II
7
TOETSEN NIEUWE WERKWIJZE
Hun agenda puilt
uit van de toetsen
en dat levert tieners
te veel stress op. Het
Christelijk Lyceum in
Apeldoorn stopt met
deze 'doorgeslagen
toetscultuur'. Hun
leerlingen zijn blijer
en presteren beter.
Ellen van Gaaien
Apeldoorn
183 toetsen. Docenten van het
Christelijk Lyceum Apeldoorn
schrikken zich lam bij het zien van
een intern onderzoek naar het
aantal toetsen dat hun leerlingen
per jaar krijgen. Het record staat op
naam van havo 3. Dat is er gewoon
elke lesdag eentje, op sommige da
gen zelfs twee. Geen wonder dat
hun leerlingen puffen en steunen
als ze er weer een proefwerk in
hun agenda bij moeten zetten.
In twee havo-brugklassen gaat
het roer om. Docenten stappen
over op een nieuwe manier van les
geven, ook wel formatieve evalua
tie genoemd. Ze laten de leerlingen
aan concrete lesdoelen werken zo
dat ze precies weten wdt ze moeten
leren, maar ook begrijpen waarom
dat nodig is. Tussentijds meten ze
vaker of hun leerlingen de lesstof
begrijpen zonder dat een schrifte
lijke overhoring voor een cijfer no
dig is. Het idee: de lessen moeten
leuk worden, de motivatie van de
leerlingen groter, de toetsdruk la
ger én de scholieren moeten weer
bezig zijn met écht iets leren.
Tientallen middelbare scholen
De grote winst is dat
leerlingen zich
minder druk maken
om een toets
experimenteren inmiddels met
formatieve evaluatie; soms in één
klas, soms door één docent en
soms in de hele school. Bovendien
is op alle middelbare scholen de
discussie op gang gekomen over
hoe ze afkomen van het toetsen
om het toetsen.
Deskundigen stellen dat de
nieuwe manier van lesgeven het
antwoord is op de 'doorgeslagen
toetscultuur'. Als leerlingen beter
weten wat ze moeten leren en al
vóór een beslissend proefwerk we
ten wat ze niet snappen, kunnen
ze makkelijker een goed cijfer sco
ren en verdwijnt de toetsstress.
Leerlingen blij, ouders blij én do
centen blij. ,,Blijf hoge verwach
tingen stellen, maar geef leerlin
gen het vertrouwen dat ze fouten
mogen maken. Dat zit er met con
tinu toetsen voor een cijfer niet in.
Dan moeten ze de hele tijd een
marathon rennen, omdat de toets
voor de deur staat. Terwijl leren
tijd en oefening kost'', zegt Domi
nique Sluijsmans, lector professio
neel beoordelen aan de Limburgse
Hogeschool Zuyd. Op de scholen
die zo werken, ziet Sluijsmans een
andere houding van leerlingen: ze
zijn minder gestresst, hebben
meer plezier en zijn nieuwsgieri
ger. Omdat ze succes ervaren, ver
groot ook hun motivatie om te
blijven leren.
Het Christelijk Lyceum Apel
doorn heeft ervoor gekozen niet in
één keer te veel toetsen te schrap
pen. En dat bevalt deze leerlingen
(en hun ouders) goed. ,,De ouders
zijn er blij om dat we nog wel cij
fers geven, want hoe weten ze an
ders waar hun kind staat? Een cul
tuuromslag bereik je niet zo
maar'', zegt Bas Schotpoort, do
cent Nederlands. ,,En ook al heb
ben we nog steeds toetsen, grote
winst is dat leerlingen zich er
minder druk om maken. Als ik
mijn klas vraag wanneer we een
schriftelijke overhoring zullen
doen, zeggen ze: maakt niet uit
meneer. We kunnen het ook nu
doen, want we snappen het wel.''
