ZEELAND GEBOEKT
Literair wandelen op de rechteroever van Parijs
Gehard door
het leven aan
de Noordzee
ZEELAND 21
Hoe word je iemand? De hoofdpersoon van De hoogstapelaar, de nieuwe roman
van Wessel te Gussinklo, zoekt naar het definitieve antwoord.
I ijn loopbaan als roker duurde
precies één trekje. Eén tel
lurkte ik aan een pijp en daarop
volgde een hopeloze hoestbui
I van een uur. Het was genoeg
om mij meteen weer van het roken af te hel
pen. Terwijl het mij, als jongen van zestien of
zeventien, zo interessant had geleken, rondlo
pen met een pijp. Een ingewikkelde leeftijd
waarop je tegelijk ongelooflijk wereldvreemd
én wereldwijs bent. Je denkt alles beter te we
ten, trots en vertwijfeld wil je anders dan de
anderen zijn. Met de pijp lukte het dus niet,
maar ik pronkte deze jaren wel even met een
baard.
Ongetwijfeld zou Ewout Meyster, de 17-ja-
rige hoofdpersoon van De hoogstapelaar, de
nieuwe roman van Wessel te Gussinklo, ja
loers op me zijn geweest. Elke dag tuurt hij in
de spiegel, teleurgesteld nog slechts een
'paar verspreide donzig blonde stoppeltjes' te
zien. Alles om maar niet 'heel gewoontjes' te
zijn. De oudere mensen die hij kent vormen
een afschrikwekkend voorbeeld: 'Niets onder
scheidde ze van anderen, geen prestaties, geen
persoonlijkheid of gedrag.' Dit 'grauw en sle
pend voortgaan dag in dag uit' zou voor hem
'de hel zijn'.
De meest verwende recensenten juichen
over deze roman, voorzien van de datering
'Noord-Beveland, 7 oktober 2018'. Het is dan
ook bijna ongelooflijk met hoeveel inlevings
vermogen Wessel te Gussinklo (geb. 1941,
sinds 2007 in Zeeland woonachtig) de wereld
van de 17-jarige jongen in kaart brengt. Een
wereld van veel cola en van veel pakjes Cabal
lero. Producten die aan mij niet zijn besteed,
maar toch is er griezelig veel herkenning, al
ben ik dan van twintig jaar later.
Zodoende was ik fan van Alice Cooper
(School's out forever) en Suzi Quatro, Ewout
van Elvis Presley en Harry Belafonte, want
muziek hoort 'niet keurig te zijn of braaf.
En dan zijn er de vrouwen, alleen bereikbaar
in de fantasie, maar wat voor fantasie.
Existentialisten
De 'hoogstapelaar' Ewout leeft in de sfeer van
de existentialisten Sartre en Camus, destijds
'jonge moderne schrijvers en denkers'. Maar
speciaal voor de verwende recensenten heeft
de auteur zijn roman van nog veel meer lite
raire toespelingen voorzien. Thomas Mann,
Goethe, Vestdijk, het kan allemaal niet op
en het zal wel. Van meer belang lijkt me wat
de hoofdpersoon in de supersentimentele
slotscène op de pick-up legt. Geen Alice Coo
per of Elvis Presley, maar 'De Nieuwe Wereld;
het largo', waarmee een deel uit de negende
symfonie van Dvorak is bedoeld. Dit alles, om
de ommezwaai compleet te maken, zonder
glaasje cola en zonder sigaret. Hij ziet 'een
glanzende horizon waar alles vervuld zou
zijn. Hij zou worden. Hij zou zijn.'
Vermoedelijk heeft de schrijver uit zijn ei
gen ervaringen geput. En wie weet kwamen
zijn jaren als psychotherapeut van pas. In ie
der geval dook Ewout Meyster al eerder in zijn
oeuvre op. Bijvoorbeeld in het boek waarmee
hij, na een jarenlange zoektocht naar een uit
gever, in 1986 zou debuteren, De verboden tuin.
Ewout is dan een joch van negen, dat terug wil
naar de heerlijke periode toen zijn vader (net
als Te Gussinklo's vader in de oorlogsjaren
overleden) er nog was. In De opdracht
(1995) keert hij terug als 14-jarige, een ge
plaagde jongen, maar vastbesloten even be
langrijk te worden als Churchill, Roosevelt of
desnoods Hitler. In De hoogstapelaar wordt
daarop ingehaakt, maar je kunt het boek 'los'
lezen.
In de reeks rond Ewout Meyster is het een
hoogtepunt. Bijna vierhonderd bladzijden ar
rogantie, depressies en
hypersensitieve ado-
lescentenpsyche. Aan
een doodlopende weg
nabij Kamperland
wordt ongekend leven
dig proza geschreven.
Kees van Rijswijk (1942)
heeft een hobby. Sinds hij
zijn onderwijsloopbaan
heeft afgesloten en in 2015 in
Oostkapelle kwam wonen, wan
delt hij literair. Eerst op Walche
ren, in 2017. Vorig jaar trok hij zijn
wandelschoenen aan in Parijs.
