II
9
van het verzet, de rol van het verzet
in de Slag om de Schelde en het
drama van de Tien van Renesse.
In het voorwoord noemt militair
historicus Christ Klep Breekbare hel
den 'een tableau van gewone men
sen in ongewone omstandigheden.'
Dat is precies wat Carla Rus beoogt.
Ze zegt niet te streven naar volledig
heid, maar wel naar een 'persoonlijk'
boek, 'waarin de lezer de kans krijgt
wat meer in de ziel van de verzets
strijder te kijken.' Bovendien wil ze
de tot nu toe bekende verhalen meer
in evenwicht brengen door ver
zetsmensen als Daan Kloosterman,
die zichzelf door trauma's of beschei
denheid buiten de geschiedenis
boekjes hield, in de schijnwerpers te
zetten. In diens handenarbeid- en
manufacturenwinkel - 'wolwinkel' -
aan de Lange Vorststraat verborg hij
het grootste OD-munitiedepot van
Goes en omgeving. Pal onder de eta
lage lagen handgranaten, handvuur
wapens, geweren, lichtspoormuni-
tiekogels en springstof opgeslagen.
In totaal werden er in Nederland
Sloedam en de haven van Vlissingen
heel wat informatie aan de geallieer
den door te spelen. In Zeeuws-
Vlaanderen was een Landelijke
Knokploeg actief die vier overvallen
op distributiekantoren en twee op
bevolkingsregisters uitvoerde. Naar
schatting was 70 procent van de
Zeeuwse verzetsmensen van gerefor
meerden huize. Noord-Beveland
krijgt een aparte vermelding. Daar
werden naast ruim vijftienhonderd
evacués uit geïnundeerde gebieden
ook nog eens vierhonderd onderdui
kers ondergebracht. De zogenaamd
'niet erg willige boeren' waren zo ac
tief in het verzet, dat de Duitse bezet
ters het eiland 'Klein Engeland'
noemden. In Zeeland werden 5700
De lezer krijgt de kans
wat meer in de ziel van
de verzetsstrijder te
kijken
jonge mannen opgeroepen voor de
Arbeitseinsatz, tewerkstelling in
Duitsland. Van hen doken er bijna
vierduizend onder, zo'n 70 procent
tegen landelijk 50 procent.
„Voldaan, dat is het woord", zegt
schrijfster Carla Rus nu haar boek
van de persen is gerold. Wat haar be
treft is eindelijk duidelijk dat het
weerbarstige karakter van de Zeeu
wen niet moet worden onderschat.
Het woord 'helden' gebruikt ze niet
lichtzinnig: ,,Mijn vader zei altijd:
'We waren gewone mensen, gewone
bange jongens en meisjes die vonden
dat ze iets moesten doen'." In haar
boek zegt ze: (pagina 77): ,,De van
zelfsprekendheid waarmee eenvou
dige Zeeuwen onderduikers hielpen,
maakt hen voor mij ware helden.''
zo'n twintigduizend verzetsmen
sen opgepakt. Tienduizend heb
ben dat niet overleefd. Voor de
strijders die uit gevangenis of con
centratiekamp kwamen, was er la
ter volop aandacht. Hun collega's
die ogenschijnlijk ongeschonden
de bevrijding haalden, moesten
maar op eigen houtje met hun vaak
beladen herinneringen in het reine
zien te komen. Uit haar psychiatrie-
praktijk weet de schrijfster dat vele
verzetsstrijders met nachtmerries
kampten over verraad en martelin
gen, vaak ruim voor hun pensioen
werden afgekeurd, suïcidaal waren
en pas op hun sterfbed vertelden
wat ze hadden meegemaakt.
Broeinest
Met een hardliner als burgemeester
C.E.P Lenshoek en de kopstukken Jan
en Co Dekker was Goes een broei
nest van de NSB. Anderzijds was de
stad een bolwerk van verzet.
'Gewone mensen in ongewone
omstandigheden': hoe gewoon wordt
in het boek duidelijk gemaakt aan de
hand van een in 1941 gemaakte
schoolfoto van de Rijks-HBS aan de
Albert Joachimikade in Goes. Leraren
en leerlingen die hielpen bij het
huisvesten van onderduikers en het
verspreiden van het illegale blad
Trouw staan naast jongens die thuis
met het gedachtegoed van Mussert
werden grootgebracht. We zien ver
zetsstrijder Jaap Rus staan naast Piet
de Lange, één van zijn beste vrienden
en zoon van de hoofdredacteur van
de 'foute' krant De Zeeuw.
Was Zeeland lijdzaam? Zat het ge
loof een weerbare opstelling in de
weg? Carla Rus komt met cijfers. Op
de Bevelanden waren circa 860 inwo
ners actiefin het verzet. Op een be
volking van ruim 63.000 is dat 1,3 a 1,4
procent. Landelijk was dat 0,5 pro
cent. Nergens in Nederland waren zo
veel spionagegroepen actief als op
Walcheren. Voor de groepen Van
Beest, Wilhelm, Bron, Luitwieler,
Albrecht, de Dienst Wim en de OD-
groepen viel er bij de Atlantikwall, de
vrijdag 12 april 2019
GO
moesten
we
iets doen
van Rob N. van Luyk die met Piet Kloosterman de OD op
Zuid-Beveland opzette. 14: Iet Griep, dochter van huis
arts Kees Griep uit Heinkenszand die in het artsenver-
zet zat. Iet verspreidde illegale krantjes. 15: Miep (Maria)
de Roo, dochter van verzetsleider Anthonie de Roo. Had
verkering met Hans Warren en trouwde later met Jan
Wolkers. 16: Jo Geensen, vriend van Jaap Rus. 17: (Jan-
)Taeke Laport, zoon van bankier Jan Laport, verzetslei
der. 18: Tonny Dekker, zoon van Co Dekker, hoofd van de
WA-afdeling van de NSB. 19: Wim Duvekot, studiemaat
van Jaap Rus. 20: Truus van Strien, dochter van NSB'er
Van Strien. 21: Frans Laport, zoon van verzetsleider Jan
Laport. 22: Hans Warren, later schrijver en dichter, zoon
van Duitsgezinde ouders, bevriend met Maria de Roo,
dochter van een verzetsleider. 23: Jaap Rus, lid van OD-
groep Daan Kloosterman. 24: Piet de Lange, vriend van
Jaap Rus, zoon van hoofdredacteur van 'foute' krant De
Zeeuw. 25: Geert van Dijke, vriend van Jaap Rus, dook
later onder bij verzetsman Kees Griep, de vader van Iet.
FOTO FAMILIEARCHIEF RUS
Verzetsstrijders
Jaap Rus (links) en
Wim Quakkelaar bij
het Goese Sas, 1942.
FOTO FAMILIEARCHIEF RUS
- Carla Rus
Carla Rus: Breekbare helden. Het
verzet in Zeeland 1940-'44 - Het
Paard van Troje, 304 pag., 22,50.