Maar wat doet deze school dan
wezenlijk anders? Docent Schot
poort laat het zien tijdens één van
zijn lessen aan klas h1b. Op het di
gibord start hij een quiz om de
leerlingen voor te bereiden op een
proefwerk over ontleden. In tien
zinnen staat een zinsdeel onder
streept dat de leerlingen moeten
benoemen. Op het digibord ziet
Schotpoort hoe zijn klas het er
vanaf brengt. ,,Zo jongens, we
gaan lekker'', moedigt de docent
aan. Ze staan op een goed percen
tage van 76. Al daalt de score vanaf
dat moment naar 72 procent.
Spannend
Als alle dertig leerlingen de vragen
hebben beantwoord, bespreekt hij
zin voor zin klassikaal. Dat was in
het begin spannend voor de leer
lingen. Het is confronterend om
en plein public te laten zien dat je
als brugklasser niet alles snapt en
goed kunt. Daarom zijn er strikte
afspraken gemaakt: voor fouten
hoeven de kinderen zich niet te
schamen. Want juist aan die fou
ten kunnen de docenten zien
welke leerling wat snapt, zonder
dat er een toets aan te pas komt.
De leerlingen die de quiz goed
maakten, mogen uitleggen hoe zij
ontleden zodat hun klasgenoten er
iets van kunnen opsteken. De brug
klassers die een vraag fout beant
woordden, verklaren hoe zij bij dat
verkeerde antwoord uitkwamen.
Zo krijgt de docent inzicht in hun
logica, iets dat een toets nooit zal
Het is minder moeilijk
goede cijfers te halen,
omdat je beter weet
wat je moet doen
sen voor de leerlingen minder als
een verrassing en verdwijnt de
grootste stress. Doordat ze beter
snappen wat ze hebben geleerd, be
klijft de stof beter.
Dat is voor de docenten óók leu
ker. In plaats van dat ze elke les
hun standaard riedeltje afdraaien,
laten ze de leerlingen meer zelf
nadenken door continu vragen te
stellen. Tussendoor hebben ze de
kans om bij te sturen, iets dat bij
een toets pas nodig blijkt als er een
vette onvoldoende bovenaan het
blaadje staat. Maar dan is het te
laat, omdat het volgende hoofd
stuk roept.
Resultaten
De eerste resultaten op het Chris
telijk Lyceum Apeldoorn zijn posi
tief. De leerlingen zijn veel gemo
tiveerder en de cijfers worden
voorzichtig iets beter. ,,Het is min
der moeilijk om een goed cijfer te
halen, omdat je beter weet wat je
moet doen'', verklaart de 12-jarige
Lynn van der Loo. Hoewel de on
voldoendes niet per se zijn ver
dwenen. Delano Dallinga (13) ver
telt: „Ik vind het moeilijk om
theorie te leren. Dan moet ik tus
sentijds meer doen, maar dat doe
ik niet altijd. Ik geef het toe." Tsja,
daarin is Schotpoort nuchter: „We
proberen ze zoveel mogelijk te be
geleiden en helpen, maar ze
moeten zelf natuurlijk óók iets
doen."
Volgend schooljaar gaan de
docenten door met de
twee havo-klassen en ho
pen ze meer op de
nieuwe manier te kun
nen werken.
laten zien. Ook de leerlin
gen snappen waarom ze
de mist ingingen. Zoals de
13-jarige Gwen Bogaart.
Haar vinger schiet
meerdere malen de
lucht in bij de vraag
wie een zin fout
heeft. „Ik dacht dat
ik het wel snapte,
maar scoorde laag.
Nu weet ik dat ik
de regels nog
moet leren.'' Zo
komen de toet-
maandag 8 april 2019
GO
'Die overhoring kan meteen,
want we snappen de stof al'
-Bas Schotpoort, docent
Leerlingen van het
Christelijk Lyceum Apel
doorn, als Gwen Bogaart
(kleine foto links) en De
lano Dallinga (r), zijn te
vreden over de nieuwe
manier van toetsen.
FOTO'S KOEN VERHEIJDEN
-Lynn van der Loo, leerling