Zoals te verwachten was bleek
één boek met vier wandelingen in
die wereldstad niet genoeg. Nu
publiceert hij een vervolg: Nog
meer literaire locaties in Parijs.
Vertoefde hij in het vorige deel
vooral op de linkeroever van de
Seine, nu stapt hij op de rechter
oever. Het concept is hetzelfde.
Vier wandelingen door wijken en
straten, waar veel Franse schrij
vers inspiratie hebben opgedaan.
Zo kom je langs locaties die een
rol spelen in Franse romans en
verhalen. Van Rijswijk besteedt
alleen aandacht aan in het Neder
lands vertaalde auteurs. Een en
kele Nederlandse schrijver duikt
op, zoals Hans Warren (1921
2001). Die noteert in zijn Geheim
Dagboek hoe hij op de fiets in Pa
rijs is beland. Het is eind augustus
1950: Ik besloot de vuurdoop
te wagen: drie maal er rondom
heen, haalde ik dat zonder onge
lukken, dan kon ik me overal in
het Frans verkeer storten. Ik kom
tenslotte uit Borssele.'
Van Rijswijk schrijft een prettig
leesbare gids, die je ook thuis op
de bank kunt lezen. Achterin
wordt aangegeven uit welke boe
ken de citaten zijn geput. En er is
een alfabetische lijst met infor
matie over de schrijvers, van
Guillaume Appolinaire (1880
1918) tot Emile Zola (1840-1902).
Betrekken we de eerste Parijse
wandelgids erbij, dan hebben we
een handzaam overzicht van de
hoogtepunten van de Franse lite
ratuur in de 19de en 20ste eeuw in
handen.
PARIJS
Zeeuwse schrijvers
Ik moet een van de weinige Ne
derlanders zijn die nog nooit
iets van Esther Verhoef (geb.
1968) had gelezen. Daarin is nu
verandering gekomen, ik las een
verhaal van haar en wil meteen de
rest van haar oeuvre lezen. Een
heel succesvol oeuvre, ik zie er
gens dat in Nederland al 2,5 mil
joen exemplaren van haar literaire
thrillers zijn verkocht. Het verhaal
dat me zo overtuigde is een
Zeeuws verhaal, Worst case scena
rio, en het is te vinden in een 2011
verschenen boek Nouveau riche
andere verhalen.
De duinen op Walcheren, ze
stonden voor mij altijd zo on
schuldig in de rij. Maar door toe
doen van Esther Verhoef zal de
aanblik nooit meer hetzelfde zijn.
Wim wuift in het verhaal de ang
sten van zijn date van de avond,
Tessa, achteloos weg: 'Kuilen, bul
ten. Schaduwen van de wolken,
meissie. Zee en duinen, ze doen
soms gekke dingen met je hoofd.'
Een vreselijke vergissing van deze
Vlissinger,
dat wil ik
wel ver
klappen.
Het
proza van
Esther Ver
hoef ver
toont veel
vakman
schap, ik
bedoel na
tuurlijk
vakvrouw
schap. Ze
kan gewel
dig schrijven, bij haar een kwestie
van stijl, sfeer, spanning. Wim
Janse is voor de zoekende Tessa
'een welkome uitzondering in een
lange stoet van teleurstellende
weekendvaders in foute overhem
den'. De man is opgegroeid in een
vissersdorp waar alle straten had
den geroken naar 'zout, vissenka-
davers en afgestorven wier', en zij
vermoedt in hem 'Zeeuwse vech
tersgenen, gehard door het leven
aan de Noordzeekust'. Bij het maal
aan de Vlissingse boulevard is er al
dreiging. Er razen drie politiewa
gens 'langs de met duinzand be
stoven restaurantruiten'.
Desondanks gaat het stel met de
bestelbus van Wims hoveniersbe
drijf naar 'een uitgestorven stuk
strand'. En ja, het gaat mis, on
danks de aanwezige politie en on
danks het optreden van oer-
Zeeuw Wim. Tessa weet genoeg:
'haar date was een held'. Nee, met
het oog op de allerlaatste persoon
die niets van deze schrijfster las,
onthul ik verder niets. Maar geloof
me, zelfs met zo'n held erbij is het
vreselijk oppassen nadat de sche
mering invalt aan de Walcherse
kust. De duinen zijn na Worst case
scenario voor altijd plaats delict.
maandag 15 april 2019
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Vol cola en Caballero
Mario Molegraaf
Wessel te Gussinklo:
De hoogstapelaar -
Uitgeverij Koppernik,
376 pagina's, 21,50
euro.
De hoogstapdanr
Kees van Rijs
wijk: Nog meer
literaire locaties
in Parijs. De
rechteroever -
Eigen uitgave,
126 pagina's,
16,50 euro.
NOG MEER
LITERAIRE
LOCATIES IN
Mario Molegraaf
Esther Verhoef.
FOTO CARLI HERMES
Wessel te Gussinklo. foto mechteld jansen
