5
KORNELIS JACOBUS HUINEMAN OVERZICHTSTENTOONSTELLING
Eindelijk is er weer
een overzichts
tentoonstelling
van de Terneuzense
schilder Kornelis
Jacobus Huineman.
Hij was vergeten,
maar nu niet meer.
Dankzij Museum
Hulst.
Huineman, Kornelis Ja
cobus. In de eerste
helft van de twintigste
eeuw kunstschilder,
verzetsman, deur
waarder - in willekeurige volgorde.
Toen onderscheiden, gekend, be
wonderd in zijn woonplaats Ter
neuzen en ver daarbuiten. Nu, hoe
wel hij honderden schilderijen, te
keningen en een oorlogsmonu
ment naliet: totaal vergeten. Maar
daar komt verandering in. Met een
expositie in het Museum Hulst en
een boek over zijn leven en werk is
de schilderende deurwaarder ruim
een halve eeuw na zijn overlijden
terug in de schijnwerpers.
Huineman? Ja, in Terneuzen
hadden ze zo'n zestig werken van
hem in het gemeentedepot. In een
bezemkast, zoals voorzitter Bert
Zandvoort van Museum Hulst het
met een knipoog zegt. Het is een
mooi gebaar: de gemeente Terneu-
zen heeft de Huineman-collectie
met meer dan vijftig schilderijen
en tekeningen aan het museum ge
schonken.
Zevenluik
Vorig jaar werd er voor het eerst
sinds lang weer eens een werk van
de Terneuzense schilder in een
openbare expositie getoond. In
Hulst werd de Eerste Wereldoorlog
herdacht met de tentoonstelling
Tears from Heaven, over rouw en
rouwverwerking in die tijd. De sa
menstellers kregen een tip: in Ter-
neuzen hebben ze een schilderij
dat binnen jullie thema past. Het
bleek om een 'zevenluik' te gaan
van Kornelis Jacobus Huineman:
zeven in 1934-1935 vervaardigde
schilderijen die samen een beeld
geven van de hel en de wereld daar
omheen. Het samengestelde schil
derij was één van de topstukken
van de tentoonstelling.
Nu is dat werk weer te zien in
Hulst. Maar deze keer als onderdeel
van een expositie die helemaal is
gewijd aan Huineman. Circa 130
werken voor een belangrijk deel af
komstig uit de Terneuzense collec
tie en uit familiebezit, verdeeld
over vier thematisch ingerichte za
len: de eerste is gevuld met werken
en objecten die betrekking hebben
op de schilder zelf, in zaal twee
hangen de Hulster schilderijen, in
zaal drie is werk te zien uit de jaren
dertig en in de laatste ruimte staan
de Tweede Wereldoorlog en de be
vrijding centraal. De eerste twee
zalen bevinden zich in het eigen
lijke museum in de Steenstraat.
Voor de andere twee moet de straat
worden overgestoken, naar het
voor cultuur en toerisme bestemde
's Landshuis.
Paul van der Velde (1955) uit Sint
Jansteen, oud-hoofdredacteur van
het Zeeuws Tijdschrift en oprichter
van de Zeeuwse Boekenprijs, dook
al in het leven van Zeeuwse schil
ders als Jan van Leeuwen en Wil
lem Imandt. Ter gelegenheid van
de tentoonstelling in Hulst schreef
hij het boek Kornelis Jacobus Huine
man (1886-1952). Een sociaal bewogen
en bevlogen kunstschilder in het voor
land van Vlaanderen. Daarin wordt
Huineman samen met Imandt tot
de 'grootste schilders' van Zeeuws-
Vlaanderen in de twintigste eeuw
gerekend. Van der Velde heeft een
speciale band met de schilder. Bij
hem thuis hingen twee door de
Zijn ziel lag
onmiskenbaar bij de
beeldende kunst
schilder in 1943 geschonken wer
ken. Zijn vader Johan van der Velde
zat met Huineman tijdens de oor
logsjaren in dezelfde verzetsgroep.
Vlak voor de bevrijding werden ze
met zes andere verzetsstrijders op
gepakt, het scheelde weinig of ze
waren gefusilleerd. Huineman
maakte een potloodtekening van
hoe ze opgesloten zaten in een boe
renschuur in de omgeving van
Biervliet. In 1950 maakte hij het
ontwerp voor het oorlogsmonu
ment van Terneuzen.
Vader Arnoldus Huineman was
deurwaarder en was cultureel geïn
teresseerd. Kornelis Jacobus had
het dus van geen vreemde. Met
dien verstande: hij was deurwaar
der in Oost-Zeeuws-Vlaanderen
maar - schrijft Van der Velde - 'zijn
ziel lag onmiskenbaar bij de beel
dende kunst'. Dat blijkt ook uit zijn
identiteitsbewijs. Op 15 december
1944 liet hij daarin als beroep
'kunstschilder' in plaats van 'deur
waarder' noteren. De Vlaamse naar
Vlissingen uitgeweken 'meester'
Gerard Jacobs (1865-1958) wordt
één van zijn belangrijkste inspira
tiebronnen genoemd. Zonovergo
ten Scheldegezichten passen in dat
beeld.
Huineman is niet in één stijl te
vangen. Hulst, en dan vooral de ba
siliek, fascineerde hem. Omdat hij
daar zo vaak te vinden was werd hij
'Ko Basiliek' genoemd. Hij maakte
tussen 1930 en 1950 honderden
schetsen en tientallen schilderijen
van inwoners van Terneuzen en
Hulst. Van der Velde noemt hem
een 'sociaal bewogen deurwaarder'
die wist hoe armoede eruit zag. In
het Narrenschip (1937) hekelde hij in
navolging van Jheronimusch Bosch
het egoïsme in de maatschappij.
Meteen na zijn plotselinge dood -
een hartverlamming werd hem fa
taal - werden er overzichtstentoon
stellingen aan hem gewijd, zoals in
1953 in kunstenaarssociëteit Arti et
Amicitiae in Amsterdam. Ook
Kunstkring Het Zuiden eerde hem
datzelfde jaar in de Zeevaartschool
in Vlissingen. Sindsdien zijn er
geen exposities meer aan hem ge
wijd. Tot nu dus. In Hulst.
vrijdag 5 april 2019
Deurwaarder met scherp oog
Narrenschip, 1937, olieverf. collectie huineman-lindt
Zonsondergang Westerschelde bij Terneuzen,
circa 1932, olieverf. collectie gemeente terneuzen
Cola. Por pan en la guerra, 1948, waterverf. collectie huineman-lindt
Jan van Damme
Hulst
- Paul van der Velde, schrijver
Expositie: Kornelis Jacobus Huine
man, tot 30 juni 2019 in Museum
Hulst.
Boek: Kornelis Jacobus Huineman
door Paul van der Velde, uitgave
Museum Hulst, 20 euro.
Zelfportret, conté (krijt) 1951.
Biervliet, 19 september 1944,
potloodtekening. (In het deurgat
een Duitse soldaat, rechts op
een stoel L.F.J. M. Caspari en
links zittend Johan van der
Velde en Francien de Zeeuw.
COLLECTIE MUSEUM HULST
