-
installatie. Dat helpt om een begin
nende brand in de kiem te smoren.
De Monumentenwacht kan zelf
geen maatregelen ter voorkoming
of bestrijding van brand voorschrij
ven. De verantwoordelijkheid ligt
bij de eigenaar. Die moet een afwe
ging maken tussen de kosten en de
risico's. Jacobse: ,,Wij hebben wel
een signaalfunctie, dus als wij wat
zien geven wij dat door. En we hel
pen bij het testen van brandmel
ders, zoals in de kerk van Tholen.
Daar kunnen de beheerders zelf
niet bij de melders komen."
Sprinklerinstallaties in kerken
gaan niet automatisch spuiten. ,,In
de zomer wordt het erg warm on
der het dak. Je wilt niet dat ze gaan
werken, ook als er geen brand is",
verklaart Hamelink. De sprinklers
moeten worden ingeschakeld door
de brandweer. In Hulst pompt een
grote dieselpomp het water onder
grote druk in de buizen van de
sprinklerinstallatie. Dat water
komt uit een ondergronds reservoir
bij de basiliek. Het bedieningspa
neel van de installatie stond vroe
ger dichter tegen de basiliek aan.
Die is bij de vernieuwing op grotere
afstand van de kerk geplaatst zodat
de brandweer er altijd veilig bij kan
komen.
Dat is bijvoorbeeld niet het geval
bij de Koor- en Nieuwe Kerk in
Middelburg. Daar zit de aansluiting
en de bediening van de sprinkler
installatie onder in de Lange Jan, de
toren die tussen de twee kerken in
het Abdijcomplex. ,,Als het een-
In een monument
gaat de monumentale
waarde boven de
brandveiligheid
maal brandt gaat het heel hard. Dan
mag je hopen dat we wel veilig de
sprinkler kunnen aansluiten om
daar water in te zetten", zegt brand
weerman Kees Overdulve.
Overdulve was officier van dienst
op nieuwjaarsdag 2015, toen de kerk
van Hoek in de as werd gelegd.
,,Toen heb ik beleefd wat voor emo
tionele waarde een kerkgebouw
heeft. Mensen zijn er gedoopt, ge
trouwd, hebben er afscheid van
dierbaren genomen. Je zag mensen
hevig emotioneel aangeslagen
staan kijken. Dat raakte mij ook als
brandweerman."
Brandwerende deur
Ook de brandweer kan niet afdwin
gen dat bijvoorbeeld een sprinkler
installatie in een kerk wordt aange
bracht. Het zijn oude gebouwen
waarvoor andere eisen gelden dan
voor nieuwbouw. ,,Wij adviseren
de eigenaren wel om bepaalde
voorzieningen aan te brengen, zo
als detectie en sprinklers." Een aan
tal kerkgebouwen heeft dus een
sprinklerinstallatie, maar nog lang
niet allemaal.
De status van Rijksmonument,
en dat hebben meer dan honderd
kerken in Zeeland, maakt voor de
eisen van brandveiligheid niets uit.
Sterker nog, een monumentensta
tus kan een optimale brandpreven
tie in de weg zitten.
Overdulve: ,,Als wij bijvoorbeeld
een deur brandwerend willen heb
ben in een monument, prevaleert
de monumentale waarde boven de
brandwerendheid. Wat wij wel
kunnen doen is eisen stellen aan
veilig gebruik, zodat mensen bij
brand op tijd de kerk kunnen verla
ten."
Kortsluiting en blikseminslag in
de houten dakconstructie vormen
het grootste risico. Bij het blussen
heeft de toren(spits) de bijzondere
aandacht van de brandweer. Over-
dulve: ,,Als die naar beneden valt,
en dat hebben we in Hoek gezien,
heb je een hoop schade.''
De komende jaren is het vooral
zaak de daad bij het woord te voe
gen. Er zou onder meer een Zeeuws
instituut of netwerk voor funda
menteel en toegepast onderzoek
moeten komen. Dat staat in het
rapport De slimme kracht van Zee
land 2.0: van woorden naar daden van
de Wetenschappelijke Raad van
Zeeland (WRZ). Voorzitter Ton
Brandenbarg overhandigde het gis
teren aan commissaris van de Ko
ning Han Polman.
Het rapport is een vervolg op het
advies De slimme kracht van Zeeland,
dat de WRZ precies vijf jaar gele
den presenteerde. Dat was een na
drukkelijke oproep om te investe
ren in de kennisinfrastructuur van
de provincie. De WRZ heeft onder-
zoeksconsultant N el Verhoeven ge
vraagd in kaart te brengen wat er
sindsdien is gebeurd en hoe de ad
viezen van toen kunnen worden
aangescherpt.
Er is veel tot stand gebracht, vindt
Verhoeven. Zo is Campus Zeeland
in ontwikkeling, komt er een Joint
Research Center, wordt University
College Roosevelt uitgebreid met
een technische opleiding, beschikt
de HZ over diverse lectoraten en
heeft het Roosevelt Institute for
American Studies nieuw elan ge-
kregen. Verhoeven prijst de vele
'slimme combinaties' die zijn ge
maakt, onder meer op het gebied
Het gaat erom de
expertise van buiten
in Zeeland te laten
neerslaan
van zorg en toerisme en onderwijs
en bedrijfsleven.
Zij beveelt aan om door te gaan
op de ingeslagen weg. Het is zaak
om te zorgen voor meer structureel
geld, beter samen te werken, nog
meer ambitie te tonen en vaker
over de Zeeuwse grenzen heen te
kijken. Ook zijn inmiddels wel heel
veel overlegstructuren ontstaan.
Dat moet compacter en selectiever.
Alle betrokkenen moeten 'van
woorden nu daden maken', vindt
zij.
Arbeidsmarkt
De WRZ onderschrijft haar advie
zen. „Zeeland staat er goed voor",
zei Brandenbarg bij de presentatie.
,,Er is al veel gebeurd. Nu moeten
we dat verzilveren." De raad pleit
ervoor vooral in te zetten op kli
maatverandering gekoppeld aan
energietransitie, maar ook op de
krappe arbeidsmarkt. ,,De vraag is:
hoe kun je de jongeren de opleiding
geven die past in Zeeland, zodat ze
hier ook blijven?" Een Zeeuwse
universiteit wordt algemeen als on
haalbaar gezien. Wel dringt de
WRZ erop aan om de mogelijkhe
den te onderzoeken van een onder
zoeksinstituut op het gebied van
onder meer waterveiligheid, ener
gietransitie en alternatief voedsel.
Wetenschappers worden dan tijde
lijk hierheen gehaald om onder
zoek te doen en onderwijs te geven.
Samen met de Zeeuwse kennis
instellingen en het bedrijfsleven
zou zo een - al dan niet fysiek - in
stituut kunnen ontstaan. Daarbij
noemde Brandenbarg de Wadden
academie als vergelijkbaar voor
beeld.
,,Het gaat erom de expertise van
buiten in Zeeland te laten neer
slaan."
woensdag 17 april 2019
1 januari 2015,
de kerk in Hoek
staat in brand, de
spits stort in.
FOTO CAMILE
SCHELSTRAETE
kerken wél brandveilig?
-Kees Overdulve, brandweer
Zeeland is op de goede weg om
een kennisprovincie te worden.
Toch kan - en moet - het nóg
beter.
Rolf Bosboom
Middelburg
-Ton Brandenbarg,
voorzitter WRZ
