ZEELAND 17
'vv' *fiBr
Groot festival
op landgoed
DICHTERES
Dit jaar 150 jaar geleden
werd 'de heks van de
Buissche Heide'
geboren. Rode Jet, zoals
dichteres en politiek
activiste Henriëtte
Roland Holst ook wel
werd genoemd. Een
'mevrouw' die in
Achtmaal niet bij
iedereen even geliefd
was.
Het is een oud knipseltje uit
De Limburger Koerier van
1920. Meesmuilend wordt
aangehaald hoe in het Dag
blad van Noord-Brabant melding
wordt gemaakt van een treinstel eer
ste klas dat slechts voor één reiziger
vanuit het noorden naar Seppe boe
melt.
Die reiziger is de „bolsjewieksche ka
pitalistische grootgrondbezitser me
vrouw Roland Holst", aldus het knip
sel. Ze reist: „„Alsof het H.M. de Konin
gin zelf is." En is daarmee: ,,Een 'prole
tarische vrouw' die zich op z'n Russisch
verplaatst. Als een grootvorstin uit den
tijd, toen er in dat groote rijk nog een-
igen orde was."
Henriëtte Roland Holst (1869-1952)
was dichteres, (toneel)schrijfster en
politiek activiste. Als persoonlijke
vriendin van Lenin en Trotski
droomde ze van een wereld met ge
lijke rechten en kansen voor ieder
een.
Maar, zo werd geroddeld, hoe mak
kelijk is dat? Want die 'rooie Jet',
reisde elke zomer opnieuw naar haar
eigen landgoed in Achtmaal. De
Buissche Heide, waar zij en haar
echtgenoot, de beeldend kunstenaar
Richard, er een aristocratisch bestaan
op nahielden. Met feodale verhou
dingen, een Richard die zich als land
jonker gedroeg en een horde perso
neel dat er voor zorgde dat het echt
paar en hun stroom vooraanstaande
gasten aan niets ontbrak.
En inderdaad, Henriëtte Roland
Holst was rijk. Ogenschijnlijk botste
dat met haar communistische en so
cialistische idealen, maar om de in
vloedrijke dichteres zomaar weg te
zetten als 'salon-socialiste' is iets te
makkelijk. Daarvoor waren haar in
spanningen voor wat zij de goede
zaak vond, simpelweg te groot.
'Jet', of 'Tante Jet', zoals ze werd ge
noemd hield er een sobere levensstijl
op na. Sterker, haar zuinigheid was
befaamd. Zo vertrouwde de Indiase
schrijver Raghu Vira na een bezoek
aan de Buissche Heide een andere
gast toe, Jan Brandt Corstius (vader
van schrijver Hugo),: ,,Jet is zo zuinig,
ze valt nog dood op een korrel rijst."
Haar kleding was eenvoudig, op
het sjofele af. Volgens echtgenoot Ri-
Jet is zo zuinig,
ze valt nog
dood op een
korrel rijst
chard zou: ,,Jet het liefst op een zol
derkamer wonen." En toch waren er
die roddels in het dorp. Werd scham
per gesproken van die kapitalistische,
bolsjewiek. Waren er de praatjes over
de 'rooien' die zich er ophielden. En
werd er met argusogen gekeken naar
de koetsen die elke zomer opnieuw
een stroom aan vreemde gasten van
de stoomtram in Zundert haalden.
Die gasten waren overigens niet de
minsten. Grote namen uit de cultu
rele, literaire en politieke wereld
kwamen bij de Roland Holsten over
de vloer. Dichters als Herman Gorter,
Albert Verwey en Willem Kloos,
kunstenaars als Jan en Charley
Toorop, architecten als Hendrik Ber-
lage en politici als Willem Drees en
de communist Henk Sneevliet (op
richter van de Chinese communisti
sche partij) waren kind aan huis in
Achtmaal.
Tante Jet blies dan wel ietwat arro
gant op een koperen rangeertoetertje
om haar gasten en personeel te ont
bieden, tegelijkertijd gaf ze, na het
overlijden van haar echtgenoot Ri
chard, al haar kapitaal weg. Richard
die ze trouwens toestond dat hij elke
zomer opnieuw, jaar in jaar uit, zijn
buitenechtelijke relatie Ina op haar
landgoed uitnodigde.
En het was ook Jet die de Buissche
Heide wijd openstelde voor Belgi
sche vluchtelingen in de Eerste We
reldoorlog, voor Joodse onderduikers
in de Tweede Wereldoorlog. Jet die
het landgoed samen met haar broer
Will bezat. Toen hij overleed, en zij
eigenaar werd van alle grond, dacht
zij niet lang na en schonk in 1945 al
les aan Natuurmonumenten.
En zo is het aan diezelfde 'Heks
van de Buissche Heide' te danken dat
anno 2019 het landgoed voor ieder-
Ter gelegenheid van haar 150e
geboortedag houdt de Stichting
Cultuur Landgoederen Zundert
op 13 en 14 april een groot Hen
riëtte Roland Holst Festival. Een
heel weekend lang is het land
goed in Achtmaal, dat nu De
Oude Buisse Heide heet, mid
delpunt van een uitgebreid cul
tureel, historische, literair en
muzikaal programma. Met een
tent waar dichters optreden van
'Feest der Poëzie', zoals Simon
Mulder. Met sprekers als
PvdA'er Jacques Wallage en Els-
beth Etty, auteur van en biogra
fie over Henriëtte Roland Holst.
Met muziek van onder meer
Carl van Kuyck en Janneke Zeg
veld en met exposities samenge
steld door het Van GoghHuis in
de Angorahoeve en het Atelier
Roland Holst. Het uitgebreide
programma is te vinden op:
een toegankelijk is. Dat er kan wor
den gewandeld, gefietst, gerecreëerd.
Dat de heide, het veen, de bossen ook
nu nog inspiratie bieden aan dich
ters, schrijvers en kunstenaars.
Die, wandelend over de paden,
links en rechts bordjes kunnen aan
treffen met gedichten van Henriëtte
Roland Holst. Misschien hield niet
iedereen in Achtmaal van tante Jet,
zelf had zij de Buissche Heide tot aan
haar dood intens lief.
zaterdag 13 april 2019
VL
Henriëtte Roland Holst: een rooie
heks met liefde voor Achtmaal
Edine Wijnands
Achtmaal
Henriette Goverdina
Anna Roland Holst
aan het werk in de An
gorahoeve in Acht
maal (1928). FOTOLETTER
KUNDIG MUSEUM
- Jan Brandt Corstius
•-T
Of?
1
Buissche Heide: met rechts Henriette Roland Holst en haar moeder, in
het midden Richard Roland Holst, links Herman Gorter en echtgenote.
FOTO ARCHIEF BN DESTEM
cultuurlandgoederen.nl
